| 1 |
29. Ap treis buorineišim. V. |
29. Ap trejs boriniejszim. V. |
29. O trzech sierotach. V. |
29. The three orphans |
|
|
|
| 2 |
Nūmierst tāvam sīva i pamat treis buorineiši, treis puiškinini!, – |
Nu-mierst tawam sîwa i pa-mat trejs boriniejszi, trejs pujszkinini!, – |
Umarła matka i zostawiła troje sierot – trzech chłopaczków, – |
A father lost his wife, who left behind three orphans, three little boys. |
|
|
|
| 3 |
vot jis jem ūtru sīvu i jei cīši naloba. |
wot jis jem utru sîwu i jej ciszi nałoba. |
a ojciec ożenił się z drugą żoną, która była bardzo niedobra. |
He married again and his second wife was very wicked. |
|
|
|
| 4 |
Jī, kai guļ naktī, tī puiškinini, jei vys pīlij jim jiudiņa gultā i vys soka iz veiru: |
Ji, kaj gul nakti, ti pujszkinini, jej wyss pilij jim jiŭdinia gułtâ i wyss soka iz wiejru: |
W nocy, wlewała tym chłopaczkom wody do łóżka i wciąż mówiła mężowi: |
When the boys were asleep at night she poured water into their bed and then said to her husband: |
|
|
|
| 5 |
"Redz, kaidi vini meizoli!... |
"Riedź, kajdi wini miejzoli!... |
"Patrz, jakie to s....!, |
“Look what bed-wetters they are! |
|
|
|
| 6 |
ka tu maņ jūs naizgubeisi, to es ar tevi nadzeivuošu!" – |
ka tu mań jus naizgubiejsi, to eś ar tiewi nadziejwoszu!" – |
jeżeli ty mi ich nie zgubisz, to ja cię porzucę!" |
If you don’t get rid of them I won’t live with you!” |
|
|
|
| 7 |
Pajem jis, – reitā ceļās, soka tai: |
Pajem jis, – rejta cielaś, soka taj: |
Ojciec wstał rano i mówi tak: |
He went about it – he rose in the morning and said: |
|
|
|
| 8 |
"Īsim, dieleni, ūgu laseitu!" |
"Isim, dieleni, ûgu łasiejtu!" |
"Pójdźmy, synkowie, jagody zbierać!" |
“Let’s go and gather berries, my dear sons!” |
|
|
|
| 9 |
Jī soka: "Jsim [īsim] tēteit!" – |
Ji soka: "Jsim tiatiejt!" – |
Oni mówią: "Pójdźmy, tato!" – |
“Let’s go, Daddy”, they said. |
|
|
|
| 10 |
Nu, jī īt, nūīt iz mežu, a tāvs soka tai: |
Nu, ji it, nu-it iz mieżu, a taŭs soka taj: |
Poszli do lasu, a ojciec mówi tak: |
Well, they left and went into the forest. Father said: |
|
|
|
| 11 |
"Aitet dieleni tuoļuok ūgu laseitu, a es ite molku cierššu [ciersšu], – |
"Aj-tiet' dieleni tolok ûgu łasiejtu, a eś itie mołku cierszszu, – |
"Idźcie synkowie, dalej jagody zbierać, a ja tu drzewo będę rąbać, – |
“You, my sons, go a little further to pick berries, while I will cut firewood here. |
|
|
|
| 12 |
ka es sviļpuošu i siššu [sisšu] ar cierva kuotu par kūku, tūreiz aitet šur, īsim iz sātu!" – |
ka eś świlposzu i siszszu ar cierwa kôtu par kuku, turiejz ajtiet szur, isim iz satu!" – |
jak gwizdnę i uderzę toporzyskiem o drzewo, wtedy przyjdźcie tu, pójdziemy do domu!" – |
When I will whistle and strike with the axe handle against a tree, then come back here and we will go home!” |
|
|
|
| 13 |
Jī losuoja [lasēja], losuoja [lasēja] ūgys, – |
Ji łosoja, łosoja ugys, – |
Oni zbierali, zbierali jagody – |
They picked berries, they picked berries – |
|
|
|
| 14 |
klausās, ka syt jau tāvs, – |
kłaŭsas, ka syt jaŭ taŭs, – |
i słyszą, że ojciec uderzył |
then they heard their father beat [against the tree] – |
|
|
|
| 15 |
syt i sviļpoj, – |
syt i świlpoj, – |
i gwizdnął, – |
he beat and whistled – |
|
|
|
| 16 |
nu i daīt pi tuos vītys, – |
nu i da-it pi tos witys, – |
przychodzą do tego miejsca, |
so they went back to that place – |
|
|
|
| 17 |
daīt i verās, ka navā tāva!.... |
da-it i wieras, ka nawa tawa!.... |
patrzą, niema ojca!... |
they reached the place and saw that there was no father! |
|
|
|
| 18 |
A jis pajēme, tys tāvs, pīsēja ostris nu kūka da kūka, pyuš viejs, tai i sviļpoj, – |
A jis pajemia, tys taŭs, pi-siaja ostris nu kuka da kuka, pyŭsz wiejs, taj i świlpoj, – |
A on wziął, uwiązał włosie od drzewa do drzewa, wiatr dmuchał i gwizdał, – |
For he, their father, had tied horsehair between trees, and the wind was blowing and whistling… |
|
|
|
| 19 |
i pīsēja cierva kuotu pi kūka, a viejs pyuš i klouc [kloudz].... |
i pi-siaja cierwa kotu pi kuka, a wiejs pyŭsz i kłoŭc.... |
uwiązał toporzysko u drzewa, wiatr dmuchał i tłukł.... |
