| 1 |
3. Ap visteņu. |
3. Ap wistieniu |
3. O kurce. |
3. The little hen |
|
|
|
| 2 |
Turēja saiminīks vīnu vin [viņ] visteņu vys klavā īspīds, nalaide juos uorā. |
Turieja sajminiks winu win wistieniu wyss kławâ i-śpid's, na łajdia jos ora. |
Miał gospodarz jedną tylko kurkę, wciąż w chlewie zamkniętą, nie puszczał jej na pole. |
A farmer kept his only little hen always locked in the coop, he didn’t let her out. |
|
|
|
| 3 |
Īt gaileits pa ceļu i redz, ka jei tup iz lūga i soka tai: |
It gajlejts pa cielu i riadź, ka jej tup iz ługa i soka taj: |
Idzie kogutek drogą i widzi, że kura siedzi na oknie i mówi tak: |
A little rooster walks along the way and sees that she is sitting by the window and says: |
|
|
|
| 4 |
“Izsit, visteņa, styklu i ej ar manim paceļu, deļ tam, ka zeme dag!...” |
"Iz-sit', wiśtienia, stykłu i ej ar manim pacielu, diel tam, ka ziamia dâg!..." |
„Wybij, kurko, szybę i pójdź ze mną, bo ziemie pali się!” |
"Smash the pane, little hen, and run away with me, for the earth is burning!" |
|
|
|
| 5 |
Jei izsyt styklu i īt ar gaili i sateik jī dzērvi, – |
Jej iz-syt stykłu i it ar gajli i satiejk ji dziarwi, – |
Wybiła kura szybę i poszła z kogutem; spotykają żórawia, – |
She smashes the pane and goes with the rooster, and they encounter a crane, – |
|
|
|
| 6 |
dzērve vaicoj: “Kur jius ejat, gaileit ar visteņu?” |
dziarwia wajcoj: "Kur jiŭs ejat, gajlejt ar wiśtieniu?" |
żóraw pyta: „Gdzie wy idziecie, kogutku z kurką?” |
the crane asks: "Where are you going, little rooster and little hen?" |
|
|
|
| 7 |
“Īmam paceļu, pa tam, ka zeme dag! |
"Imam pacielu, pa tam, ka ziamia dâg! |
„Idziemy stąd precz, bo ziemia pali się! |
"We are going away, for the earth is burning! |
|
|
|
| 8 |
Ej i tu ar myusim leidza!” |
Ej i tu ar myŭsim lejdza!" |
Pójdź i ty z nami razem!” |
Come and join us!" |
|
|
|
| 9 |
Jei īt ar jim, vot jau jī i trejus! |
Jej it ar jim, wot jaŭ ji i trejus! |
Poszedł żóraw z niemi, ot już ich teraz troje! |
She [the crane] goes with them, now they are three! |
|
|
|
| 10 |
Īt, īt jī otkon, sateik vucynu, – |
It, it ji otkon, satiejk wucynu, – |
Idą, idą, spotykają barana – |
They go on and on, they come across a ram, – |
|
|
|
| 11 |
soka vucyns: “A kur jius īškūšš [īškūšs]?” |
soka wucyns: "A kur jiŭs iszkuszsz?" |
mówi baran: „A gdzie wy idziecie?” – |
the ram says: "So where are you going?" |
|
|
|
| 12 |
“A īsim paceļu, zeme dag, ej i tu ar myusim!” |
"A isim pacielu, ziamia dag, ej i tu ar myusim!" |
„A idziemy stąd precz ziemia pali się, pójdź i ty z nami!” |
"We are going away, the earth is burning, come join us!" |
|
|
|
| 13 |
Nu, labi! vucyns īt ar jim, nu i četrus jau jī |
Nu, łabi! wot i wucyns it ar jim, nu i czetrus jaŭ ji! |
No dobrze! i baran idzie z niemi, już ich teraz czworo. |
Alright! the ram goes with them, now they are already four. |
|
|
|
| 14 |
Otkon jī īt i sateik viersi, – |
Otkon ji it i satiejk wiersi, – |
Idą, i spotykają wołu, – |
They go on and they come across a bull, – |
