| 1 |
8. Ap kalvi. |
8. Ap kalwi. |
8. O kowalu. |
8. The Smith |
|
|
|
| 2 |
Beja seņuok kaļvs i beja jam obrozu daudz i valna obrozs beja. |
Bieja sieniok kalwś i bieja jam obrozu daŭdź i wałna obrozs bieja. |
Był dawniej kowal, który miał dużo obrazów świętych i obraz djabła także. |
Once upon the time there was a black smith who had many pictures of saints. He also had an image of the devil. |
|
|
|
| 3 |
Jis vysod, kai ceļās, muti nūmozguojs i puotors [puotorus] nūskaitiejs, to biksis atvalk i valnam čūkstu paruoda... |
Jis wysod, kaj cielaś, muti nu-mozgojs i potors nu-skajtiejs, to biksis at-wałk i wałnam czukstu pa-roda... |
Miał on taki zwyczaj, że zrana, wstawszy, skoro pacierze zmówił, to spodnie spuszczał i diabłu d… pokazywał. |
Every morning when he got up he washed his face, said his prayers and then let down his trousers and showed the devil his arse. |
|
|
|
| 4 |
Valns aizasyrdas, ka jis Dīva lyudz, a šam čūkstu ruoda i soka: |
Wałns ajza-syrdas, ka jis Diwa łyŭdz, a szam czukstu roda i soka: |
Djabeł zgniewał się, że on do Boga się modli, a jemu d… pokazuję i mówi tak: |
The devil got angry because the smith prayed to God but showed him his arse. He said: |
|
|
|
| 5 |
Paga, paga! es tevi izvuiceišu! |
Paga, paga! eś tiewi iz-wujciejszu! |
Poczkaj, poczkaj! Ja ciebie nauczę! – |
Just wait! I'll teach you! |
|
|
|
| 6 |
Kaļvs jau Dīva palyudza i acagulās [atzagulās], a valns pajēme par nakti juo zuobokys [zuobokus], apmauce kuojā i nūguoja iz kupča krāmu, vysu montu sanese kaļva klietī. |
Kalwś jaŭ Diwa pałyŭdza i aca-gułas, a wałns pa-jemia par nakti jô zobokys, ap-maŭcia kojâ i nu-goja iz kupcza kramu, wysu montu sa-niasia kalwa kletî. |
Kowal wieczorem pomodlił i położył się, a djabeł wziął przez noc jego buty, obuł i poszedł do kupca, do sklepu, i wszystkie towary przeniósł do kowala, do lamusa. |
One night when the smith had said his prayers and gone to bed the devil took the smith’s boots and put them on. He went to the merchant's stock and carried all the goods into the smith's barn. |
|
|
|
| 7 |
Ceļās kupcs reitā, verās, ka lauka [lavka?] izlausta i monts iznasts! |
Cielas kupćś rejta, wieras, ka łaŭka iz-łaŭsta i monts iz-nasts! |
Wstaje kupiec rano, patrzy, że sklep wyłamany i towary skradzione! |
In the morning the gate been broken and the goods had been carried away. |
|
|
|
| 8 |
Jis pasauce sūdnīku, dzanās pa pādim i verās, ka pādi daīt da kaļva kliets, – |
Jis pasaŭcia sudniku, dzanas pa pâdim i wieras, ka pâdi da-it da kalwa klet's, – |
Zawołał sędziów, idę po śladach i widzą, że ślady dochodzą do kowalowego lamusa, – |
He called the judges. They tracked the footprints and discovered that the prints went up to the smith's barn. |
|
|
|
| 9 |
vot jī īt ustobā i soka iz kaļvi: |
wot ji it ustobâ i soka iz kalwi: |
idą więc do izby i mówią do kowala: |
They go into the hut and ask the smith: |
|
|
|
| 10 |
"A kur tu beji staiguojis šūnakt?" |
"A kur tu bieji stajgoijs szunakt'? |
„Gdzieżeś ty chodził w nocy?” – |
"Where were you walking last night?" |
|
|
|
| 11 |
Jis atsoka, jis nabeja staiguojis nikur, jis toļko tagad nu gultas ceļās, muti pamozguojis, puotoru paskaitiejis, kai iz dorbu īt. |