and he had tied the axe handle at a tree, and the wind was blowing and clapping… |
|
|
|
| 20 |
Tāva navā, kū byus jim darēt?... |
Tawa nawa, ku byŭś jim dariet?... |
Ojca niema, co im robić? |
No father, what should they do? |
|
|
|
| 21 |
paīt vysi treis gobolu i soka tai vacuokijs bruoļs: |
pa-it wysi trejs gobułu i soka taj wacokijs brols: |
idą wszyscy trzej kawałek i mówi tak starszy brat: |
The three brothers walked a while and then the eldest said: |
|
|
|
| 22 |
"Bruoleiši, pastuovet [pastuovit / pastuovēt] te, es īšu, može kur izīšu iz molys!" – |
"Brolejszi, pa-stowiat tia, eś iszu, może kur iz-iszu iz mołys!" – |
"Bracia, zaczekajcie tu, ja pójdę, może gdzie wyjdę na kraj lasu!" – |
“Brothers, stay here, I will go on, maybe I will find a way out!” |
|
|
|
| 23 |
Jis īt i verās, ka stuov sīra jumteņč [jumteņš] ustobeņa, |
Jis it i wieras, ka stoŭ sira jumtieńcz ustobienia, – |
Poszedł, patrzy, stoi chatka przykryta dachem z sera – |
He went on and beheld a cottage with a roof made of cheese. |
|
|
|
| 24 |
daskrīņ jis i nūraun kaidi treis gabaleni sīra nu tuo jumteņa, atīt jis iz tim bruolim divējim, kur jau juo gaidēja, danas jim tū sīru i soka: |
da-skriń jis i nu-raŭn kajdi trejs gabaleni sira nu tô jumtienia, at-it jis iz tim brolim diwiejim, kur jaŭ jô gajdieja, da-nas jim tu siru i soka: |
wziął on, zerwał trzy kawałki kawałki sera z dachu i idzie do dwu braci, którzy go czekali, przynosi im ten ser i mówi: |
He rushed forward and tore off three pieces of cheese from the roof, returned to his two brothers who were waiting for him, brought them the cheese and said: |
|
|
|
| 25 |
"Īsim bruoleiši iz tū jumteņu sīra!" – |
"Isim brolejszi iz tu jumtieniu sira!" – |
"Pójdźmy, bracia, do tej chatki, przykrytej dachem z sera!" – |
“Let’s go to this cheese roof, brothers!” |
|
|
|
| 26 |
Nūīt jī iz tū jumteņu sīra, izkuop vysi treis, plēš tū sīru zemē i ād, nūplēš vysu jumteņu i aizaklaudzēs jim. |
Nuit ji iz tu jumtieniu sira, iz-kop wysi trejs, plesz tu siru ziamia i ad, nu-plez wysu jumtieniu i ajza-kłaŭdziaś jim. |
Poszli oni do tej chatki, wszyscy trzej wleźli na dach, obrywają ser i jedzą, zerwali cały dach, hałasu narobili. |
The went to the roof of cheese, all three of them climbed up, tore off the cheese and ate. They tore off all the roof and made a lot of noise. |
|
|
|
| 27 |
Izskrīņ [izskrīn] rogona, – |
Iz-skriń rogona, – |
Wybiegła wiedźma, |
The witch rushed out – |
|
|
|
| 28 |
jei beja dzeivuojuse tamā ustobeņā, – |
jej bieja dziejwojusia tamâ ustobieniâ, – |
która mieszkała w tej chatce, – |
she was living in this cottage – |
|
|
|
| 29 |
izskrīņ [izskrīn] jei i soka: "Kas tī?... |
iz-skriń jej i soka: "Kas ti?... |
wybiegła ona i mówi: "Kto tam?... |
she rushed out and said: “Who is there? |
|
|
|
| 30 |
Ā tī muni sivēneni!" |
A-ti muni siwienieni!" |
A, – to moje prosiątka!" – |
Ah, it’s my piglets!” |
|
|
|
| 31 |
Jem jū [jūs] aiz rūkys, īvad ustobā i pabuož jei vyss treis zam cepļa, – |
Jem ju ajz rukys, i-wad ustoba i pa-boż jej wyss trejs zam ciepla, – |
Wzięła ich za rękę, wprowadziła do chaty i wepchnęła wszystkich trzech pod piec, – |
She took them by the hand, led them into the cottage and thrust them all under the oven. |
|
|
|
| 32 |
aizspīde zam cepļa ar goldim, pamete mozu caurumu, |
ajz-śpidia zam ciepla ar goldim, pamiatia mozu caŭrumu, |
zatkała deskami, zostawiła mały otworek, |
She closed the room under the oven with a table and left a little whole. |
|
|
|
| 33 |
kab tik pierstu izbuost [izbuozt] uorā, padeve jim āst soldonu pīnu i rīkstu kūduleņč [kūduleņus] i vys baroj jū [jūs] tai, dūd soldonu pīnu i rīkstu kūduleņč [kūduleņus]. |
kab tik pierstu iz-bośt' ora, pa-diewia jim aśt' sołdonu pînu i rîkstu kuduleńcz i wyss baroj ju taj, dud' sołdonu pînu i rîkstu kuduleńcz. |
żeby tylko palec wytknąć, dała im słodkiego mleka i orzechów i wciąż karmiła ich tak, słodkiem mlekiem i orzechami. |
They only had to stick out a finger and she gave them sweetened milk to eat and nuts to eat, all the time she fed them that way, gave them sweetened milk and nuts. |
