| 1 |
34. Ap kupča dālu. |
34. Ap kupcza dału. |
34. O kupieckim synu. |
34. The merchant’s son |
|
|
|
| 2 |
Beja vīn kupčam dāls i tāvs nūmierst, – |
Bieja win kupczam dałs i taŭs nu-mierst, – |
Miał kupiec syna i, umierając, |
There was a merchant who had a son. The father died |
|
|
|
| 3 |
i atsoka jam treis simti naudys, par kū jam tavari pierkt. |
i at-soka jam trejs simti naŭdys, par ku jam tawari pierkt'. |
zapisał mu trzy stówki pieniędzy na kupno towarów. |
and bequeathed to him three hundred [roubles] to buy goods. |
|
|
|
| 4 |
Nu, jau jis dzeivoj cik laika, mozs [moz] jam kramā tavaris ar kū targovuotīs, jis prosa nu muotis lai jam īdūd symti jau naudys, jis pierks tavari kramā. |
Nu, jaŭ jis dziejwoj cik łajka, mozs jam kramâ tawaris ar ku targowotiś, jis prosa nu motiś łaj jam i-dud' symti jaŭ naŭdys, jis pierkś tawari kramâ. |
Żył ten syn czas jakiś, ale już mało ma w sklepie towarów, niema czem targować, prosi matki, żeby mu dała stówkę na kupienie towarów do sklepu. |
After some time there was little merchandise left in the stock to trade with, and he asked his mother to give him one hundred, he would buy goods for the stock. |
|
|
|
| 5 |
Nu, tai muote jam īdūd, jis i nūīt jau pierktu i radz, tur kačeiti mužiks, soka pierkt itū kačeiti nu šuo – |
Nu, taj motia jam i-dud', jis i nu-it jaŭ pierktu i radź, tur kaczejti mużiks, soka pierkt' itu kaczejti nu szô – |
Matka mu dała, poszedł na kupno i widzi, że trzyma chłop kotka i mówi: "Kupić tego kotka u mnie!" |
So mother gave him [the money] and he went off to buy. [On his way] he saw a farmer who had a little cat and asked him to buy that cat. |
|
|
|
| 6 |
jis soka: cik ta tu prosa par jū? – |
jis soka: cik ta tu prosa par ju? – |
On pyta: Wiele prosisz za niego? – |
He said: “How much do you ask for it?” |
|
|
|
| 7 |
A kas dūs symtu, tam i atdūšu! |
A kas duś symtu, tam i atduszu! |
A kto da stówkę, temu i oddam! |
“Aye, if someone gives a hundred, I’ll give it to him!” |
|
|
|
| 8 |
Jis pajem [pajam] i atdūd jam tū symtu naudys i atvad iz sātu tū kačeiti. |
Jis pa-jem i at'dud' jam tu symtu naŭdys i at-wad iz satu tu kaczejti. |
On wziął i dał stówkę, przyniósł do domu tego kotka. |
He gave him the hundred and took the little cat home. |
|
|
|
| 9 |
Muote raud, ka tāvs bejis, cik boguoti bejuši, a ka niu izpūstēškys vysu dzeivi! |
Motia raud', ka taŭs biejis, cik bogoti biejuszi, a ka niŭ iz-pustieszkys wysu dziejwi! |
Matka płacze, że jak żył ojciec, byli tacy bogaci, a że teraz syn zniszczy całe gospodarstwo! |
Mother cried: when father was alive they were so rich, but now he would ruin their life! |
|
|
|
| 10 |
Jis soka: "Klusi, mameņ! |
Jis soka: "Kłusi, mamień! |
On mówi; "Cicho, mamo! |
He said: “Quiet, mother! |
|
|
|
| 11 |
reits byus gudruoks na vokors!" – |
rejts byŭś gudroks na wokors!" – |
ranek będzie mędrszy od wieczora!" |
The morning will be wiser than the evening!” |
|
|
|
| 12 |
Par cik laika, īs jis otkon tavaris pierktu, soka: |
Par cik łajka, iś jis otkon tawariś pierktu, soka: |
Po niejakimś czasie chce on znowu jechać na kupno towarów i mówi: |
After some time, he set off again to buy merchandise and said: |
|
|
|
| 13 |
"Mameņ, dūd maņ niu symtu naudys!" |
"Mamień, dud' mań niŭ symtu naŭdys!" |
"Mamo, daj mi stówkę!" |
“Mum, give me a hundred now!” |
|
|
|
| 14 |
Jei pajem [pajam], dūd jam tū naudu i raud jau: |
Jej pa-jem, dud' jam tu naŭdu i raŭd' jaŭ: |
Ona dała mu pieniądze i płacze: |
She gave him the money and cried: |
|
|
|
| 15 |
Ok tu, dieleņ, klausēt jau šuos, pierkt kaidu lītu, napierkt kaidu nalītu! |
Ok tu, dieleń, kłaŭsiat jaŭ szos, pierkt' kajdu litu, na-pierkt' kajdu nalitu! |
"Och, synku, posłuchaj mię, kup towarów, nie kup znowu co nie do rzeczy!" |
“Oh, sonny, listen to me, buy some useful things, don’t buy anything useless!” |
|
|
|
| 16 |
Jis soka: "Na, mameņ, es niu labi pierkšu, napūstēšu naudys!" – |
