| 1 |
137. Ar divi pupenis vysu pasauli apsēju. {Acis} |
137. Ar diwi pupieniś wysu pasaŭli ap sieju. {Aciś} |
137. Dwoma bobkami wszystek świat obsiałem. {Oczy} |
|
|
|
|
| 2 |
138. Buca dzīd a dzaruoji nadzīd. {Cyuka ar syvānim} |
138. Buca dzid, a dzaroji na dzid. {Cyŭka ar sywanim} |
138. Beczka śpiewa, a pijący nie śpiewają. {Świnia z prosiętami} |
|
|
|
|
| 3 |
139. Cauruma jumprava, kas īt, tys kluonuos. {Oka} |
139. Caŭruma jum prawa, kas it, tys kłonos. {Oka} |
139. Dziurawa panna, kto idzie, ten się kłania. {Studnia} |
|
|
|
|
| 4 |
140. Cīcs [cīts] kai kauls, piečuok meiksts kai lapuņc [lapuņs] i staiga ar kuojom. {Ūla i cuoleits} |
140. Cȋcs kaj kaŭłs, pieczok miejksts kaj łapuńc i stajga ar kojom. {Uła i colejts} |
140. Twardy jak kość, potem miękkie jak [brak wyrazu] i chodzi (z) nogami. {Jajo i kurcze} |
|
|
|
|
| 5 |
141. Div bruoļi dzevoj [dzeivoj] par uļnīcu, a vīns ūtra naredz. {Acis} |
141. Diŭ broli dziewoj par ulnicu, a wins utra na riadz. {Aciś} |
141. Dwu braci żyje przez ulicę, a jeden drugiego nie widzi. {Oczy} |
|
|
|
|
| 6 |
142. Divi stakleitis, iz tūs diveju stakleišu buceņa, iz tuos buceņas ūla, a iz ūlas bierzs, tymā bierzī vysi zvēri. {Cylvāka kuojas, vytrups, golva i moti} |
142. Diwi staklejtis, iz tus diwieju staklejszu bucienia, iz tos bucienias uła, a iz ułas bierźś, tyma bierzī wysi zwieri. {Cyŭłaka kojas, wytrups, gołwa i moti} |
142. Dwa drągi, na tych dwu drągach beczułka, na tej beczułce jajo, a na tem jaju brzeźniak, a w tym brzeźniaku wszystkie zwierzęta. {Człowieka nogi, kadłub, głowa i włosy} |
|
|
|
|
| 7 |
143. Dzeiva gale/gaļa iz telerdža doncoj. {Pokovi zam zarga kuojom} |
143. Dziejwa gala iz tieerdża [!] doncoj. {Pokowi zam zarga kojom} |
143. Żywe mięso na talerzu tańcyje. {Podkowy pod końskimi nogami} |
|
|
|
|
| 8 |
144. Garaste muote, rutuli bārni. {Luopsta i kukuli maizis} |
144. Gar aśtia motia, rutuli barni. {Łopsta i kukuli majzis} |
144.Długo ogoniasta matka, pękate dzieci. {Łopata i bułeczki} |
|
|
|
|
| 9 |
145. Izplēts muti, zvaigznis skaita. {Stateņc [Stateņs]} |
145. Izpletś muti, zwajgznis skajsta [!]. {Statieńc} |
145. Rozdziawiwszy gębę, gwiazdy liczy. {Płot} |
|
|
|
|
| 10 |
146. Iz pasauļa nabeja i pats naturēja, a kungam sovam deve. {Nu svāta Juoņa kristeiba} |
146. Iz pasaŭla na bieja i pats na turieja, a kungam soŭam diewia. {Nu swata Jônia kristiejba} |
146. Na świecie nie było i sam nie miał, a panu swemu dał. {Od św. Jana chrzest} |
|
|
|
|
| 11 |
147. Kai dīnas boltums, kai nakti malnums, kai zyrgs zvīds i kai mārga doncoj. {Zogota} |
147. Kaj dinas bołtums, kaj nakti małnums, kaj zyrgs zwidz i kaj marga doncoj. {Zogota} |
147. Jak dnia białość, jak nocy czarność, jak koń rży i jak dziewczyna skacze. {Sroka} |