|
|
|
| 34 |
Par cik laika, soka jei tai iz tū vacuokū puiškinu: |
Par cik łajka, soka jej taj iz tu wacoku pujszkinu: |
Po niejakim czasie, mówi ona tak do tego starszego chłopaka: |
After some time she said to the eldest boy: |
|
|
|
| 35 |
"Izkar piersteņu, sivēneņ!" |
"Iz-kar pierstieniu, siwienień!" |
"Wysuń paluszek, prosiątko!" – |
“Stick out a finger, piglet!” |
|
|
|
| 36 |
Jis jem, izbuož kūceņu pa tū caurumeņu, – |
Jis jem, iz-boż kucieniu pa tu caŭrumieniu, – |
Wziął on, wysunął drewienko przez ten otworek, – |
He took a little stick and put it through the hole. |
|
|
|
| 37 |
soka tei rogona: "Vot labi, sivēneni, es jius baruoju a jius vys kūdi!" – |
soka tiej rogona: "Wot łabi, siwienieni, eś jiŭs baroju a jiŭs wyss kudi!" – |
a ta wiedźma mówi: "Och moje prosiątka, ja was karmię, a wyście wciąż chude!" |
Said the witch: “Well, well, piglets, I feed you and you are still scrawny!” |
|
|
|
| 38 |
Par cik laika jei otkon soka: "Izkar piersteņu!" |
Par cik łajka jej otkon soka: "Iz-kar pierstieniu!" |
Po niejakim czasie, znów mówi: "Wysuń paluszek:" |
After some time she said again: “Stick out your finger!” |
|
|
|
| 39 |
A vini jau lyli izauga i tukli beja, – |
A wini jaŭ łyli iz-aŭga i tukli bieja, – |
A oni już urośli i tłuści byli, – |
They had grown big already and become fat. |
|
|
|
| 40 |
nu, tai jis izkar piersteņu, vacuokijs. |
nu, taj jis izkar pierstieniu, wacokijs. |
dopiero wysunął on paluszek, ten starszy. |
Well, the eldest stuck out his finger. |
|
|
|
| 41 |
"O, jau tukli muni sivēneni!" |
"O, jaŭ tukli muni siwienieni!" |
"O, już teraz tłuste moje prosiątka!" – |
“Oh, my piglets are fat now!” |
|
|
|
| 42 |
I soka jei tai iz meitu sovu, vacuokū: |
I soka jej taj iz miejtu soŭu, wacoku: |
I mówi ona tak do córki swojej starszej: |
She told her daughter, her eldest: |
|
|
|
| 43 |
"Es meitiņ, braukšu gostūs, a tu maņ izkurinoj cepli, izcep vīnu sivēneņu!" |
"Eś miejtiń, braŭkszu gôstus, a tu man iz-kurinoj ciepli, iz-ciap winu siwienieniu!" |
"Ja, córeczko, pojadę w gościnę, a ty mi wypal w piecu, upiecz jedno prosiątko!" – |
“I will go away on a visit, meanwhile you shall heat the oven for me and roast a piglet!” |
|
|
|
| 44 |
Jei i nūbrauc gostūs, a meita izkurinoj korstu cepli i soka iz vacuokū puiškinu: |
Jej i nu-braŭc gôstus, a miejta iz-kurinoj korstu ciepli i soka iz wacoku pujszkinu: |
Pojechała ona w gościnę, a córka napaliła w piecu i mówi do starszego chłopaka: |
She went away on her visit and the daughter heated the oven and said to the eldest boy: |
|
|
|
| 45 |
"Līņ tu uorā!" |
"Liń tu ora!" |
"Wyłaź!" – |
“Climb out!” |
|
|
|
| 46 |
Jis izlīņ [izlīn], jei soka: "Guļstīs iz luopstys!" |
Jis iz-liń, jej soka: "Gulstiś iz łopstys!" |
On wylazł, a ona mówi: "Kładnij się na łopacie!" – |
He climbed out and she said: “Lay down on the shovel!” |
|
|
|
| 47 |
Jis adzaguļstās [atzaguļstās], – |
Jis adza-gułstas, – |
On się położył, |
He lay down. |
|
|
|
| 48 |
jei soka: "Tu na tai!" |
jej soka: "Tu na taj!" |
a ona mówi: "Nie tak!" |
She said: “You don’t do it right!” |
|
|
|
| 49 |
Jis soka: "Tu paruod, ka na tai!" |
Jis soka: "Tu pa-rod', ka na taj!" |
On mówi: "Pokaż sama, skoro nie tak!" |
Said he: “Then show me, if it isn’t right!” |
|
|
|
| 50 |
Jei guļstās, jau jam paruodēt, a jis pajem i griuž ceplī jū, – |
Jej gułstas, jaŭ jam pa-rodiat', a jis pa-jem i griŭż ciepli jû, – |
Ona się położyła, żeby mu pokazać, a on wziął i wepchnął ją do pieca, – |
She lay down in order to show him, and he took the shovel and shoved her into the oven. |
|
|
|
| 51 |
jei izcap ceplī, a jis palīn zam cepļa pats, tys puiškins. |
jej iz-cap ciepli, a jis pa-liń zam ciepla patś, tys pujszkins. |
upiekła się ona w piecu, a on wlazł po piec, ten chłopak. |
She was roasting in the oven, while he, the boy, climbed back to the room under the oven. |
|
|
|
| 52 |
Atbrauc muote juos, rogona, tuos meitys – |
At-braŭc motia jos, rogona, tos miejtys – |
Przyjeżdża matka tej dziewczyny, wiedźma, – |
