| 1 |
19. Ap lopsu |
19. Ap łopsu. |
19. O liszce. |
19. The fox |
|
|
|
| 2 |
Brauce zveinīks ar zivim, lopsa īraudzēja i aizagribēja zyvu, – |
Braŭcia zwiejniks ar ziwim, łopsa iraŭdzieja i ajza-gribieja zywu, – |
Jechał rybak z rybami, liszka zobaczyła i zachciało się jej ryby, – |
A fisherman was riding with a cartload of fish. A fox saw that and got a craving for fish. |
|
|
|
| 3 |
acagula [atzagula] jei iz ceļa i guļ par nūspruogušu. |
aca-guła jej iz ciela i gul par nusproguszu. |
położyła się na drodze i leży niby martwa. |
The fox lay down on the road and feigned being dead. |
|
|
|
| 4 |
Zveinīks pajēme jū, izlyka iż vazuma i brauc, – |
Zwiejniks pa-jemia ju, iz-łyka iz wazuma i braŭć, – |
Rybak wziął ją, położył na wóz i pojechał, – |
The fisherman took it, put it onto the load and went on. |
|
|
|
| 5 |
a jei puorgrauze maisu, izlaide vysu [vysis] zivs uora, poša nūlēce nu vazumu i nūskrēja paceļu. |
a jej por-graŭzia majsu, iz-łajdia wysu ziŭś ora, posza nu lacia nu wazuma i nu-skriaja pacielu. |
on mu zaś przegryzła worek, wypuściła wszystką rybę, zaskoczyła z wozu i pobiegła. |
But the fox tore the sack open with its teeth, let all the fish out, jumped from the cart and ran away. |
|
|
|
| 6 |
Acagula [atzagula] jei zam kriumeņu, savylka vysys zivtenis zam vādara i ād gulādama. |
Acaguła jej zam kriŭmieniu, sa-wylka wysys ziŭtienis zam wadara i ad guładama. |
Położyła się pod krzaczkiem, zebrała wszystkie rybki pod brzuch i je leżąc. |
Laying under a bush, the fox pulled all the fish under its belly and ate lying. |
|
|
|
| 7 |
Atīt vylks, soka: “Kū tu, kūmeņ, ādi?” – |
At-it wyłks, soka: "Ku tu, kumień, adi?" – |
Przychodzi wilk, pyta: „Co ty, kumosiu, jesz?” – |
A wolf came along and said: “What are you eating, pal?” |
|
|
|
| 8 |
“Zivtenis!” – |
"Ziŭtienis!" – |
„Rybki!” – |
“Fish!” |
|
|
|
| 9 |
“Īdūd maņ!” – |
"I-dud' mań!" – |
„Daj mnie!” – |
“Give me some!” |
|
|
|
| 10 |
“Nā, kūmeņ, nadūšu! |
"Na, kumień, na duszu! |
„Nie kumoterku, nie dam! |
“No, my pal, I won’t give you! |
|
|
|
| 11 |
dabuoj pats tī, kur es beju!” – |
daboj pat's ti, kur es bieju!" – |
dostań sam stamtąd, gdzie ja byłam!” – |
get yourself some from where I have been!” |
|
|
|
| 12 |
“A kur maņ juoej?” – |
"A kur mań jôej?" – |
„Gdzież mam pójść?” – |
“But where must I go?” |
|
|
|
| 13 |
“Ej tamā dzeraunē, īkar asti okā, tev pīzakūss daudz zivteņu, tūreiz i pajēssi!” |
"Ej tamâ dzieraŭniâ, i-kar aśti okâ, tieŭ piza-kuśś daŭdź ziŭtieniu, turiejź i pa-jeśsi!" |
„Idź do wsi, zwieś ogon do studni, to ci się uczepi dużo rybek, i najesz się do syta!” |
“Go to that village, hang your tail into the well. A lot of fish will take the bait, then you can eat them!” |
|
|
|
| 14 |
Vylks nūskrēja, īkuora [īkuore] asti okā, jam tī aste īsola, jis navar juos izviļkt! |
Wyłks nu-skriaja, i-kora aśti okâ, jam ti aśtia i-soła, jis na war jos iz-wilkt'! |
Wilk pobiegł, zwiesił ogon do studni, tam mu ogon przymarzł, że nie mógł go wyciągnąć! |