|
|
|
|
| 12 |
148. Leidaka iz leidakys, a tauku pyks vydā. {Sīna ar syunom} |
148. Lejdaka iz lejdakys, a taŭku pyks wyda. {Sina ar syŭnom} |
148. Szczupak na szczupaku, a sadła kawał w środku. {Ściana z mchem} |
|
|
|
|
| 13 |
149. Lobuoka maļteita [maļteite] zam golda, ka iz golda. {Zivs zam lads} |
149. Loboka maltiejta zam gołda, ka iz gołda. {Ziŭś zam łâds} |
149. Lepszy obiad pod stołem, niż na stole. {Ryba pod lodem} |
|
|
|
|
| 14 |
150. Luoceits kuop kaļneinā, zalta kūrpis kuojeņuos. {Orklys} |
150. Łociejts kop kalnienia, załta kurpiś kojenios. {Orkłys} |
150. Niedźwiadek lezie na góreczkę, złote trzewiki na nogach. {Socha} |
|
|
|
|
| 15 |
151. Luoc rāc, a mežš [mežs] leikst. {Baznīckungs dūd muocību ļauds kluonuos} |
151. Łoćs râc, a mieższ lejkst. {Baznic kungs dud mocijbu laŭds kłonos} |
151. Niedźwiedź ryczy, a las ugina się. {Ksiądz daje naukę, lud chyli się (klęka)} |
|
|
|
|
| 16 |
152. Mārgu nūvad, krāslys palīk. {Skaudze} |
152. Margu nuwad, krasłys palijk. {Skaŭdzia} |
152. Dziewczynę zabierają, krzesło zostaje. {Stóg} |
|
|
|
|
| 17 |
153. Meža cierts, krāmā pierkts, iz rūku izlikts gaužy raud. {Kūklis] |
153. Mieżā cierts, kramā pierkts, iz ruku izlikts gaŭży raŭd’. {Kuklis} |
153. W lesie ścięty, w sklepie kupiony, na ręku położony, gorzko płacze. {Gęśl} |
|
|
|
|
| 18 |
154. Moza, moza ustabeņa, škingeļu jumts. {Mogonys} |
154. Moza, moza ustabienia, szkingielu jumts. {Mogonys} |
154. Mała, mała izbeczka, z gontu dach. {Mak} |
|
|
|
|
| 19 |
155. Moza, moza ustabena, symts lūgu, symts durovu. {Lukturs} |
155. Moza, moza ustabienia, symts ługu, symts durowu. {Łukturś} |
155. Mała, mała izbeczka, sto okien, sto drzwi. {Latarnia (z blachy)} |
|
|
|
|
| 20 |
156. Moza, moza ustabeņa, ni lūgu, ni durovu, a ļauds vydā. {Ogurcs} |
156. Moza, moza ustabienia, ni ługu, ni durowu, a laŭds wydā. {Ogurćs} |
156. Mała, mała izbeczka, ani okien, ani drzwi. {Ogórek} |
|
|
|
|
| 21 |
157. Mozs, mozs veiriņč [veiriņš], trej deveni goly. {Orklys} |
157. Mozs, mozs wiejrińcz, trej diewieni goły. {Orkłys} |
157. Mały, mały mężyczek, trzy dziewięć końców. {Socha} |
|
|
|
|
| 22 |
158. [=67.] Mozs, mozs puiseits, pa vysu pasauli tīsbu [tīsu?] nas. {Bazmanc [bazmans]} |
158. Mozs, mozs pujsiejts, pa wysu pasaŭli tisbu nas. {Bazmanc} |
158. Mały, mały chłopczyk, po całym świecie sąd niesie. {Bezmian (waga)} |
|
|
|
|
| 23 |
159. Navā Reigā cik krāma, cik munam vycynam rāna. {Blušč [?]} |
159. Nawa Rejgā cik krama, cik munam wycynam rana. {Błuszcz} |
159. Niema w Rydze tyle sklepów, wiele na moim baranie ran. {Pniak (do rąbania drzewa)} |
|
|
|
|
| 24 |
160. Sānolu kaleita iz četru stakleišu. {Suņcs [suņs]} |