Jis at-soka, jis na bieja stajgojis nikur, jis tolko tagad nu gułtas cielaś, muti pa-mozgojis, potoru paskajtiejis, kaj iz dorbu it. |
On powiada, że nie chodził nigdzie, że dopiero co z łóżka wstaje, umył się, pacierz zmówił, i chce do roboty iść. |
He replied that he hadn't been walking at all, he had just got up, washed his face and said his prayers and was about to go to work. |
|
|
|
| 12 |
Jī soka: Nu, īškūšš [īškūšs] iz klieti pazavārt, kas ta šam tī iraida! |
Ji soka: Nu, iszkuszsz iz kleti paza-wart, kas ta szam ti irajda! |
Oni mówią: Pójdźmy do lamusa zobaczyć, co tam u niego jest! |
They say: Well, let's go to the barn and see what you have there! |
|
|
|
| 13 |
Daīt pi durovu, atmirej pādu, – |
Dait pi durowu, at-miriej padu, – |
Idą, mierzą ślady, – |
They go to the door and measure the prints – |
|
|
|
| 14 |
juo zuoboki ir, nu, jī attaisa vaļā, verās, ka pylna kliets da grīztu pīlykta loba! |
jô zoboki ir, nu, ji at-tajsa wala, wieras, ka pyłna klet's da griztu piłykta łoba! |
zupełnie ślady jego butów, otwierają, patrzą, lamus aż do powały założony towarami! |
they are from his boots. Now they open the barn and see that it has been filled up to the roof with goods! |
|
|
|
| 15 |
Kaļvs nūzabeida, aukš [augš] pēdeņ atkrita nu bails! |
Kalw's nuza-biejda, aŭksz piedień at-krita nu bajls! |
Kowal przeląkł się, aż na wznak upadł ze strachu! |
The smith got scared, he fell off his feet out of fear! |
|
|
|
| 16 |
A seņuok beja taidi laiki, ka zagļu vys kuora [kuore] par zagšonu! |
A sieniok bieja tajdi łajki, ka zaglu wyss kora par zagszonu! |
A dawniej były takie czasy, że złodziei wieszali za kradzież. |
For in earlier times thieves were hanged for theft! |
|
|
|
| 17 |
Nu, kū ta niu byus? |
Nu, ku ta niŭ byŭś? |
Cóż teraz będzie? |
What would happen now? |
|
|
|
| 18 |
Pajēme kaļvi, aiztaisēja palicā, sabrauce jau vysi lyluoki nūsūdēt jū, i nūsūdēja, kab pakuort. |
Pa-jemia kalwi, ajz-tajsieja palicâ, sa-braŭcia jaŭ wysi łyłoki nu-sudiat' ju, i nu-sudiaja, kab pakort. |
Wzięli kowala, zamknęli w policyi, zjechali się wszyscy starsi, żeby go sądzić, i osądzili, że trzeba powiesić. |
They took the smith and locked him in the police station. The village elders came together soon to trial and sentenced him to hanging. |
|
|
|
| 19 |
Tai i pakuora jū. |
Taj i pa-kora ju. |
I powiesili go. |
And so they hanged him. |
|
|
|
| 20 |
Daskrīņ [daskrīn] tūlaik valns i soka: A kas, kaļveit? |
Da-skriń tułajk wałns i soka: A kas, kalwiejt? |
Przybiega wtedy dyabeł i mówi: „A co kowalku? |
Then the devil came running by and said: How now, dear smith? |
|
|
|
| 21 |
voi labi ira Dīva lyugt, a maņ vys čūkstu ruodēt? |
woj łabi ira Diwa łyŭgt', a mań wyss czukstu rodiat? |
czy dobrze do Boga się modlić; a mnie wciąż d… pokazywać? |
Is it right to pray to God but show your arse to me? |
|
|
|
| 22 |
Voi darēškys tai? |
Woj darieszkys taj? |
Czy będziesz robił tak, |
Will you do so? |
|
|
|
| 23 |
Voi ruodēškys vēļ? |
Woj rodieszkys wial?" |
będziesz pokazywał jeszcze?” – |
Will you still show me [your arse]? |
|
|
|
| 24 |
“A naruodēškys, cikom vin [viņ] dzeivs dzeivoškys!” soka kaļvs. |
"A na rodieszkys, cikom win dziejws dziejwoszkys?" soka kalw's. |