Back came the girl’s mother, the witch. |
|
|
|
| 53 |
jem, izvalk nu cepļa tū syvānu, īlīk [izlīk] iz golda, jem i apād. |
jem, iz-wałk nu ciepla tu sywanu, i-lik iz gołda, jem i ap-ad. |
wyciąga z pieca prosię, kładnie na stole, bierze i zajada. |
She went and pulled the piglet out of the oven, put it on the table and ate it up. |
|
|
|
| 54 |
Breinīs jei, ka vacuokuos meitys navā i soka tai: |
Briejniś jej, ka wacokos miejtys nawa i soka taj: |
Dziwi się, że starszej córki niema i mówi tak: |
She was surprised that her eldest daughter wasn’t there and said: |
|
|
|
| 55 |
"Kur ta jei nūskrēja, tei nakauņa meita? |
"Kur ta jej nu-skriaja, tiej nakaŭnia miejta? |
"Gdzie ona poleciała, ta bezwstydna dziewczyna? |
“Where has she run, the shameless girl? |
|
|
|
| 56 |
Var byut [vabyut] iz puišim, nakauņa, nūskrējuse!" – |
War byŭt' iz pujszim, nakaunia, nu skriejusia!" – |
Może do chłopców, bezwstydnica, poleciała!" – |
Maybe she went off to gallivant, the shameless!” |
|
|
|
| 57 |
Par cik laika, soka jei otkon iz vidiškū meitu: |
Par cik łajka, soka jej otkon iz widiszku miejtu: |
Po niejakim czasie, mówi średniej córce: |
After some time she said once more to her middle daughter: |
|
|
|
| 58 |
"Tu, meitiņ, izkurinoj cepli, izcep maņ ūtru sivēneņu, es braukšu gostūs! |
"Tu, miejtiń, iz-kurinoj ciepli, iz-ciap mań utru siwienieniu, eś braŭkszu gostus! |
"Ty, córeczko, wypal w piecu, upiecz mi drugie prosiątko, a ja pojadę w gościnę. |
“You, dear daughter, heat the oven and roast the second piglet for me, I am off on a visit! |
|
|
|
| 59 |
A tei, kai skrēja, kuce, lai skrīņ!" |
A tiej, kaj skriaja, kucia, łaj skriń!" |
A ta, suczka poleciała, to niech lata!" – |
But she, the bitch that ran away, may she stay away!” |
|
|
|
| 60 |
Nu, i brauc jei paceļu, a jei izkurinoj cepli, tei meita, izvalk tū puiškineņu vidiškū i soka tai: |
Nu, i braŭc jej pacielu, a jej iz-kurinoj ciepli, tiej miejta, iz-wałk tu pujszkinieniu widiszku i soka taj: |
Pojechała w gościnę, a ta dziewczyna, wyciągnęła z pod pieca chłopaka średniego i mówi mu tak: |
Well, she left and the daughter heated the oven, pulled out the middle boy and said: |
|
|
|
| 61 |
"Guļstīs iz luopstys!" |
"Gulstiś iz łopstys!" |
"Kładnij się na łopatę!" – |
“Lay down on the shovel!” |
|
|
|
| 62 |
Jis i adzaguļstās [atzaguļstās], a jei soka: "Tu na tai? [!]" – |
Jis i adza-gułstas, a jej soka: "Tu na taj?" – |
On się położył, a ona mówi: "Nie tak!" – |
He laid down, but she said: “You don’t do it right!” |
|
|
|
| 63 |
"Nu, tu paruod, ka na tai!" |
"Nu, tu parod', ka na taj!" |
"Pokaż mi, skoro nie tak!" – |
“Well, show me if this is not right!” |
|
|
|
| 64 |
jis tai soka iz tuos meitys, a jis teišam pataisēja, kab na tai byutu. |
jis taj soka iz tos miejtys, a jis tiejszam patajsieja, kab na taj byŭtu. |
mówi on tej dziewczynie, a on umyślnie nie tak się położył. |
said he to the girl, but he had done it on purpose. |
|
|
|
| 65 |
Jei soka: "Itai guļstīs? [!]" |
Jej soka: "Itaj gulśtiś?" |
Ona mówi: "Tak się połóż!" |
Said she: “That’s how you lay down!” |
|
|
|
| 66 |
i guļstās poša, – |
i gułstas posza, – |
i kładnie się sama, – |
and laid down herself. |
|
|
|
| 67 |
a jis pajem, īgriuž jū ceplī, a pats mudri zam cepļa... |
a jis pa-jem, i-griŭż ju ciepli, a patś mudri zam ciepla... |
a on wziął, wepchnął ją do pieca, a sam prędko pod piec.... |
He at once shoved her into the oven and climbed back under it… |
|
|
|
| 68 |
Atbrauc jau rogona i soka iz sovu jaunuokū meitu: |
At-braŭc jaŭ rogona i soka iz soŭu jaŭnoku miejtu: |
Przyjeżdża wiedźma i mówi swojej najmłodszej córce: |
Back came the witch and said to her youngest daughter: |
|
|
|
| 69 |
"Kur muosa? Mušeņ jau nūskrēja? Vot kuce! |
"Kur mosa? Muszeń jaŭ nuskriaja? Wot kucia! |
"Gdzie siostra? Już poleciała? Suczka! |
“Where is your sister? She must have run away? The bitch! |
|
|
|
| 70 |
Nu, kai skrēja, lai jei skrīņ [skrīn], a tu izvelc maņ, meitiņ, nu cepļa tū sivēneņu!" |
Nu, kaj skriaja, łaj jej skriń, a tu iz-wielć mań, miejtiń, nu ciepla tu siwienieniu!" |