160. Sanołu kalejtia iz czetru staklejszu {Suńćś} |
160. Plew woreczek na czterech drągach. {Pies} |
|
|
|
|
| 25 |
161. Sausa egle pa vysu pasauli. {Lyls gavēņc [gaviens]} |
161. Saŭsa egla pa wysu pasaŭli. {Łyłs gawieńc} |
161. Sucha jodła na cały świat. {Wielki post} |
|
|
|
|
| 26 |
162. Septini jiudzs tylta, a tylta golā zalta uobeļnīca. {Gavieņc [gavieņs] i lyldīna} |
162. Sieptini jiudźs tyłta, a tyłta gołā załta obielnijca. {Gawieńc i łyłdina} |
162. Siedm mil most, a na mosta końcu złota jabłoń. {Post i Wielkanoc} |
|
|
|
|
| 27 |
163. Sierms vieprīts vysim čūkstā verās. {Slīksnis} |
163. Sierms wieprits wysim czukstā wieras. {Slikśnis} |
163. Szary wieprzek wszystkim w d… zagląda {Próg} |
|
|
|
|
| 28 |
164. Skaistuoks nūmiers, kai dzeivs. {Viezs} |
164. Skajstoks numierś, kaj dziejws. {Wieźś} |
164. Ładniejszy umarły, niż żywy. {Rak} |
|
|
|
|
| 29 |
165. Skrīn kai viejs, navā viejs, raun ar peicku. {Zipsnis [zibsnis]} |
165. Skrin kaj wiejs, nawa wiejs, raŭn ar piejcku. {Zipśnis} |
165. Leci jak wiatr, nie wiatr, rznie (z) batem, nie bat. {Błyskawica} |
|
|
|
|
| 30 |
166. Škārsu kauly, garum kauly, plyka mīsa cauri speid. {Lūgs} |
166. Szkarsu kaŭły, garum kaŭły, płyka misa caŭri śpiejd. {Ługs} |
166. W poprzed kości, wzdłuż kości, gołe ciało naskróś świeci. {Okno} |
|
|
|
|
| 31 |
167. Trupeņč iz trupeņa, kačaste godā [golā]. {Nīdra [nīdre]} |
167. Trupieńcz iz trupienia, kaczaśtia godā [!]. {Nidra} |
167. Sztuka na sztuce, koci ogon na końcu. {Trzcina} |
|
|
|
|
| 32 |
168. Tureigi tur, minīgi min, cikam, tureigi tur, minīgi atmiņ. {Atslāga} |
168. Turejgi tur, minijgi min, cikam, turejgi tur, minijgi atmiń. {Atsłaga} |
168. Trzymająco trzyma, zgadująco zgaduje póki trzymająco trzyma, zgadująco zgadnie. {Zamek} |
|
|
|
|
| 33 |
169. Vierba tak, pūrs leigojās. {Vylna} |
169. Wierba tâk, pȗrś lejgojas. {Wyłna} |
169. Jarząbek bieży, błoto kołysze się. {Wełna} |
|
|
|
|
| 34 |
170. Vīnam kūkam divi lopys, vīna malna, ūtra bolta. {Dīna i nakts} |
170. Winam kukam diwi łopys, wina małna, utra bołta. {Dina i nakts} |
170. Jednemu drzewu dwa liście, jeden czarny, drugi biały. {Dzień i noc} |
|
|
|
|
| 35 |
171. Vīnā muižā pīcu wuortu. {Piersteņa} |
171. Winā mujżā picu wortu. {Pierstienia} |
171. W jednym dworze pięć bram. {Rękawiczka} |
|
|
|
|
| 36 |
172. Vuoczemes zyrdzeņč [zyrdzeņš], a ītuos zemes grūzeņc [grūzeņš]. {Stuoli} |
172. Wôcziemias zyrdzieńcz, a itos ziemias gruzieńc. {Stoli} |
172. Z Niemiec konik, a z tego kraju lejce. {Warstat tkacki} |
|
|
|
|
| 37 |
173. Vosorā ar kažuku [kažuku], zīmā ar šyubeņu. {Pupa} |
173. Wosora ar kazŭku, zima ar szyŭbieniu. {Pupa} |
173. Na wiosnę w kożuchu, w zimie w sukmanie. {Bób} |
|
|
|
|