Jis soka: "Na, mamień, es niŭ łabi pierkszu, na-pustieszu naŭdys!" – |
On mówi: "Nie, mamo, ja teraz dobrze kupię, nie zmarnuję pieniędzy!" – |
He said: “No, no, mum, I will buy well now, I won’t waste the money!” |
|
|
|
| 17 |
Jis i nūīt i otkait redz, ka tur mužiks suneiti, soka jis, tys mužiks, pierkt suneiti! – |
Jis i nu-it i otkajt' riadź, ka tur muźiks suniejti, soka jis, tys mużiks, pierkt' suniejti! – |
Pojechał i znów widzi, że trzyma chłop pieska i mówi mu, kup tego pieska!" – |
He went off again and he saw a farmer who had a little dog, and the farmer said: “Buy the dog!” |
|
|
|
| 18 |
Cik ta tu prosa? – |
Cik ta tu prosa? – |
"Wiele żądasz?" – |
“How much do you want?” |
|
|
|
| 19 |
Kas dūs symtu, tam atdūšu! – |
Kas duś symtu, tam at-duszu! – |
Kto da stówkę, temu oddam! – |
“He who gives a hundred shall have it!” |
|
|
|
| 20 |
Jis atdeve tū symtu, pajēme suni, atvede iz sātu. |
Jis at-diewia tu symtu, pa-jemia suni, at-wiedia iz satu. |
Oddał mu stówkę, wziął psa, przywiózł do domu. |
He gave him the hundred, took the dog and brought it home. |
|
|
|
| 21 |
Raud muote cīši, ka jau jis vysu izgubeis dzeivi! |
Raŭd' motia ciszi, ka jaŭ jis wysu iz-gubiejs dziejwi! |
Płacze matka, że już całe gospodarstwo zniszczy! |
Mother cried a lot – he would completely ruin their live! |
|
|
|
| 22 |
Jis soka: "Klusi, mameņ, naraud, reits byus gudruoks na vokors!" – |
Jis soka: "Kłusi, mamień, na-raŭd', rejts byŭś gudroks na wokors!" – |
On mówi: "Cicho, mamo, nie płacz, będzie ranek mędrszy, niż wieczór!" – |
He said: “Quiet, mum, don’t cry, the morning will be wiser than the evening!” |
|
|
|
| 23 |
I otkait jau tiergs, da tierga dagaidēja jis i laizās [laižās] īt, vysa kuo nūpierkt par tū pēdeigū symtu. |
I otkajt' jaŭ tiergs, da tierga da-gajdieja jis i łajzas it, wysa kô nu-pierkt' par tu piediejgu symtu. |
Znówu był targ, on się targu doczekał i chce iść wszystkiego kupić za ostatnią stówkę. |
And again there was market, he had waited for market time and now he got ready to go and buy all kinds of things for the last hundred. |
|
|
|
| 24 |
Muote dūd jam rauduodama tū naudu i soka: |
Motia dud' jam raŭdodama tu naŭdu i soka: |
Matka, płacząc, daje mu pieniądze i mówi: |
Mother gave him the money crying and said: |
|
|
|
| 25 |
"Verīs, dieleņ, kab tu vysa kuo pīpierktu, a ka izpūstēsi naudys, nabyus vairuok myusim ar kū dzeivuot!" |
"Wieriś, dieleń, kab tu wysa kô pipierktu, a ka iz-puśtiesi naŭdys, na byŭś wajrok myŭsim ar ku dziejwot'!" |
"Pamiętaj, synku, żebyś wszystkiego nakupił, bo jeżeli zmarnujesz pieniądze, nie będziemy już mieli z czego żyć!" – |
“Take care, sonny, to buy all kind of things, for if you waste this money we won’t have anything left to live!” |
|
|
|
| 26 |
Jis atsoka: "Es vysa kuo pīpierkšu, mameņ, – labi byus!" |
Jis atsoka: "Es wysa kô pi-pierkszu, mamień, – łabi byus!" |
On powiada: "Ja wszystkiego nakupię, mamo, –dobrze będzie!" – |
He replied: “I’ll buy everything, mum, it will be alright!” |
|
|
|
| 27 |
Jis nūīt i radz, ka guļ baznīcā kieniņa meita stykla grobā, iz tuo groba izlykts gradzyns zalta, – |
Jis nu-it i radź, ka gul baźnijcâ kieninia miejta stykła grobâ, iz to groba iz-łykts gradzyns załta, – |
Poszedł i widzi, że królewna leży w kościele w szklanej trumnie, a na tej trumnie położony pierścionek złoty, – |
He went off and saw: in the church a princess was lying in a coffin of glass and on the coffin a golden ring was displayed – |
|
|
|
| 28 |
kas symtu naudu izliks, tys tū gradzynu pajems. |
kas symtu naŭdu iz-likś, tys tu gradzynu pa-jemś. |
kto stówkę położy, ten pierścionek weźmie. |
if someone put out a hundred, he could take the ring. |
|
|
|
| 29 |
Jis īt, izlīk symtu i atīt iz sātu ar gradzynu. |
Jis it, iz-lik symtu i at-it iz satu ar gradzynu. |
Poszedł, położył stówkę i przychodzi do domu z pierścionkiem. |
He went and put out the hundred and went home with the ring. |
|
|
|
| 30 |