Skoro poleciałą, niechże lata, a ty wyciągnij mi córeczko, z pieca prosiątko!" – |
She may stay away, but you, dear daughter, pull the piglet out of the oven for me!” |
|
|
|
| 71 |
Jei izvalk, giun rogona i apād. |
Jej iz wałk, giŭn rogona i ap-ad. |
Wyciągnęła córka pieczeń, a wiedźma zabrała się do jedzenia. |
She pulled it out and the witch took it and ate it up. |
|
|
|
| 72 |
Par cik laika sok jei iz tū jaunuokū meitu: |
Par cik łajka sok jej iz tu jaŭnoku miejtu: |
Po niejakimś czasie, mówi ona tej młodszej córce: |
After some time she said to her youngest daughter: |
|
|
|
| 73 |
"Izveļc tu maņ jau trešu sivēneņu i izcep!" – |
"Iz-wielć tu mań jaŭ treszu siwienieniu i iz ciap!" – |
"Dostań mi trzecie prosiątko i upiecz!" – |
“Take out the third piglet and roast it!” |
|
|
|
| 74 |
Nūbrauc rogona gostūs, a tei jaunuokā meita izkurinoj cepli i soka iz tū jaunuokū puiškinu: |
Nu-braŭc rogona gostus, a tiej jaŭnoka miejta iz-kurinoj ciepli i soka iz tu jaŭnoku pujszkinu: |
Sama zaś pojechała w gościnę, a ta młodsza córka wypaliła w piecu i mówi najmłodszemu chłopakowi: |
She left for a visit, while the youngest daughter heated the oven and said to the youngest boy: |
|
|
|
| 75 |
"Līņ tu uorā jau!" |
"Liń tu ora jaŭ!" |
"Wyłaź!" – |
“Climb out there!” |
|
|
|
| 76 |
Nu, jis izlīn, jei soka: "Guļstīs iz luopstys!" – |
Nu, jis iz-liń, jej soka: "Gulśtiś iz łopstys!" – |
On wylazł, ona zaś mówi: "Połóż się na łopacie!" – |
He did it and she said: “Lay down on the shovel!” |
|
|
|
| 77 |
Jis i adzaguļstās [atzaguļstās]. |
Jis i adza-gułstas. |
On się połóżył. – |
He laid down. |
|
|
|
| 78 |
"Tu na tai!" – |
"Tu na taj!" – |
"Nie tak!" – |
“You don’t do it right!” |
|
|
|
| 79 |
"Paruod maņ kai!" – |
"Parod' mań kaj!" – |
"Pokaż mi jak!" – |
“Show me how!” |
|
|
|
| 80 |
Nu jei guļstās, kab jam paruodēt, a jis griuž jū ceplī i soka iz bruoleišim: |
Nu jej gułstas, kab jam pa-rodiet', a jis griŭż ju ciepli i soka iz brolejszim: |
Ona się położyła, żeby mu pokazać, a on ją wepchnął do pieca i dopiero mówi braciom: |
Now she laid down in order to show him, but he shoved her into the oven and said to his brothers: |
|
|
|
| 81 |
"Skrīsim niu bruoleiši paceļu, cikom rogona navā atbraukuse, a to byus bāda!" |
"Skrisim niŭ brolejszi pacielu, cikom rogona nawa at-braŭkusia, a to byŭś bada!" |
"Uciekajmy teraz, bracia, póki wiedźma nie przyjechała, a to będzie bieda!" – |
“Now let’s run away before the witch comes back, for there will be trouble!” |
|
|
|
| 82 |
Nu, i laižās tī puiškini i skrīņ, skrīņ [skrīn, skrīn], kai varādams [varādami] mudri i daskrīņ [daskrīn] kur ar teirumā i soka, skrīdadami [skrīdami], tim ariejim [arējim]: |
Nu, i łajżas ti pujszkini i skriń, skriń, kaj waradams mudri i da-skriń kur ar tiejrumâ i soka, skridadami, tim arjejim: |
Puścili się chłopaki uciekać i lecą, lecą, jak mogą i przebiegają koło pola, gdzie ludzie orali i mówią lecąc, tym oraczom: |
The boys took off, and they ran and they ran, as fast as they could. They came to a field where people were ploughing and said, running, to the ploughmen: |
|
|
|
| 83 |
"Dīvs paleidz!" – |
"Diŭs palejdź!" – |
"Boże dopomóż!" – |
“God bless you!” |
|
|
|
| 84 |
Jī atsoka: "Paļdis!" – |
Ji at-soka: "Paldiś!" – |
Oni odpowiadają: "Dziękujemy!" |
They answered: “Thank you!” |
|
|
|
| 85 |
Tī puiškini suok prasēt tūs ļauds, ka skrīs rogona, jei dzeisīs piec myusim pakaļ, to jius nasokit, ka mes te nūskrējam [nūskrējom]!" |
Ti pujszkini sôk prasiet' tus laŭds, ka skriś rogona, jej dziejsiś piec myŭsim pakal, to jiŭs na sokit, ka mies tia nuskriajam!" |
Dopiero chłopaki proszą tych ludzi, że jak poleci wiedźma, która będzie ich gonić, żeby jej nie mówili, że oni tędy przebiegli!" |
The boys asked the men: “If a witch comes running, she is chasing us, please don’t tell her that we have passed here!” |
|
|
|
| 86 |
Jī atsacēja: "Labi, labi, mes nascēsim [nasacēsim] nikuo!" – |
Ji at-sacieja: "Łabi, łabi, mies naściesim nikô!" – |
Ci odpowiedzieli: "Dobrze, dobrze, my nic nie powiemy!" – |
They answered: “All right, we won’t say anything!” |
