Bella speaks Southeastern or Ukrainian Yiddish, which was also spoken on the territory of the Polish Republic. Biografia lingwistyczna: Rozmówczyni jako dziecko posługiwała się językiem rosyjskim, zaś rodzice zawsze mówili w jidysz. Jidysz nauczyła się słuchając jak jej matka aktorka teatru żydowskiego powtarzała role lub uczestnicząc w próbach teatralnych odbywających się w ich domu. Uczyła się jidysz, także przez piosenki. Jako dziecko zagrała rolę w sztuce w jidysz. Stosunek do języka jidysz: Rozmówczyni rozróżnia między dialektalnymi formami języka oraz jego rejestrami. Z jednej strony potrafi wskazać na przykładową różnicę między jej własnym dialektem używając jako szyboletu słowa jid. avade, które żydowscy mieszkańcy Besarabii (dzisiejsza Rumunia) wymawiali jako /avode/, z drugiej zaś mówi o języku prostych ludzi (proste jidisz) i języku inteligencji. Wskazuje istniejące w tym względzie paralele między językiem jidysz a innymi językami np. angielskim. Z obu krótkich fragmentów rozmowy nie wynika jednoznacznie, że także siebie uważa za użytkowniczkę rejestru wysokiego jidysz, wskazywałyby na to jedynie dane biograficzne (rola teatralna). Opis lingwistyczny: Cechy fonetyczne: Rozmówczyni posługuje się dialektem-u w jego wersji południowej (tzw. „ukraińskiej”) z silnym „akcentem” rosyjskim, co przejawia się przede wszystkim w zmiękczaniu samogłosek. Charakterystyczną cechą jest całkowity zanik nagłosowego [h] por. np. /me ert/ < stand. jid. me hert (‘słychać’). W niektórych wyrazach słychać wyraźną tendencję do przedniojęzykowej, lekko rolowanej wymowy [r]. Cechy prozodyczne: W przeciwieństwie do dialektów polskich brak jest realizacji fonetyki międzywyrazowej stosującej się do reguły optymalnej sylaby (p. opisy powyżej), tj. wszystkie spółgłoski wygłosowe są realizowane. Leksyka: Najbardziej charakterystyczną cechą rozmówczyni jest realizowanie w jidysz niektórych wyrazów – dotyczy to zwłaszcza choć nie tylko wyrazów posiłkowych - w ich pokrewnej (cognates) wersji, silnie angielszczonej np. jid. un > /end/ (‘i’), jid. role > /ro:l/ (‘rola’), jednak nie identycznej z angielską. Nałożenie się obu języków (konwergencja) najbardziej widoczne jest w używanym przez rozmówczynię jednolitym rodzajniku określonym ‘de’ zamiast oczekiwanych dla dialektu-u jid. der, di, dus. (por. powyżej uwagę Kobi Weiznera). Jednak w funkcji zaimkowej jid. dos (‘to’) pojawia się w pełnej formie jako /dus/. Wpływ języka rosyjskiego przejawia się m.in. w przełączaniu kodów (por. ros. repetitija ‘próba teatralna’), choć można by się tu spodziewać raczej angielskiego (rehersal). Przypadkiem z pogranicza przełączania kodów i konwergencji (nałożenia się pokrewnych form) jest użycie słowa jid. inteligencje w jego rosyjskiej wersji jako /inteligencja/. Podsumowanie: Rozmówczyni nie posługuje się jidysz w sposób biegły, często brakuje jej słów, pojawiają się przełączenia kodów. Bardzo często nie kończy zdań, lub ich struktura składniowa pozbawiona jest istotnych części zdania, dochodzi do częstego przełączania kodów. Widać, że jest to język rzadko przez nią używany, choć z pewnością wyuczony w warunkach naturalnych. Polish text by Prof. Ewa Geller, University of Warsaw.

Pokaż cały komentarz...