Vaicoj muote: "Nu, kū ta tu, dieleņ, nūpiercs?" |
Wajcoj motia: "Nu, ku ta tu, dieleń, nu-pierćś?" |
Pyta matka: "Co ty, synku, kupiłeś?" |
Mother asked: “Well, sonny, what did you buy?” |
|
|
|
| 31 |
Jis paruoda gradzynu: Ša kur es nūpierku, mameņ!" |
Jis pa-roda gradzynu: Sza kur eś nu-pierku, mamień!" |
Pokazuje pierścionek: "Ot co ja kupiłem, mamo!" – |
He showed her the ring: “Look what I bought, mum!” |
|
|
|
| 32 |
Jei suok rauduot brīsmeigi: "Niu, tu dieleņ, vysu dzeivi izpūstiejs!" |
Jej sôk raŭdot' briśmiejgi: "Niŭ, tu dieleń, wysu dziejwi iz-pustiejś!" |
Ona zaczyna płakać okropnie: "Teraz, ty synku, całe gospodarstwo zmarnowałeś!" – |
She started to cry terribly: “Now, sonny, you have ruined all our lives!” |
|
|
|
| 33 |
Jis soka: "Naraud, mameņ, reits byus gudruoks na vokors!" |
Jis soka: "Na raŭd', mamień, rejts byŭś gudroks na wokors!" |
On mówi: "Nie płacz, mamo, będzie ranek mędrszy, niż wieczór!" – |
He said: “Don’t cry, mum, the morning will be wiser than the evening.” |
|
|
|
| 34 |
Nūīt jei gulātu, rauduodama, a jis izīt uorā, tys dāls, pajem [pajam], puorsvīž tū gradzynu nu vīnys rūkys da ūtris rūkys i atskrīņ [atskrīn] valni, soka: |
Nu-it jej gułatu, raŭdodama, a jis iz-it ora, tys dałs, pa-jem, por-świż tu gradzynu nu winys rukys da utris rukys i at-skriń walni, soka: |
Poszła matka spać, płacząc, a on wyszedł na pole, ten syn i zaczął przerzucać pierścionek z jednej ręki do drugiej. Dopiero przybiegają dyabli i mówią: |
She went to bed crying, but the son went outside. He took the ring and threw it from one hand into the other hand and devils came running and said: |
|
|
|
| 35 |
"Kuo tev vajagama?" – |
"Kô tieŭ wajagama?" – |
"Czego ci potrzeba?" – |
“What do you need?” |
|
|
|
| 36 |
Jis atsoka: "Šam tuo vajagama, kab byutu šuo krama pylna vysaidys tavaris, kaida tik iz pasauļa i kab byutu da kieniņa pilis iztaisēts tylts, grīsteni vīns zalta, ūtris sudobra, – |
Jis at-soka: "Szam tô wajagama, kab byŭtu szo krama pyłna wysajdys tawaris, kajda tik iz pasaŭla i kab byŭtu da kieninia pilis iz-tajsiets tyłts, griśtieni wins załta, utris sudobra, – |
On odpowiada: "że mu trzeba, żeby sklep był pełny różnych towarów, jakie tylko są na świecie i żeby był do królewskiego zamku zrobiony most z deszczek złotych i srebrnych, |
He replied: “This is what I need: the warehouse shall be full of all kinds of goods, whatever there is in the world, and a bridge shall be built from here to the king’s castle with planks from gold and silver, |
|
|
|
| 37 |
i pa ceļa molam kab byutu vīna uobeļnīca zalta, ūtra sudobra!" – |
i pa ciela mołam kab byŭtu wina obielnijca załta, utra sudobra!" – |
i żeby z obu stron drogi były jabłonie, jedna jabłoń złota, druga srebrna!" – |
and at the wayside there shall be apple trees in gold and in silver!” |
|
|
|
| 38 |
Puorguļ jī nakti, ceļās reitā jau muote agri, verās, ka vysa kuo gona, krams pylns juos vysaidys tavaris! |
Porgul ji nakti, cielas rejta jaŭ motia agri, wieras, ka wysa kô gona, krams pyłns jôs wysajdys tawaris! |
Przespali noc, wstaje nazajutrz rano matka, patrzy, że wszyskiego jest dość w sklepie pełno różnych towarów! |
They slept all through the night. In the morning mother got up early and saw that there was plenty of everything, the warehouse was full of various goods! |
|
|
|
| 39 |
I ceļās kieniņč [kieniņš], redz, ka šmuks ceļš da kupča sātys. |
I cielas kienińcz, riadz, ka szmuks cielsz da kupcza satys. |
Wstaje król, widzi, że taka piękna droga do domu kupca. |
And the king got up and saw a pretty road leading to the merchant’s house. |
|
|
|
| 40 |
Vot tagad brauks jau kupča dāls iz kieniņa meitai, svuotūs, – |
Wot tagad braŭkś jaŭ kupcza dałs iz kieninia miejtaj, swotus, – |
Jedzie teraz kupiecki syn do królewny w swaty, – |
Up came the merchant’s son to court the king’s daughter – |
|
|
|
| 41 |
nūbrauc jis, sadzer jau i taisa jau kuozys. |
nu-braŭć jis, sa-dzier jaŭ i tajsa jaŭ kozys. |