|
|
|
| 15 |
vaicoj tys vierss: “Kur jius ejat?” |
wajcoj tys wierśś: "Kur jiŭs ejat?" |
pyta wół: „Gdzie wy idziecie?” – |
the bull asks: "Where are you going?" |
|
|
|
| 16 |
Gaileits atsoka: “Īmam paceļu, zeme dag, – ej i tu ar myusim!” |
Gajlejts atsoka: "Imam pacielu, ziamia dag, – ej i tu ar myŭsim!" |
Kogutek odpowiada: „Idziemy stąd precz, ziemia pali się, pójdź i ty z nami!” |
The little rooster replies: "We are going away, the earth is burning, – come join us!" |
|
|
|
| 17 |
Tys vierss nūguoja reizē, jau jī tagad pīcus! |
Tys wierśs nu-goja riejzia, jaŭ ji tagad picus! |
Wół poszedł razem, teraz ich pięcioro. |
The bull went with them, now they are already five! |
|
|
|
| 18 |
I dagaida jī zīmys, solts laiks, tai soka jau gaileits ar visteņu: |
I da-gajda ji zimys, sôlts łaiks, taj soka jaŭ gajlejts ar wistieniu: |
I przyszła zima, mróz, tak mówi kogutek z kurką: |
Winter came upon them, cold weather, and the little rooster and the little hen said: |
|
|
|
| 19 |
“Solts laiks, paleidzit taisēt ustobu, kymā dzeivuot par zīmu!” |
"Sôlts łajks, palejdzit tajsiat ustobu, kymâ dziejwot par zimu!" |
„Czas zimny, pomóżcie zrobić chatkę, żeby przemieszkać zimę!” |
"It’s cold weather, help us to make a hut where we can live during winter!" |
|
|
|
| 20 |
Atsoka dzērve: šei napaleidzēškūte, – šei palikškūte galveņu zam spuorneņu i jei [jai] sylts byus! |
At-soka dziarwia: szej na palejdzieszkutia, – szej palikszkutia galwienu zam spornieniu i jej syłt'ś byŭs! |
A żóraw powiada: że nie będzie pomagał, bo schowa główkę pod skrzydełko i ciepło mu będzie – |
The crane replied: "I won't help, I'll put my head under my coat and I'll be warm!" |
|
|
|
| 21 |
A vucyns otkon atsoka: Šam lobs kažuks, šys nu kolna leja acatecēškys [atzatecēškys] i sylts šam byus! |
A wucyns otkon at soka: Szam łobs każuks, szys nu kołna leja aca-tiecieszkys i syłt'ś szam byŭs! |
Baran znów powiada: że u niego dobry kożuch, będzie biegał z góry na dół i będzie mu ciepło. – |
And the ram replied in turn: "I have good fur, I'll run down from the hill and I'll be warm!" |
|
|
|
| 22 |
I vierss soka tai: Šys nu prīdis da prīdis skraidēškys badzēškys ar rogim i šam sylts byus! |
I wierśś soka taj: Szys nu pridis da pridis skriajdieszkys badzieszkys ar rogim i szam syłt'ś byŭs! |
I wół mówi tak: że od sosny do sosny będzie biegać, będzie bóść rogami i jemu też będzie ciepło. |
And the bull said: "I'll run around among the pines and butt with my horns and I'll be warm!" |
|
|
|
| 23 |
Jī napaleidzēja gaiļam, a gaileits ar visteņu stuoja i sataisja ustobeņu i dzeivuoja tī. |
Ji na palejdziaja gajlam, a gajlejts ar wistieniu stoja i sa-tajsieja ustobieniu i dziejwoja ti. |
I nie pomogli kogutowi, a kogutek z kurką stanęli do roboty, – zrobili chatkę i zamieszkali w niej. |
They didn't help the rooster, and the little rooster and hen got up and built a little hut and lived there. |
|
|
|
| 24 |
Tyka cīši solts, atskrīņ [atskrīn] dzērve i prosās: |
Tyka ciszi sołt'ś, at-skriń dziarwia i prosas: |