|
|
|
| 87 |
A jī skrīņ [skrīn], daskrīņ [daskrīn] kur pļaun sīnu, soka: |
A ji skriń, da-skriń kur plaŭn sînu, soka: |
Pobiegli dalej, przybiegają do łąki, gdzie ludzie koszą siano, mówią: |
And they ran off. When they came to a place where people mowed hay, they said: |
|
|
|
| 88 |
"Dīvs paleidz!" – |
"Diŭs palejdź!" – |
"Boże dopomóż!" – |
“God bless you!” |
|
|
|
| 89 |
"Paļdis!" – |
"Paldiś!" – |
"Dziękujemy!" – |
“Thank you!” |
|
|
|
| 90 |
Jī prosa otkait, ka skrīs piec myusim rogona, nasokit, ka mes te nūbāgam [nūbēdzem]!" – |
Ji prosa otkajt', ka skriś piec myŭsim rogona, na sokit, ka mies tia nubagam!" – |
I proszą podobnież, że jak tędy poleci za niemi wiedźma, żeby nie mówili, że tędy uciekali. |
Again they asked: “When the witch comes running after us, don’t say that we have passed here!” |
|
|
|
| 91 |
Jī atsoka: "Labi, labi, nascēsim [nasacēsim] nikuo!" – |
Ji atsoka: "Łabi, łabi, na-ściesim nikô!" – |
Tamci odpowiadają: "Dobrze, dobrze, nie powiemy nic!" – |
They answered: “All right, we won’t say anything!” |
|
|
|
| 92 |
Jī skrīņ, skrīņ [skrīn, skrīn] vēļ, daskrīņ [askrīn] da gonu i soka: |
Ji skriń, skriń wial, da-skriń da gonu i soka: |
Lecą, lecą jeszcze dalej, przybiegaję do pasterzy i mówią: |
They ran and they ran and came to people pasturing and said: |
|
|
|
| 93 |
"Dīvs paleidz!" – |
"Diŭs palejdź!" – |
"Boże dopomóż!" – |
“God bless you!” |
|
|
|
| 94 |
"Paļdis!" – |
"Paldiś!" – |
"Dziękujemy" – |
“Thank you!” |
|
|
|
| 95 |
I otkait jī prosa: "Nasokit rogonai!" |
I otkajt ji prosa: "Na sokit rogonaj!" |
I znowu proszą: "Nie mówcie wiedźmie!" – |
And again they asked: “Don’t tell the witch!” |
|
|
|
| 96 |
Goni atsoka: "Nazabeistit, napascēsim [napasacēsim]!" |
Goni atsoka: "Naza-biejstit, na-paściasim!" |
Pasterze odpowiadają: "Nie bójcie się, nie powiemy!" – |
The herdsmen said: “Don’t be afraid, we won’t tell.” |
|
|
|
| 97 |
Cikom jī skrīņ [skrīn], atbrauc jau rogona iz sātu i breinīs, ka navā sātā nivīnys meitys i soka tai: |
Cikom ji skriń, at-braŭc jaŭ rogona iz satu i briejniś, ka nawa satâ ni winys miejtys i soka taj: |
A tymczasem wróciła się wiedźma do domu i dziwi się, że niema żadnej córki i mówi tak: |
While they were running, the witch returned home and wondered that none of her daughters were at home, and she said: |
|
|
|
| 98 |
"Kur ta juos palyka vysys treis? |
"Kur ta jos pałyka wysys trejs? |
"Gdzie one się podziały wszyskie trzy? |
“Where are they all three got to? |
|
|
|
| 99 |
Jau navā nivīnys sātā! |
Jaŭ nawa ni winys satâ! |
Już żadnej niema w domu! |
No one is at home! |
|
|
|
| 100 |
Jau vysys nūskrēja, kucis!" – |
Jaŭ wysys nu-skriaja, kucis!" – |
Już wszystkie poleciały, suczki!" |
They have all run off, the bitches!” |
|
|
|
| 101 |
Izvalk jei poša nu cepļa tū cepeits, apād i nazyna, ka juos meita – |
Iz-wałk jej posza nu ciepla tu ciepiejtś, ap-ad i nazyna, ka jos miejta – |
Wyciągnęła sama z pieca pieczęń, zajada i nie wie, że to jej córka – |
So she pulled the roast from the oven herself, ate it up not knowing that it was her daughter. |
|
|
|
| 102 |
i palīk jei [jai] vīna tik rūka tuos meitys, – |
i palik jej wina tik ruka tos miejtys, – |
i została tylko jedna ręka z pieczeni, |
Soon only one hand of the daughter was left – |
|
|
|
| 103 |
a tai meitai beja iz rūkys zalta gradzyns, – |
a taj miejtaj bieja iz rukys załta gradzyns, – |
a ta córka miała na ręku złoty pierścień, – |
and the daughter had a golden ring on her finger – |
|
|
|
| 104 |
ād jei i verās ka zalta gradzyns, – |
ad jej i wieras ka załta gradzyns, – |
je wiedźma i jedząc, spostrzega złoty pierścień, – |
the witch was eating and suddenly beheld the golden ring – |
|
|
|
| 105 |
pazyna jei tū gradzynu, – |
pazyna jej tu gradzynu, – |
poznała ona ten pierścień, – |
she knew this ring – |
|
|
|
| 106 |
īt vārtūs zam cepļa, – |
it wartus zam ciepla, – |
poszła zajrzeć pod piec, – |
she went to look under the oven – |
|
|
|
| 107 |
nu, i tagad dazagoduoja jei vysu.... |
nu, i tagad daza-godoja jej wysu.... |