pojechał i zapili, odbyło się wesele. |
no sooner had he arrived than the betrothal took place and the wedding was prepared. |
|
|
|
| 42 |
Piec kuozu, atvad jaunevi iz teni, iz tuo kupča sātu, – |
Piec kozu, at-wad jaŭniewi iz tieni, iz tô kupcza satu, – |
Po weselu, przywożą p. młodą do domu, – |
After the wedding he brought the bride home to the merchant’s house. |
|
|
|
| 43 |
vot jei tī dzeivoj i vaicoj jei iz veiru, gulādama nakti: |
wot jej ti dziejwoj i wajcoj jej iz wiejru, guładama nakti: |
dopiero pyta ona męża, śpiąc w nocy: |
There they lived, and one night she asked her husband: |
|
|
|
| 44 |
"Pasoki maņ nu kuo tu taids cīši boguots palics?" – |
"Pa-soki mań nu kô tu tajds ciszi bogots pa-lićś?" – |
"Powiedz mi, z czego ty taki bogaty się stałeś?" – |
“Tell me how you have become so rich?” |
|
|
|
| 45 |
Jis īsuoka stuostēt tei sīvai, ka nu tuo gradzyna, – |
Jis isoka stośtiat' tiej siwaj, ka nu tô gradzyna, – |
On zaczął opowiadać żonie, że z tego pierścionka – |
He told his wife about the ring – |
|
|
|
| 46 |
i jei [jai] aizagrib nūzagt tū gradzynu nu veira, a jis vys tur jū mutē par nakti. |
i jej ajza-grib nu-zagt' tu gradzynu nu wiejra, a jis wyss tur ju mutiâ par nakti. |
zachciało się jej ukraść ten pierścionek u męża, a on w nocy wciąż trzyma go w gębie. |
and she became keen to get this ring, but he always held it in his mouth in the night. |
|
|
|
| 47 |
Vot jei gaida i gaida cikom vareis nūzagt, – |
Wot jej gajda i gajda cikom wariejs nu-zagt', – |
Czeka ona i czeka, aż można będzie ukraść, – |
She waited and she waited for an opportunity to steal it. |
|
|
|
| 48 |
vīnu nakti jis pagrīze gulādams iz ūtris pusis, – |
winu nakti jis pa-grizia guładams iz utris pusiś, – |
jednej nocy, on się przewrócił, śpiąc, na drugą stronę, |
One night he turned in his sleep |
|
|
|
| 49 |
ka jis pagrīze, tai jis aizakuosēja i tys gradzyns izkrita jam nu mutis – |
ka jis pa-grizia, taj jis ajza-kosieja i tys gradzyns iz-krita jam nu mutiś – |
jak się przewrócił, tak zakaszlał i pierścionek wypadł mu z gęby – |
and as he turned he coughed and the ring fell from his mouth. |
|
|
|
| 50 |
jei jū mudri pagiun i puorsvīž nu rūkys, da rūkys – |
jej ju mudri pa-giŭn i porświż nu rukys, da rukys – |
ona go prędko chwyciła i przerzuciła z ręki do ręki, – |
She quickly caught it and threw it from one hand into the other. |
|
|
|
| 51 |
a jei beja cytā kienistī seņuok briuguons. |
a jej bieja cytâ kieniśtî sieniok briŭgons. |
a miała ona przedtem kochanka w drugiem królewstwie. |
But earlier, she had had a lover in another kingdom. |
|
|
|
| 52 |
Saskrēja valni iz jū i vaicoj: |
Sa-skriaja walni iz ju i wajcoj: |
Zlecieli się dyabli i pytają: |
Now the devils came running and asked her: |
|
|
|
| 53 |
"Kuo tu gribi niu?" – |
"Kô tu gribi niŭ?" – |
"Czego chcesz?" – |
“What do you desire?” |
|
|
|
| 54 |
Jei grib, kab jei byutu ar itū vysu montu pi tuo briuguona, cytā kienistī i ar vysu itū ceļu, – |
Jej grib, kab jej byŭtu ar itu wysu montu pi tô briŭgona, cytâ kieniśtî i ar wysu itu cielu, – |
Ona powiada, że chce być z tem całem bogactwem u swego kochanka w tamtem królewstwie i z tą drogą, – |
She wished to be with all belongings at that lover’s place in the other kingdom, together with that [golden and silver] road |
|
|
|
| 55 |
a kab te palyktu tik veirs i juo muote iz plykys gultys! – |
a kab tia pa-lyktu tik wiejrs i jô motia iz płykys gułtys! – |
a żeby tu został mąż i jego matka na gołych łóżkach! – |
but here the husband and his mother should be left on their bare beds! |
|
|
|
| 56 |
Jī i puorneze [puornese] jū iz cytu kienisti ar vysu montu, a jis palyka iz plykys gultys gulādams. |
Ji i por-niazia ju iz cytu kienisti ar wysu montu, a jis pa-łyka iz płykys gułtys guładams. |
Oni ją przenieśli do drugiego królewstwa z całem bogactwem, a on został na gołem łóżku, śpiący. |
They carried her with all belongings to the other kingdom, and he was left sleeping on his bare bed. |