The wolf went and hung its tail into the well, but the tail froze up, the wolf couldn’t pull it out! |
|
|
|
| 15 |
A lopsa, skraideidama apleik, soka vys: “Saļ cīšuok! Saļ cīšuok!” |
A łopsa, skriajdiejdama aplejk, soka wyss: "Sal ciszok! Sal ciszok!" |
A liszka, biegała dokoła i mówiła wciąż: „Marznij mocniej! marzniej mocniej!” – |
Meanwhile the fox ran around, saying all over: “Freeze up! Freeze up!” |
|
|
|
| 16 |
Klausās vylks, ka jei naskū runoj, vaicoj: “Kū tu, kūmeņ, tī runuojuse?” – |
Kłaŭsas wyłks, ka jej nasku runoj, wajcoj: "Ku tu, kumień, ti runojusia?" – |
„Słyszy wilk, że ona coś gada, pyta: „Co ty, kumosiu, tam gadasz?” – |
The wolf heard that the fox said something and asked: “What did you say, pal?” |
|
|
|
| 17 |
“A es tū runuojuse, kab tev, kūmeņ, poša lyluoka zivteņa īzakūstu astē!” – |
"A eś tu runojusia, kab tieŭ, kumień, posza łyłoka ziŭtienia iza-kustu aśtiâ!" – |
„A ja gadam, żeby ci, kumoterku, największa rybka uczepiła się u ogona!” – |
“Ai, I just wished that the very biggest fish would bite into your tail, my pal!” |
|
|
|
| 18 |
Nu, jau vylkam sasola vysa aste ladā, a lopsa nūskrīņ iz ustobu, iz saimijnīcu [saiminīcu] i soka tai: |
Nu, jaŭ wyłkam sa-soła wysa astia ładâ, a łopsa nu-skriń iz ustobu, iz sajmijnicu i soka taj: |
Wilkowi zmarzł cały ogon w lodzie, a liszka bieży do chaty, do gospodyni i mówi tak:. |
When the wolf’s tail was completely frozen up in the ice, the fox ran into a hut, to the mistress and said: |
|
|
|
| 19 |
“Saimijnīca [saiminīca]! tovā okā vylks diersni!” – |
"Sajmijnica! toŭâ okâ wyłks dierśni!" – |
„Gospodyni, w twojej studni wilk s….!” – |
“Mistress! A wolf is shitting into your well!” |
|
|
|
| 20 |
A saimijnīca [saiminīca] maizi meicēja, – |
A sajmijnica majzi miejciaja, – |
A gospodyni chleb miesiła, – |
The mistress was kneading dough for bread, – |
|
|
|
| 21 |
jei pameta maizi i nuskrēja vylka systu, – |
jej pa-miata majzi i nu-skriaja wyłka systu, – |
rzuciła chleb i pobiegła wilka bić, – |
she left the bread and ran out to kill the wolf, – |
|
|
|
| 22 |
a lopsa īleida baļvā, izzīde vysu golvu ar maizis meikli i nūskrēja paceļu. |
a łopsa i-lejda balwâ, izzijdia wysu gołwu ar majzis miejkli i nu-skriaja pacielu. |
liszka zaś wlazła do dzieży, wymazała całą głowę rozczyną i wybiegła. |
but the fox crept into the tub, smeared its whole head with dough and ran away. |
|
|
|
| 23 |
Saimijnīca [saiminīca] daskrēja pi okys, syta, syta vylku, vylks kai jēme bēgt, nūruove vysai astei uodu! |
Sajmijnica da-skriaja pi okys, syta, syta wyłku, wyłks kaj jemia biagt', nu-rowia wysaj aśtiaj odu! |
Gospodyni przybiegła do studni, biła, biła wilka, – wilk jak zaczął się szarpać, zerwał z całego ogona skórę! |
The mistress ran to the well, and beat the wolf, and beat it, and the wolf, trying to escape, tore off all the skin of its tail. |
|
|
|
| 24 |
Nūbāga jis cik dzeivs, verās, a lopsa guļ zam kriumeņu: |