i dopiero się domyśliła wszystkiego... |
well, now she realized everything… |
|
|
|
| 108 |
Jei soka tai: "Ā, – to es vysys treis sovys meitys apiežu poša! |
Jej soka taj: "A, – to eś wysys trejs soŭys miejtys apjeżu posza! |
Tak? powiada: to ja wszystkie trzy swoje córki zjadłam sama? |
She said: “Alas, so I have eaten up all my three daughters! |
|
|
|
| 109 |
To jau tī nūbāga [nūbēdze] paceļu, tī syvāni! |
To jaŭ ti nu-baga pacielu, ti sywani! |
A te prosięta mi uciekły? |
But they have run away, the piglets! |
|
|
|
| 110 |
Paga, paga, danuogšu [danuokšu] es jūs!" – |
Paga, paga, da-nogszu eś jus!" – |
Poczkaj, poczkaj, dogonię ja was!" – |
Just wait, I will catch up with them!” |
|
|
|
| 111 |
Nu, i jem jei dzeivū zūbynu, tei rogona, i skrīņ [skrīn] pakaļ, – |
Nu, i jem jej dziejwu zubynu, tiej rogona, i skriń pakal, – |
Wzięła wiedźma żywy pałasz i leci za niemi w pogoń, |
And the witch took the living sword and chased after the boys. |
|
|
|
| 112 |
daskrīņ jei kur ar teirumā, soka: |
da-skriń jej kur ar tiejrumâ, soka: |
przybiegła, gdzie ludzie w polu orali, mówi: |
She came to where people were ploughing the field and said: |
|
|
|
| 113 |
"Dīvs paleidz jiusim!" – |
"Diŭs palejdź jiŭsim!" – |
"Boże dopomóż wam!" |
“God bless you!” |
|
|
|
| 114 |
Jī atsoka: "Paļdis!" – |
Ji atsoka: "Paldiś!" – |
Oni odpowiadają: "Dziękujemy!" – |
They answered: “Thank you!” |
|
|
|
| 115 |
"Voi naredzējejat [naredzējot] jius puiškineņu treis skrīneit?" – |
"Woj na-riedziejejat jiŭs pujszkinieniu trejs skriniejt?" – |
"Nie widzieliście też trzech chłopaczków uciekających?" – |
“Did you see three boys running?” |
|
|
|
| 116 |
Jī soka: "Pagaidi, lai mes aparam, lai mes apsējam, lai mes appļaunam, lai mes apkuļam, lai mes samaļam i apādam, tūreiz mes tev pascēsim [pasacēsim]!" – |
Ji soka: "Pagajdi, łaj mies ap-aram, łaj mies apsiejam, łaj mies ap-plaŭnam, łaj mies ap-kulam, łaj mies sa-malam i ap-adam, turiejź mies tieŭ pa-ściesim!" – |
Oni mówią: "Poczekaj, aż zaorzemy, zasiejemy, skosimy, wymłócimy, zmielemy i zjemy, wtedy ci powiemy!" – |
They said: “Wait, let us first finish ploughing, let us sow, let us harvest, let us thresh, let us grind and let us eat, then we will tell you!” |
|
|
|
| 117 |
Jei gaida, gaida, redz, ka navar sagaidēt cikom jī apars – |
Jej gajda, gajda, riadź, ka na war sa-gajdiet' cikom ji ap-arś – |
Wiedźma czeka, czeka, nie może się doczekać, aż zaorzą, |
She waited and she waited, she saw that she couldn’t wait until they finished ploughing – |
|
|
|
| 118 |
aizasyrdās i skrīņ, – |
ajza-syrdas i skriń, – |
zgniewała się i poleciała dalej, – |
she got angry and ran off. |
|
|
|
| 119 |
daskrīņ [skrīn] jei kur pļaun sīnu i soka daskrējuse – |
da-skriń jej kur plaŭn sinu i soka da-skriejusia – |
przybiega do łąki, do kosiarzy i mówi przybiegłszy – |
She came to a place where hay was mown and said – |
|
|
|
| 120 |
jau nasoka: Dīvs paleidz! – |
jaŭ na soka: Diŭs palejdź! – |
już nie mówi: Boże dopomóż! – |
she didn’t say “God bless you!” anymore – |
|
|
|
| 121 |
soka viņ: "Voi naredzējejat [naredzējot] jius treju puiškineņu skrīneit te?" – |
soka win: "Woj na riedziejejat jiŭs treju pujszkinieniu skriniejt' tia?" – |
tylko: "Nie widzieliście też trzech chłopaczków uciekających tędy?" |
she just said: “Did you see three boys running here?” |
|
|
|
| 122 |
Jī soka: "Pagaidi! lai mes nūpļaunam sīnu, lai mes izkaltejam, lai mes savadam i lai mes sabaruojam gūvim, tūlaik pascēsim [pasacēsim] mes tev!" – |
Ji soka: "Pagajdi! łaj mies nu-plaŭnam sinu, łaj mies iz-kaltiejam, łaj mies sa-wadam i łaj mies sa-barojam guwim, tułajk paściesim mies tieŭ!" – |
Oni mówią: "Poczekaj, aż skosimy trawę, wysuszymy, zwieziemy, nakarmiemy krowy, wtedy ci powiemy!" – |
They said: “Wait! Let us finish making hay, let us dry it, let us drive it home and let us feed the cows, then we will tell you!” |
|
|
|
| 123 |
Jei gaida, gaida, jī vēļ nabeidza pļaut, a jau jei skrīņ [skrīn] paceļu, rogona, i daskrīņ [daskrīn] da gonu i soka: |
Jej gajda, gajda, ji wial na biejdza plaŭt', a jaŭ jej skriń pacielu, rogona, i da-skriń da gonu i soka: |