|
|
|
| 57 |
Ceļās reitā kieniņč [kieniņš], verās pa lūgu, ka nikas nikur navā, daskrīņ [daskrīn] pi juo, jis plyks guļ iz gultys. |
Cielas rejta kienińcz, wieras pa ługu, ka nikas nikur nawa, da-skriń pi jô, jis płyks gul iz gułtys. |
Wstaje nazajutrz król, patrzy przez okno, że nic nigdzie niema, bieży do niego, on nagi leży na łóżku. |
In the morning the king got up and saw through the window that there wasn’t anything anymore. He rushed to him who was lying naked on his bed. |
|
|
|
| 58 |
Soka kieniņč [kieniņš]: Ā – jis apmuonēja mani! |
Soka kienińcz: A – jis ap-moniaja mani! |
Mówi król: A oszukałeś mię! |
Said the king: “Alas – he has tricked me! |
|
|
|
| 59 |
Mušeņ jis kaids būrs iraida, ka pi juo cik monta beja, a tagad navā nikuo! |
Muszeń jis kajds bûrś irajda, ka pi jô cik monta bieja, a tagad nawa nikô! |
Pewnieś jaki czarownik, że u ciebie tyle było bogactwa, a teraz niema nic! |
He must be a wizard, for he had such a large possession and now he has nothing!” |
|
|
|
| 60 |
Pajem [pajam], izmyurej stulpu i īlīk tamā stulpā meitys veiru, lai sēd cikom jū nūsūdēs, voi jū kaus, voi jū saus, voi jū kuors. |
Pa-jem, iz-myŭrej stułpu i ilik tamâ stułpâ miejtys wiejru, łaj siad' cikom ju nu-sudiaś, woj ju kaŭś, woj ju saŭś, woj ju korś. |
Kazał wymurować słup i zamknąć w nim zięcia do czasu, aż go osądzą, czy zabić, czy rozstrzelić, czy powiesić. |
He ordered a pillory be erected and he locked his daughter’s husband into this pillory – he should sit there waiting for his sentence, be it beheading, or shooting, or hanging. |
|
|
|
| 61 |
Jau kai reit jam smierti darēs – |
Jaŭ kaj rejt jam śmierti dariaś – |
Już go mają nazajutrz na śmierć prowadzić, – |
He would be put to death the next day. |
|
|
|
| 62 |
i atskrīņ [atskrīn] juo suneits ar kačeiti, kur jis nūpierka, tai soka: |
i at-skriń jô suniejts ar kaczejti, kur jis nu-pierka, taj soka: |
w tem przybiega piesek jego i kotek, których on kupił, i mówią mu tak: |
His little dog and cat that he had bought came running and said: |
|
|
|
| 63 |
"Nu, griuts tev, saimijnīks [saiminīks], ir?" – |
"Nu, griŭts tieŭ, sajmijniks, ir?" – |
"Co, ciężko ci, gospodarzu!" – |
“Tough for you, master, isn’t it?” |
|
|
|
| 64 |
Jis soka: "Ok, griuts! suneiti ar kačeiti!" |
Jis soka: "Ok, griŭts! suniejti ar kaczejti!" |
On mówi: "Och, ciężko, piesku i kotku!" – |
He said: “Oh, it is, my doggy and kitty!” |
|
|
|
| 65 |
Soka jī: "Skrīsim mes iz tovu sīvu, iz cytu kienisti, piec gradzyna, kab tev ratavuot!" |
Soka ji: "Skrisim mies iz toŭu siwu, iz cytu kieniśti, piec gradzyna, kab tieŭ ratawot'!" |
Oni mówią: "Polecimy do twojej żony, do drugiego królewstwa, po pierścionek, żeby cię ratować!" |
Said they: “We will run to your wife, to the other kingdom, to get the ring, to save you!” |
|
|
|
| 66 |
Jī skrīņ [skrīn], skrīņ [skrīn], daskrīņ da jiuru, – |
Ji skriń, skriń, da-skriń da jiŭru, – |
Pobiegli, przybiegają do morza, – |
They ran and they ran and came to the sea. |
|
|
|
| 67 |
suņcs [suņs] muok maut, a kačš [kačs] namuok, – |
suńćś môk maŭt', a kaczsz na môk, – |
pies umie pływać, a kot nie umie, – |
The dog could swim, but the cat couldn’t. |
|
|
|
| 68 |
soka suņcs [suņs] iz kači: "Ka tu dabuosi gradzyna, voi tu maņ atdūsi? |
soka suńćś iz kaczi: "Ka tu dabosi gradzyna, woj tu mań at-dusi? |
mówi pies kotowi: "Jeżeli dostaniesz pierścionek, czy mi oddasz? |
Said the dog to the cat: “When you get the ring, will you give it to me? |
|
|
|
| 69 |
Ka atdūsi, to tevi puorneššu [puornesšu]!" |
Ka at-dusi, to tiewi por-nieszszu!" |
Jeżeli oddasz, to cię przeniosę!" – |
If you give it I will carry you over!” |
|
|
|
| 70 |
Kačš [kačs] atsoka: "Atdūšu, puornes vin [viņ] par jiurom!" – |
Kaczsz at-soka: "At-duszu, por-niaś win par jiŭrom!" – |
Kot odpowiada: "Oddam, przenieś tylko przez morze!" – |
The cat replied: “I’ll give it to you, just take me over!” |
|