Nu-baga jis cik dziejws, wieras, a łopsa gul zam kriŭmieniu: |
Uciekł ledwie żywy, patrzy, a liszka leży pod krzakiem. |
The wolf barely escaped alive. It looked around and saw the fox lying under the bushes: |
|
|
|
| 25 |
“Ai, kūmeņ!” soka vylks, “kai tu mani apmuonieji! |
"Aj, kumień!" soka wyłks, "kaj tu mani ap-monieji! |
„Aj, kumosiu”, mówi wilk, „jakeś ty mię oszukała! |
“Oh, pal!” said the wolf, “how you tricked me! |
|
|
|
| 26 |
Syta mani, syta, ar bārzu pagali, vyss [vysus] suon-kauļš [kaulus] atdauzē, astei uodu vysu nūruove – |
Syta mani, syta, ar barzu pagali, wyss son-kaŭlsz at-daŭzia, aśtiaj odu wysu nu-rowia – |
Bili mię, bili brzozową pałką, wszystkie żebra potłukli, z ogona skórę wszystką zerwali |
They beat me, beat me with a piece of birch wood, smashed all my ribs, tore off the skin from my tail – |
|
|
|
| 27 |
i zivteņu es nadabuoju!” – |
i ziŭtieniu eś na daboju!" – |
i rybki nie dostałem!” – |
and I didn’t get any fish!” |
|
|
|
| 28 |
A jei soka: “Na, kūmeņ, es tevi naapmuonieju! |
A jej soka: "Na, kumień, eś tiewi na ap-monieju! |
A ona mówi: „Nie, kumoterku, ja ciebie nie oszukałam! |
Said the fox: “No, my pal, I didn’t trick you! |
|
|
|
| 29 |
Vot redz, tevi syta, to syta, a maņ vysu golvu saškaidēja, ka maņ smadzeni līņ [līn] uora! |
Wot riedź, tiewi syta, to syta, a mań wysu gołwu sa-szkajdiaja, ka mań smadzieni liń ora! |
Ot patrz, ciebie, prawda, że bili, ale mnie całą głowę połupali, aż mi mózg wyłażą! |
Look, you only got beaten up, but look at me, they totally smashed my head, my brain is creeping out! |
|
|
|
| 30 |
Es navaru jau, kūmeņ, i paīt! |
Es na-waru jaŭ, kumień, i pa-it! |
Nie mogę już, kumoterku, iść! |
I can’t even walk, pal! |
|
|
|
| 31 |
Ok, ok! kai maņ golva suop! |
Ok, ok! kaj mań gołwa sôp! |
Och, och, jak mię głowa boli! |
Ah, ah! what a terrible headache I have! |
|
|
|
| 32 |
Panes tu niu mani koč drusneņu!” – |
Pa-niaś tu niŭ mani kocz druśnieniu!" – |
Przynieś ty mię choć kawałeczek!” – |
If you could carry me just a little!” |
|
|
|
| 33 |
“Nu, sēst, kūmeņ!” |
"Nu, sieśt, kumień!" |
„Siadaj, kumosiu!” – |
“Well, get on then, pal!” |
|
|
|
| 34 |
Jei izsāda iz juo mugorys, a jis i nas, – |
Jej iz-sada iz jô mugorys, a jis i nas, – |
Siadła mu na grzbiecie, wilk niesie, – |
The fox got on the wolf’s back and it carried it. |
|
|
|
| 35 |
vot jei laide meizt sādādama iz juo placu, – |
wot jej łajdia miejźt' sadadama iz jô płacu, – |
a ona mu zaczyna s….. na plecach, – |
Now the fox, sitting on the wolf’s shoulder, started to pee. |
|
|
|
| 36 |
soka vylks: “Kas ta tī, kūmeņ, tak?” – |
soka wyłks: "Kas ta ti, kumień, tak?" – |
pyta wilk: „Co to tam kumosiu, ciecze?” – |
Said the wolf: “What is trickling there, pal?” |
|
|
|
| 37 |
“Ā, kūmeņ, tei rosa kreit nu kūku!” – |
"A, kumień, tiej rosa kriejt nu kuku!" – |
„Kumoterku, to rosa pada z drzewa!” – |
“Ah, pal, dew is falling from the trees!” |
|
|
|
| 38 |