Czeka ona, czeka, nie może się doczekać, jeszcze nie skończyli kosić, a wiedźma już pobiegła dalej, przybiegła do pasterzy i mówi: |
She waited and she waited, they still hadn’t finished mowing when she ran away, the witch, and came to people pasturing and said: |
|
|
|
| 124 |
"Voi naredzējejat [naredzējot] treis puiškineņu skrīneit?" – |
"Woj na-riedziejejat trejs pujszkinieniu skriniejt'?" – |
"Nie widzieliście trzech chłopaczków, którzy tędy biegli?" – |
“Did you see three boys running?” |
|
|
|
| 125 |
Jī atsoka: "Pagaidi! lai mes vosorā atgonam, lai mes pavasars laisim [laissim] gonūs, zīm lūps salīkam klāvā, tūreiz mes tev pascēsim [pasacēsim]!" – |
Ji at-soka: "Pagajdi! łaj mies wosora at-gonam, łaj mies pawasars łajsim gonus, zim łups sa-lijkam kławâ, turiejź mies tieŭ paściesim!" – |
Oni odpowiadają: "Poczekaj! aż my przez wiosnę i lato wypasiemy i na zimę bydło postawimy w chlewie, wtedy ci powiemy!" – |
They answered: “Wait! Let us drive the cattle home at the end of the summer, let us drive the cattle out in spring, let us put the cattle into the barn in winter, then we will tell you!” |
|
|
|
| 126 |
Jei pamat gons [gonus], nagrib jau gaidēt i skrīņ [skrīn], – |
Jej pamat gons, na grib jaŭ gajdiat' i skriń, – |
Zgniewała się na pasterzy, nie chce czekać i leci, – |
She left the herdsmen, she didn’t want to wait, and she ran off. |
|
|
|
| 127 |
redz jei, ka navar danuogt [danuokt] |
riadz jej, ka na war da-nogt' |
widzi nareszcie, że nie może dopędzić, |
She saw that she couldn’t catch up with them. |
|
|
|
| 128 |
daskrīņ da bārza i pazakarās bārzā nu lyla žāloma, i atrūn tū zūbynu dzeivū goni ganeidami, nūnas iz sātu i pakar jū iz sīnas. |
da-skriń da barza i paza-karas barzâ nu łyła żałoma, i atrun tu zubynu dziejwu goni ganiejdami, nu-nas iz satu i pa-kar ju iz sînas. |
przybiegła do brzozy i z wielkiego żalu powiesiła się na brzozie, – pasterze znaleźli ten pałasz żywy, zanieśli do domu i powiesili na ścianie. |
She went to a birch tree and hung herself in the birch out of grief. The living sword was found by the herdsmen, they brought it home and hung it on the wall. |
|
|
|
| 129 |
Jis vysu nakti, tys zūbyns, dauzās, navar aizmigt, – |
Jis wysu nakti, tys zubyns, daŭzas, na war ajzmigt', – |
Całą noc tłukł się ten pałasz tak, że nie mogli zasnąć, – |
It knocked about all night, this sword, they couldn’t sleep. |
|
|
|
| 130 |
jem jī jū, īsvīž upē, tai izdag vysa upe ar guni nu tuo zūbyna, jis vyss izteirej, vysys akmeņč [ameņus] izraun nu upis i pats caur, caur zemēm prokreit! |
jem ji ju, i-swiż upiâ, taj iz-dag wysa upia ar guni nu tô zubyna, jis wyss iztiejriej, wysys akmieńcz iz-raŭn nu upiś i patś caŭr, caŭr ziemiam pro-kriejt! |
wzięli, wrzucili go do rzeki i zapaliła się rzeka ogniem wielkim, a ten pałasz wszystko dno wyczyścił, wszystkie kamienie powyrywał z rzeki i sam do ziemi się zapadł! |
They took the sword and threw it into the river, and the river burnt all out from this sword, it cleaned everything, tore out all the stones from the river and fell through the ground! |
|
|
|
| 131 |
A tī puiškineni daskrēja da sova tāva, – |
A ti pujszkinieni da-skriaja da soŭa tawa, – |
Chłopaki zaś przybiegli do ojca swego, |
Meanwhile the boys had reached their father’s house – |
|
|
|
| 132 |
jī beja jau lyli izauguši, redz pamuote, ka jī byus tāvam par paleigu pi dorbys, – |
ji bieja jaŭ łyli izaŭguszi, riadź pâmotia, ka ji byŭs tawam par palejgu pi dorbys, – |
już byli wyrośli na parobków, macocha widzi, że będą ojcu pomocą w robocie, – |
they were grown up now, and the stepmother saw that they would help their father with the work – |
|
|
|
| 133 |
nu i nalyka gubēt jūs vairuok i vysi tī dzeivuoja mīreigi i da šūlaika dzeivoj! |
nu i na-łyka gubiet jus wajrok i wysi ti dziejwoja mirejgi i da szułajka dziejwoj! |
więc nie kazała gubić ich więcej i wszyscy tam żyli spokojnie i do tego czasu żyją! |
so she didn’t tell him anymore to get rid of them, and they all lived peacefully ever after. |
|
|
|