|
|
| 71 |
"Nu, sēst, – puorneškys!" |
"Nu, siaśt', – pornieszkys!" |
"Siadaj, – przeniosę!" – |
“Well, sit down, I’ll carry you!” |
|
|
|
| 72 |
Nu, i puornas jis jū par jiurom i nūskrīņ [nūskrīn] jau iz tim, kur tei sīva dzeivoj ar sovu briuguonu. |
Nu, i por-nas jis ju par jiŭrom i nu-skriń jaŭ iz tim, kur tiej sîwa dziejwoj ar soŭu briŭgonu. |
Przeniósł go przez morze i biegą już tam, gdzie ta żona żyje ze swoim kochankiem. |
So it carried it over the sea and they ran to the place where the wife lived with her lover. |
|
|
|
| 73 |
Suņcs [suņs] sēd uorā, a kačš [kačs] nūīt sātā i pelis giuņ [giun], – |
Suńćś [!] siad' ora, a kaczsz nu-it satâ i pialiś giŭń, – |
Pies został na polu, a kot poszedł do domu i myszy łapie, – |
The dog sat outside, while the cat went into the house and caught mice. |
|
|
|
| 74 |
īraudzēja jū služanka i soka: |
iraŭdzieja ju służanka i soka: |
zobaczyła go służąca i mówi: |
A maidservant saw it and said: |
|
|
|
| 75 |
"Kaids tys kačš [kačs] lobs medēbnīks! |
"Kajds tys kaczsz łobs miediebniks! |
"Jak ten kot dobrze łapie! |
“What a good hunter this cat is! |
|
|
|
| 76 |
vajag īlaist jū kur jī guļ, cik jau tī peļu daudz asama!" |
wajag i-łajst ju kur ji gul, cik jaŭ ti pielu daŭdź asama!" |
trzeba go puścić, gdzie oni śpią, tak tam dużo myszy!" – |
I must let it [into the room] where they are sleeping, there are a lot of mice there!” |
|
|
|
| 77 |
pajem [pajam] jū i īlaiž tī, kur jī guļ, tei sīva ar sovu kavaleru, – |
Pa-jem ju i i-łajź ti, kur ji gul, tiej sîwa ar soŭu kawaleru, – |
Wzięła go i wpuszcza tam, gdzie oni spali, ta żona ze swoim kawalerem, – |
She let the cat into the room where the wife and her beau were sleeping. |
|
|
|
| 78 |
a jis tiuleņ, tys kačš [kačs], nūgiuņ [nūgiun] vīnu peli i soka tai: |
a jis tiŭleń, tys kaczsz, nu-giŭń winu piali i soka taj: |
a ten kot złapał zaraz myszkę i mówi: |
Immediately the cat caught a mouse and said to it: |
|
|
|
| 79 |
"Es jēžšu [iesšu] tevi!" – |
"Eś jeż-szu tiewi!" – |
"Zjem ciebie!" – |
“I will eat you!” |
|
|
|
| 80 |
Jei prosa: "Naād, es tev labi padariešu!" – |
Jej prosa: "Na-ad', eś tieŭ łabi padarieszu!" – |
Ona prosi: "Nie jedz, ja ci co dobrego zrobię!" – |
It begged: “Don’t eat me, I will do something good for you!” |
|
|
|
| 81 |
"Kū tu padariesi? Gradzyna dabuosi?" – |
"Ku tu pa-dariesi? Gradzyna dabosi?" – |
"Cóż ty zrobisz? Pierścionek dostaniesz?" – |
“What will you do? Will you get the ring?” |
|
|
|
| 82 |
"Dabuošu!" – |
"Daboszu!" – |
"Dostanę!" – |
“I will get it!” |
|
|
|
| 83 |
"Nu, to ej, daboj!" |
"Nu, to ej, daboj!" |
"No, to idź dostań!" |
“Well, then go and get it!” |
|
|
|
| 84 |
Jis palaiž jū vaļā, a jei izkuop iz jūs viersā, jem, ībuož asti sovu dagunā tei kieniņa meitai i jei aizaškaudoj, – |
Jis pałajź ju wala, a jej iz-kop iz jus wiersa, jem, i-boż aśti soŭu dagunâ tiej kieninia miejtaj i jej ajza-szkaŭdoj, – |
Puścił ją, ona wlazła na łóżko, wsunęła ogonek swój do nosa królewnie, królewna kichnęła, – |
The cat set the mouse free and it climbed onto the sleepers, shoved its tail into the princess’ nose and she had to sneeze – |
|
|
|
| 85 |
a jei taipat, vys turēja tū gradzynu mutē, – |
a jej taj pat', wyss turieja tu gradzynu mutiâ, – |
a ona też wciąż trzymała pierścionek w gębie, – |
she, too, always kept the ring in her mouth – |
|
|
|
| 86 |
vot jei kai škaudoj, tai tys gradzyns kreit nu mutis, a kačeits pagiun jū mudri i suok plēstīs ap durovom – |
wot jej kaj szkaŭdoj, taj tys gradzys krejt nu mutis, a kaczejts pa-giŭn ju mudri i sôk plastiś ap durowom – |
jak kichnęła, tak pierścionek wypadł z gęby, a kotek chwycił go prędko i zaczął drapać do drzwi, – |
now she sneezed and the ring fell from her mouth, and the cat caught it and started to scratch at the door – |
|
|
|
| 87 |
služanka jem [jam] i izlaiž jū uorā, pīceļškys jau tū kieniņa meitu. |
służanka jem i iz-łajż ju ora, pi-cielszkys jaŭ tu kieninia miejtu. |