Jis vēļ nes gobulu, laide jei dierst, iz vylka sādādama, i soka vylks: |
Jis wial nias gobułu, łajdia jej dierśt', iz wyłka sadadama, i soka wyłks: |
Jeszcze ją niesie kawałek, a ona zaczyna sr…, na wilku siedząc. Mówi wilk: – |
They carry on, now the fox starts to shit, sitting on the wolf, and the wolf said: |
|
|
|
| 39 |
“A kas ta tī, kūmeņ, kreit, taids sylts?” – |
"A kas ta ti, kumień, kriejt, tajds syłts?" – |
„A co ta tam, kumosiu, spada takie ciepłe?” – |
“But was is falling there, pal, something warm?” |
|
|
|
| 40 |
“Tys, kūmeņ, kukuži nu aglis kreit!” |
"Tys, kumień, kukużi nu agliś kriejt!" |
„To, kumoterku, szyszki z jodły lecą!” – |
“These are fir cones, pal, falling from the fir!” |
|
|
|
| 41 |
Jis vēļ nas gobulu, a jei dzīd sādādama: |
Jis wial nas gobułu, a jej dzid sadadama: |
On jeszcze niesie kawałek, a ona zaczyna śpiewać: |
They carry on, and the fox, sitting, starts to sing: |
|
|
|
| 42 |
“Slyms vasalu nas! Slyms vasalu nas!” |
"Słyms wasału nas! Słyms wasału nas!" |
„Słaby zdrowego niesie! Słaby zdrowego niesie!” – |
“The sick carries the fit! The sick carries the fit! |
|
|
|
| 43 |
Vaicoj vylks: “Kū ta tu, kūmeņ, dzīdi?” – |
Wajcoj wyłks: "Ku ta tu, kumień, dzidi?" – |
Pyta wilk: „Co to ty, kumosiu, śpiewasz?” – |
Asks the wolf: “What are you singing, pal?” |
|
|
|
| 44 |
“A maņ taida dzīsmeita iraida, ka vasals slymu nas!” – |
"A mań tajda dziśmiejta irajda, ka wasałs słymu nas!" – |
„A to taka piosenka, że zdrowy słabego niesie!” – |
“Ah, it’s just my little song, that the fit carries the sick!” |
|
|
|
| 45 |
Nu, danese jis jū da olys – |
Nu, da-niasia jis ju da ołys – |
Przyniósł ją do nory, |
Well, the wolf carried the fox to its cave – |
|
|
|
| 46 |
vot jei rozasmiejās i soka: |
wot jej roza-śmiejaś i soka: |
ona się roześmiała i mówi: |
there it burst into laughter and said: |
|
|
|
| 47 |
“Es dzīduoja, ka slyms vasalu nese!” |
"Es dzidoju, ka słyms wasału niasia!" |
„Ja śpiewałam, że słaby zdrowego niósł!” – |
“I was singing that the sick carries the fit!” |
|
|
|
| 48 |
Vylks pazyna, ka jei apmuonēja jū, aizsyrda, – |
Wyłks pa-zyna, ka jej ap-monieja ju, ajz-syrda, – |
Wilk poznał, że oszukała go, zgniewał się, – |
The wolf recognized that the fox had duped him and got very angry, – |
|
|
|
| 49 |
kai gius lopsu, gribēja jū nūžņaugt, a jei ībāga jau olā! |
kaj giŭś łopsu, gribieja ju nu-żniaŭgt', a jej i-baga jaŭ olâ! |
chwycił liszkę, chciał ją udusić, ale mu uciekła do nory, |
it tried to catch the fox, wanted to strangle it, but the fox had already fled into its cave! |
|
|
|
| 50 |
Jis tik astis golu atruove ar zūbim i par tū lopsai astis gols i šūdīņ bolts! |
Jis tik aśtiś gołu at-rowia ar zubim i par tu łopsaj aśtiś gôls i szudiń bołts! |
tylko koniec ogona złapał zębami i urwał i dla tego liszki koniec ogona teraz biały! |
It got tore off the top of the fox’s tale with its teeth, and therefore the top of the fox’s tale is white to this very day. |
|
|
|