Zrobiło się bardzo zimno, przybiega żóraw i prosi: |
It got very cold, the crane came running and asked: |
|
|
|
| 25 |
“Gaileit, visteņ, īlaidit mani ustobā!” |
"Gajlejt, wistień, i-łajdit mani ustobâ! |
„Kogutku, kurko, puśćcie mnię do chatki.” |
"Little rooster and hen, let me into your hut!" |
|
|
|
| 26 |
Gaileits soka: “Tu sacieji, ka tu paliksi zam spuorneņa galveņu i tev sylts byus!” |
Gajlejts soka: "Tu sacieji, ka tu paliksi zam spornienia galwieniu i tieŭ syłt'ś byŭs!" |
Kogutek mówi: „Tyś mówił, że włożysz główkę pod skrzydełko i że ci będzie ciepło!” – |
The little rooster said: "You said that you'd put your head under your coat and you'd be warm!" |
|
|
|
| 27 |
Dzērve atsoka tai: “Ka tu mani naīlaizsi [naīlaissi], to es tev sylnys nu sīnys izplēššu [izplēsšu]!” |
Dziarwia at-soka taj: "Ka tu mani na-iłajźsi, to eś tieŭ syłnys nu sinys iz-pleszszu!" |
Żóraw odpowiada tak: „Jeżeli mię nie wpuścisz, to ci mech z ściany powyrywam!” – |
The crane replied: "If you don't let me in I'll rip off the moss from your walls!" |
|
|
|
| 28 |
Nu, i soka gaileits iz visteņu tai: “Vajaga laizt [laist], – |
Nu, i soka gajlejts iz wistieniu taj: "Wajaga łajźt', – |
Mówi kogutek tak do kurki: „Trzeba go wpuścić, – |
Well, the little rooster said to the little hen: "We have to let her in, |
|
|
|
| 29 |
ka jei izkazs sylnys nu sīnys, vyscik pat ni šym, ni jei [jai] syltuma nabyus!” |
ka jej iz-kaźś syłnys nu sinys, wysscik pat' ni szym, ni jej syłtuma na byŭs!" |
jeżeli wydzióbie mech z ściany, to ani nam, ani jemu ciepło nie będzie!” – |
if she scrapes the moss from the wall neither we nor she will be warm at all!" |
|
|
|
| 30 |
I īlaide jū. |
I i-łajdia ju. |
I wpuścił go. |
And they let her in. |
|
|
|
| 31 |
Piec tuo, atīt vucyns i vucyns prosa: “Īlaidit mani gaileits, ar visteņu!” |
Pieć to, at-it wucyns i wucyns prosa: "Iłajdit mani gajlejts, ar wistieniu!" |
Potem przychodzi baran i prosi: „Wpuśćcie mię, kogutku z kurką!” – |
Afterwards there came the ram and asked: "Let me in, little rooster and little hen!" |
|
|
|
| 32 |
Gaileits soka: “A tu sacieji, ka tev sylts kažuks i nu kolna iz leju skraidzēškys [skraidēškys] i sylts byuškys!” |
Gajlejts soka: "A tu sacieji, ka tieŭ syłts każuks i nu kołna iz leju skrajdzieszkys i syłt'ś byuszkys!" |
Kogutek mówi: „A tyś mówił, że masz ciepły kożuch i że z góry na dół będziesz biegał i ciepło ci będzie!” |
The little rooster said: "But you said you have warm fur and you'd run down from the hill and be warm!" |
|
|
|
| 33 |
Jis soka: Ka nalaizškys [nalaisškys] ustobeņā, to šys ar rogim tovai ustobeņai pakšš [pakšus] apsiškys [apsisškys]! |
Jis soka: Ka na łajźszkys ustobieniâ, to szys ar rogim towaj ustobieniaj pakszsz ap-siszkys! |
Baran mówi: „Jeżeli nie wpuścisz do chatki, to ci rogami węgły poobijam!” |
He said: "If you don't let me into the hut I'll knock off the corners of your house!" |
|
|
|
| 34 |
Soka gaileits iz visteņu: “Vajaga laizt [laist], a to ni šym, ni jam nabyus syltums!” |