służąca wzięła i wypuściła go, żeby nie zbudził tę królewnę. |
the maidservant went and let it out before it woke up the princess. |
|
|
|
| 88 |
Daskrīņ [daskrīn] jis pi suņa, suņcs [suņs] jau gaidēja jū uorā i obi skrīņ [skrīn] mudri atpakaļ i daskrīņ [daskrīn] jī otkait da jiuru, – |
Da-skriń jis pi sunia, suńćś jaŭ gajdiaja ju ora i obi skriń mudri atpakal i da-skriń ji otkajt' da jiŭru, – |
Przybiegł on do psa, pies już czekał na niego i obaj pobiegli czem prędzej nazad; przybiegli znów do morza, – |
The cat rushed to the dog, the dog was waiting outside, and the two ran quickly back. When they came to the sea |
|
|
|
| 89 |
suneits soka iz kačeiti: "Ka tu gradzyna maņ nadūsi, to es tev nūsleicynuošu!" |
suniejts soka iz kaczejti: "Ka tu gradzyna mań na dusi, to eś tieŭ nu-ślejcynoszu!" |
piesek mówi do kotka: "Jeżeli pierścionka mi nie dasz, to cię utopię!" – |
the dog said to the cat: “If you don’t give me the ring, I will drown you!” |
|
|
|
| 90 |
Tai jau nikuo darēt, vajag atdūd [atdūt], – |
Taj jaŭ nikô dariet, wajag at-dud', – |
Tak już nie było co robić, trzeba było oddać, – |
What could the cat do, it had to give the dog the ring. |
|
|
|
| 91 |
suneits izplēte muti, jau kačeits mess mutē gradzynu – |
suniejts iz-platia muti, jaŭ kaczejts miaśś mutiâ gradzynu – |
piesek roździawił pysk, żeby mu kotek wrzucił pierścionek do pyska, – |
The dog opened its mouth and the cat was about to throw the ring into the mouth – |
|
|
|
| 92 |
kai jis mete, kreit gradzyns jiuruos i nūsleikst! |
kaj jis miatia, krejt gradzyns jiŭrôs i nu-ślejkst! |
kotek chciał rzucić, a pierścionek wpadł do morza i tonie! |
it threw the ring and it fell into the sea and sank down! |
|
|
|
| 93 |
Cikom puorneze [puornese] suneits kačeiti par jiurom, to kačeits nūplēse suņam vysu uodu nu mugorys, kam jis gradzynu nūsleicynuoja! |
Cikom por-niazia suniejts kaczejti par jiŭrom, to kaczejts nu-plasia suniam wysu odu nu mugorys, kam jis gradzynu nu-ślejcynoja! |
Zanim piesek przeniósł kotka przez morze, tak kotek podrapał mu całą skórę na grzbiecie, za to, że pierścionek utopił! |
While the dog carried the cat over the sea the cat tore of the skin from the dog’s back because it had sunk the ring! |
|
|
|
| 94 |
Puormuove jī par jiurom i redz, ka zvejnīki giuņ zivs – |
Por-mowia ji par jiŭrom i riadz, ka źwiejniki giŭń ziŭs – |
Przepłynęli morze i widzą, że rybacy łapią rybę, – |
They crossed the sea and saw fishermen fishing. |
|
|
|
| 95 |
daskrīņ jī kluotu i suneits molku nas zvejnīkam, i kačeits molku nas, oba div struodoj kai varādami! |
da-skriń ji kłotu i suniejts mołku nas zwiejnikam, i kaczejts mołku nas, oba diŭ strodoj kaj waradami! |
lecą ku nim i piesek drzewo nosi rybakom i kotek drzewo nosi, obaj pracują jak mogą. |
They joined them, and the dog fetched firewood for the fisherman, and the cat did so as well, they both worked as hard as they could. |
|
|
|
| 96 |
A tei zvejnīka sīva teirej zivs kū vuorēt – |
A tiej źwiejnika sîwa tiejriej ziŭs ku woriet' – |
A żona rybaka czyści rybę, do gotowania i |
And the fisherman’s wife was cleaning fish for cooking. |
|
|
|
| 97 |
teirādama i atrūn jei tū gradzynu zivei vādarā: |
tiejradama i at-run jej tu gradzynu ziwiaj wadarâ: |
czyszcząć, znajduje ten pierścionek w brzuchu u ryby. |
And cleaning one fish she found the ring in its belly. |
|
|
|
| 98 |
"Ak, itaids šmuks gradzyns! |
"Ak, itajds szmuks gradzyns! |
"Ach, jaki piękny pierścionek! |
“Oh,” said she, “such a pretty ring! |
|
|
|
| 99 |
Izlikškeite iz laktenis, byuškama šuos meitai!"... |
Iz-likszkiejtia iz łaktieniś, byŭszkama szos miejtaj!" ... |
Położę na pułce, niech będzie dla córki!" |
I’ll put it on my kerchief, it will be [a present] for my daughter!” |
|
|
|
| 100 |
Kačeits izdzierd, ka jei tai runoj, daskrīņ [daskrīn] mudri, pagiuņ tū gradzynu i soka: |
Kaczejts iz-dzierd', ka jej taj runoj, da-skriń mudri, pa-giŭn tu gradzynu i soka: |