„A, nie będę pokazywał, dopóki tylko żyć będę!”… mówi kowal. |
"Oh no, I'll never show you [my arse] again as long as I live!" said the smith. |
|
|
|
| 25 |
Nu, tai deve jam valns ar cēļu čūkstā i lyka lai jis īt iz smēdi koltu, a tī, iz juo vīta, pakuora cysu kiuli. |
Nu, taj diewia jam wałns ar cielu czukstâ i łyka łaj jis it iz śmiadi kołtu, a ti, iz jô wita, pa-kora cyssu kiŭli. |
Wtedy dyabeł dał jemu kolanem w d… i kazał iść do kuźni kuć, a tam, na jego miejsce, powiesił snop słomy. |
Well, the devil kicked him with his knee into the buttocks and told him to go into his smithy to hammer, but in his place he hung a paillasse. |
|
|
|
| 26 |
Brauc jau tūs tīsys veiri iz sātu i klausās, ka kaļvs smēdē, soka iz kučeri: |
Braŭc jau tus tisys wiejri iz satu i kłaŭsas, ka kalwś śmiadiâ, soka iz kuczeri: |
Jadą sędziowie do domu i słyszą, że kowal w kuźni kuje, mówią do furmana: |
The jurymen were on their way home when they heard the smith hammer. They told the coachman: |
|
|
|
| 27 |
“Ej, pazavēr, kas tī kaļ?” |
"Ej, paza-wier, kas ti kal?" |
„Idź, zobacz, kto tam kuje?” |
"Go and see who is hammering there!" |
|
|
|
| 28 |
Jis atīt, soka, “Kaļvs kaļ!” |
Jis at-it, soka: "Kalwś kal!" |
Wraca furman, powiada: „Kowal kuje!” |
He came back and said: "The smith is hammering!" |
|
|
|
| 29 |
Jī navirej jam, īt poši pazavārtu i vaicoj: |
Ji na-wiriej jam, it poszi pazawartu i wajcoj: |
Oni mu nie wierzą, idą sami zobaczyć i pytają: |
They didn't believe him and went themselves to have a look. They asked: |
|
|
|
| 30 |
“Kas ta te par breinums? tevi pakuoruši, a tu kaļ?” |
"Kas ta tia par briejnums? tiewi pakoruszi, a tu kal?" |
„Co to tu za dziwo? ciebie powiesili, a ty kujesz?” |
"What kind of wonder is this? You were hanged and now you hammer?" |
|
|
|
| 31 |
Jis nūjēme capuru i soka tai: |
Jis nu-jemia capuru i soka taj: |
Kowal zdjął czapkę i mówi tak: |
He put down his hat and said: |
|
|
|
| 32 |
Kas vainīgs, tū pakuora [pakuore], a es na vainīgs, to maņ atpakaļ atpruove!” |
"Kaś wajnigs, tu pa-kora, a eś na wajnigs, to mań aptakal [!] at-prowē!" |
„ Kto winien, tego powiesili, a ja nie winien, to mię stamtąd wyprawili.” – |
"Whoever is guilty is hanged, but I am innocent and so I was released!" |
|
|
|
| 33 |
I īsoka jis stuostēt, kai jis Dīva lyudze, a valnam čūkstu ruodēja i valns par tū aizasirdēja i jam par sirdim tai padarēja, ka jis par zagli palyka nabejis vainīgs. |
I îsoka jis stośtiet', kaj jis Diwa łyŭdzia, a wałnam czukstu rodieja i wałns par tu ajza-sirdiaja i jam par sirdim taj padarieja, ka jis par zagli pałyka na biejis wajnigs. |
I zaczął opowiadać jak on P. Bogu się modlił, a diabłu d…,. pokazywał, i jak dyabeł zgniewał się, i ze złości zrobił go niewinnie złodziejem. |
And he tells them how he used to pray to God but showed his arse to the devil and the devil got angry about it and in revenge acted so that he was held a thief while innocent. |
|
|
|
| 34 |
Pa tam i pīruna ira: Dīva lyudz, a valnam čūksta naruod! |
Pa tam i pîruna ira: Diwa łyŭdź, a wałnam czuksta na rod'! |
Stąd i przysłowie : „P. Bogu się módl, a diabłu d… nie pokazuj!” |
Therefore the saying goes: Pray to God but don't show the devil your arse! |
|
|
|