Soka gajlejts iz wistieniu: "Wajaga łajźt, a to ni szym, ni jam na byŭs syłtums!" |
Mówi kogutek do kurki: „Trzeba wpuścić, bo to ani nam, ani jemu ciepło nie będzie!” |
The rooster said to the little hen: "We have to let him in, otherwise neither we nor he will be warm!" |
|
|
|
| 35 |
I jū laida [laide] ustobā. |
I ju i łajda ustobâ. |
Wpuścili go do chaty. – |
And they let him into the hut. |
|
|
|
| 36 |
Atīt vierss i prosa: “Gaileit ar visteņu, laidit šū ustobā!” |
At-it wierśś i prosa: "Gajlejt ar wiśtieniu, łajdit szu ustobâ!" |
Przychodzi wół i prosi: „Kogutku z kurką, wpuśćcie mię do chatki! – |
The bull came and asked: "Little rooster and hen, let me into the hut!" |
|
|
|
| 37 |
Atsoka gaileits ar visteņu: “Tu sacieji, nu prīdis da prīdis skraidēškys, ar rogim badzēškys, tev i sylts byus!” |
At-soka gajlejts ar wistieniu: "Tu sacieji, nu pridis da pridis skriajdieszkys, ar rogim badzieszkys, tieŭ i syłt'ś byŭs!" |
Odpowiada kogutek z kurką: „Tyś mówił, że od sosny do sosny będziesz biegał, że rogami będziesz bódł, i ciepło ci będzie!” |
The little rooster and hen replied: "You said you'd run among the pines and butt with your horns and you'd be warm!" |
|
|
|
| 38 |
Soka tys vierss: “Ka tu mani nalaizsi [nalaissi], to es tovu ustobu izjaukšu ar rogim!” |
Soka tys wierśś: "Ka tu mani na-łajźsi, to eś toŭu ustobu iz-jaŭkszu ar rogim!" |
Mówi wół: „Jeżeli mię nie wpuścisz, to ja twoją chatę zburzę rogami!” – |
The bull said: "If you don't let me in I'll take down your hut with my horns!" |
|
|
|
| 39 |
Soka gaileits iz visteņu: “Kū dareit? Vajag laizt [laist]!” |
Soka gajlejts iz wistieniu:"Ku dariejt? Wajaga łajzt!" |
Mówi kogutek do kurki: „Co robić? Trzeba wpuścić!” – |
The little cock said to the little hen: "What can we do? We have to let him in!" |
|
|
|
| 40 |
Nu tai jau beja jī pīci ustobeņā! |
Nu taj jaŭ bieja ji pici ustobieniâ! |
Dopieroż było ich pięcioro w chatce. – |
Now they were five in the little hut! |
|
|
|
| 41 |
Īt vilki, divpacmit [divpadsmit] vylku i soka īdādami [īdami] tai: |
It wilki, diŭpaćmit wyłku i soka idadami taj: |
Tymczasem idzie 12 wilków i mówią, idąc, tak: |
Wolves walked by and said to each other: |
|
|
|
| 42 |
Cik šy staiguojuši, a nikod tei ustobenis nabeja, a tagad atsarodusēs, – |
Cik szy stajgojuszi, a nikôd tiej ustobieniś na bieja, a tagad at-sa-rodusiaś, – |
„Wiele już miejsc przeszli, a nigdy tej chatki nie widzieli, skąd się teraz wzięła? – |
"We have walked here much and never has there been a hut, but now one has appeared – |
|
|
|
| 43 |
vajaga īt pazavērtīs kas tī ir? |
wajaga it paza-wiartiś kas ti ir? |
trzeba iść zobaczyć, kto tam mieszka? – |
we should go and see what it is." |
|
|
|
| 44 |
Īit jau tymā ustobeņā pats vacuokijs vylks – |
Jit jaŭ tymâ ustobieniâ pats wacokijs wyłks – |
Wchodzi do chatki najstarszy wilk – |
The oldest wolf now goes into the hut – |
|
|
|
| 45 |
kai jis īīt, tai jū pīspīž vierss pi sīnys ar rogim i tur – |