Słyszy kotek, że ona tak mówi, podbiegł czemprędzej, chwycił pierścionek i mówi: |
The cat heard what she said and came quickly, took the ring and said: |
|
|
|
| 101 |
"Skrīsim, suneit, es dabuoju gradzyna!" – |
"Skrisim, suniejt, eś daboju gradzyna!" – |
"Lećmy piesku, dostałem pierścionek!" – |
“Let’s run, doggy, I got the ring!” |
|
|
|
| 102 |
Skrīņ [skrīn] jī, skrīņ [skrīn], daskrīņ [daskrīn] da saimijnīka [saiminīka] i padūd jam kačeits gradzynu. |
Skriń ji, skriń, da-skriń da sajmijnika i padud' jam kaczejts gradzynu. |
Lecą oni, lecą, przybiegli do gospodarza i kotek podaje mu pierścionek. |
They ran and they ran, they came to their master and the cat gave him the ring. |
|
|
|
| 103 |
Jis tiuleņ puorsvīž jū nu rūkys da rūkys, saskrīņ [saskrīn] valni i vaicoj: |
Jis tiŭleń por-świż ju nu rukys da rukys, saskriń walni i wajcoj: |
On zaraz przerzucił z ręki do ręki, zlatują się dyabli i pytają: |
At once he threw it from one hand to the other, and the devils came running and asked: |
|
|
|
| 104 |
"Nu, kuo tu gribs?" – |
"Nu, kô tu gribś?" – |
"Czego chcesz?" |
“Well, what do you want?” |
|
|
|
| 105 |
"Šys tuo gribs, kab šuo sīva ar briuguonu sovu, ar vysu gultu, ar vysu sātu, ar vysu montu, kab jei byutu iz tuos vītys, kur juo beja sāta, i ar vysu tū ceļu i ar uobeļnīcom. |
"Szys tô gribś, kab szô sîwa ar briŭgonu soŭu, ar wysu gułtu, ar wysu satu, ar wysu montu, kab jej byŭtu iz tos witys, kur jo bieja sata, i ar wysu tu cielu i ar obielnijcom. |
On powiada, że chce, żeby jego żona z kochankiem swoim, z łóżkiem, z całym domem, z całem bogactwem znalazła się na tem miejscu, gdzie był jego dom, i żeby droga z jabłoniami także się wróciła. |
“I want this: my wife and her lover, with their bed, with their house, with all belongings shall be at the place where the house had been, together with the road and the apple trees.” |
|
|
|
| 106 |
Reitā, ceļās kieniņč [kieniņš] ir verās, ka jau ceļš i sāta, vyss te! |
Rejta, cielas kienińcz i wieras, ka jaŭ cielsz i sata, wyss tia! |
Nazajutrz, wstaje król, patrzy, już jest droga i dom, wszystko to samo! |
In the morning the king got up and saw the road and the house, everything was there! |
|
|
|
| 107 |
Nu, īt jis jau iz jū, gubēt jū, a jis soka tai: |
Nu, it jis jaŭ iz ju, gubiet' ju, a jis soka taj: |
Przychodzi do niego, żeby go dać na stracenie, a on mówi: |
He went to [his son-in-law] in order to kill him, but he said: |
|
|
|
| 108 |
"Pagaid, tēteit, – īškūts iz sātu, pazavārtu kū tova meita dora!" |
"Pagajd, tiatiejt', – iszkut's iz satu, paza-wartu ku toŭa miejta dora!" |
"Poczekaj, tatusiu, – pójdźmy do domu zobaczyć, co twoja córka robi!" – |
“Wait, daddy, let’s go home and see what your daughter is doing!” |
|
|
|
| 109 |
Nūīt iz sātu i verās tāvs, ka jei guļ vīnā gultā ar sovu kavaleru. |
Nu-it iz satu i wieras taŭs, ka jej gul winâ gułtâ ar soŭu kawaleru. |
Idą do domu, ojciec widzi, że ona śpi w jednem łóżku ze swoim kawalerem! |
They went home and the father saw that she slept in one bed with her beau. |
|
|
|
| 110 |
Tūlaik tāvs pajēme jūs, izvede obi nu ustobys i rozsaudēja smolkom druponom, a jam atdeve, tam jau znūtam, pus kienists sovys. – |
Tułajk taŭs pa-jemia jus, iz wiedia obi nu ustobys i roz-saŭdieja smołkom druponom, a jam at-diewia, tam jaŭ znutam, puś kienistś soŭys. – |
Wtedy ojciec wziął ich, wyprowadził obu z izby i rozstrzelał na drobne okruszyny, a jemu, to jest zięciowi, oddał połowę swego królestwa. |
The father took them both out of the room and shot them to pieces, and then gave half of his kingdom to his son-in-law. |
|
|
|
| 111 |
Jis i šudiņ tī dzeivoj ar kačeiti i ar suneiti, kuri jū ratavuoja nu smierts! |
Jis i szudiń ti dziejwoj ar kaczejti i ar suniejti, kuri ju ratawoja nu śmiertś! |
On i dziś tam żyje z kotkiem i z pieskiem, k(tórzy go ratowali od śmierci! |
He still lives there today with his cat and his dog, who had saved him from death! |
|
|
|