kaj jis i-it, taj ju piśpiż wierśś pi sinys ar rogim i tur – |
ledwo wszedł, a tu go wół przycisnął rogami do ściany i trzyma, – |
as he enters the bull presses him to the wall with his horns and holds him – |
|
|
|
| 46 |
daskrīņ [daskrīn] otkon vucyns i syt ar pīri jū sonūs, – |
da-skriń otkon wucyns i syt ar piri ju sonus, – |
przybiegł zaś baran i uderzył łbem w bok, – |
now the ram comes running and butts his sides – |
|
|
|
| 47 |
daskrīņ [daskrīn] dzērvē i kņuop [kņuob] jam čūkstā, – |
da-skriń i dziarwia i kniop jam czukstâ, – |
przybiegł i żóraw i uszczypnął go w d…, – |
the crane comes running and twitches his buttocks – |
|
|
|
| 48 |
a gaiļs ar visteņu loktā sādādami, klīdz: |
a gajls ar wistieniu łoktâ sadadami, klidz: |
a kogut z kurką na grzędzie siedząc wołają: |
and rooster and hen, sitting on the perch, shout: |
|
|
|
| 49 |
“Sitit, sitit, dūdid [dūdit] šur!” |
"Sitit, sitit, dudid szur!" |
„Bijcie, bijcie, dajcie tu!” |
"Hit him, hit him, hand him over!" |
|
|
|
| 50 |
Spruka jau jis uorā nu lylys bailis, daskrēja pi sovu cytu i suok jau jis stuostēt: |
Spruka jaŭ jis ora nu łyłys bajlis, da-skriaja pi soŭu cytu i sôk jaŭ jis stośtiet': |
Wyskoczył wilk na pole z wielkimi strachem, przybiegł do swoich i powiada tak: |
He escaped, scared to death, ran to the others and told them: |
|
|
|
| 51 |
Ok, kaidu šys mūku redzējis! |
Ok, kajdu szys muku riedziejis! |
„Och, jaką ja też mękę miałem! |
“Alas, what torture have I experienced! |
|
|
|
| 52 |
kai stuoja pi šuo taids lels ar divi mīti!... |
kaj stoja pi szo tajds lełs ar diwi miti!..... |
Jak stanął przy mnie jakiś wielki z dwoma kijami!... |
a big person with two sticks stood by me! |
|
|
|
| 53 |
otkon ūtris kai skrēja, da kai suoka, ar bārza vāzu šam sist par suonim, to vyss [vysus] suons [suonus] salauzēja, – |
otkon utris kaj skriaja, da kaj sôka, ar barza wazu szam siśt' par sonim, to wyss sons sa-łauzieja, – |
a drugi jak przyskoczył, jak zaczął brzozową pałką bić po bokach, to wszystkie żebra połamał, – |
then another one came running, began to beat me on both sides and crashed my flanks – |
|
|
|
| 54 |
a trešis otkon kai skrēja ar sorkonu, sorkonu dzeļzi i vyss šam čūkstu dadzynuoja, – |
a treszis otkon kaj skriaja ar sorkonu, sorkonu dzielźi i wyss szam czukstu dadzynoja, – |
a trzeci znów przyskoczył z czerwonem żelazem i wciąż mi d… palił, – |
a third one in turn came running with a red hot iron and burnt my buttocks – |
|
|
|
| 55 |
a tī, kur aukš [augš] sēdiejuši, tī klīdzuši tai: |
a ti, kur aŭksz siediejuszi, ti klidzuszi taj: |
a ci, którzy wysoko siedzieli, ci krzyczeli tak: |
but those who were sitting upstairs were shouting: |
|
|
|
| 56 |
sist, sist i padūd [padūt] šym jū! |
siśt', siśt' i pa-dud' szym ju! |
„bijcie, bijcie i dajcie go tu!” |
hit him, hit him and hand him over to us!" |
|
|
|
| 57 |
Kab jī jim padavuši, to Dīvs zyna! |
Kab ji jim padawuszi, to Diŭs zyna! |
Gdyby go tam podali, |
If they had handed him over anything could have happened! |
|
|
|
| 58 |
šys jau nabyutu dzeivs sprucs nu tīnis! |
szys jaŭ na byŭtu dziejws sprućś nu tinis! |
to z pewnością byłoby już po nim! |
he wouldn't have escaped from there alive! |
|
|
|
| 59 |
I kū ta darēškūšš [darēškūšs] tagad? |
I ku ta darieszkuszsz tagad? ..... |
I co teraz zrobić? |
And what should they do now? |
|
|
|
| 60 |
Vot jī īt, īt i atrūn sažauku, izdzer jī jiudini nu tuos sažaukys, kab jūs apmeizt i apsleicynuot tamā ustobeņā i palīk dyune vin [viņ]. |
Wot ji it, it i atrun sażaŭku, iz-dziar ji jiŭdini nu tos sażaŭkys, kab jus ap-miejżt' i ap-ślejcynot' tamâ ustobieniâ i palik dyŭnia win. |
Idą, idą i znajdują stawek; wypili wodę z tego stawku, żeby ich obs…. i utopić w tej chatce, wypili wszystką wodę, zostało samo błoto. |
They go and find a puddle, they drink up the water of this puddle in order to pee on them and drown them in their hut so that nothing but mud would remain. |
|
|
|
| 61 |
Nu, jī tagad īt, daīt pi tuos ustobenis, sakuop vīns iz vīna i jau ji meizs, sakuopuši, – |
Nu, ji tagad it, da-it pi tos ustobienis, sa-kop wins iz wina i jaŭ ji miejźś, sa-kopuszi, – |
Dopiero przychodzą do tej chatki, włażą jeden na drugiego i teraz już będą s…… : – |
Well now they go, they go to the little hut, they climb on each other's back and are about to pee – |
|
|
|
| 62 |
a tys, kur syta, tys zamu. |
a tys, kur syta, tys zamu. |
a ten, którego bili, był na spodzie. |
and the one who was beaten is at the bottom. |
|
|
|
| 63 |
Jī, kai vīns iz vīna sakuope, stuov jau, – |
Ji, kaj wins iz wina sa-kopia, stoŭ jaŭ, – |
Powłazili jeden na drugiego, stoją, – |
While they were climbing on each other's back and then stand in this formation |
|
|
|
| 64 |
a gaileits ar visteņu kai aizklīdz: |
a gajlejts ar wiśtieniu kaj ajzklidz: |
a kogutek z kurką jak krzykną: |
the little rooster and hen start shouting: |
|
|
|
| 65 |
“Zamējū dūdit!... zamējū dūdit!” |
"Zamiaju dudit! .... zamiaju dudit!" |
„Dajcie tego, co na spodzie! Dajcie tego, co na spodzie! – |
"Give us the one on the bottom! Give us the one on the bottom!" |
|
|
|
| 66 |
jis kai nūzabeidās, kai leist nu zemejnis, tai cyti vysi i apšļūka dyunē! |
jis kaj nuza-biejdas, kaj lejst nu ziamiejniś, taj cyti wysi i ap-szluka dyŭniâ! |
Ten się przestraszył, szarpnął się, wyskoczył, a tamci pospadali i potoczyli się aż do błota! |
he gets so afraid, crawls out from below so that all the others slip into the mud! |
|
|
|
| 67 |
Perās, pēras pa tū dyuni i vysi i apsabeidza, a gaileits ar visteņu dzeivuoja ustobeņā i da šūlaika dzeivoj. |
Pieras, pieras pa tu dyŭni i wysi i apsa-biejdza, a gajlejts ar wistieniu dziejwoja ustobieniâ i da szułaika dziejwoj. |
Bili się, bili po tem błocie i wszyscy się pozabijali, a kogutek z kurką żyli w chatce i dotąd żyją! |
They beat and kicked around in the mud and all of them perished. But the little rooster and the little hen lived on in their little hut and still live there today. |
|
|
|
| 68 |
I vysa! |
I wysa! |
I wszystko! |
That's it! |
|
|
|