| 1 |
35. Ap razboinīku. |
35. Ap razbojniku. |
35. O rozbójniku (Madej). |
The robber |
|
|
|
| 2 |
Beja cīši lels razboinīks lelā mežā, – |
Bieja ciszi lełs razbojniks lełâ mieżâ, – |
Był bardzo wielki rozbójnik w wielkim lesie, – |
There was a very violent robber who lived in a big wood. |
|
|
|
| 3 |
jis, kas vin [viņ] guoja, kova zemē, – |
jis, kas win goja, kôwa ziamia, – |
kto tylko szedł tamtędy, on go zabijał, – |
He killed whomever came along. |
|
|
|
| 4 |
jis nūkova sovu tāvu i muoti dzeivuodams, – |
jis nû-kowa soŭu tawu i moti dziejwodams, – |
najpierw zabił swego ojca i matkę, – |
He had killed his parents when living at home. |
|
|
|
| 5 |
piec tuo, nūguoja jis iz mežu, dzeivuoja ceļa molā i napuorlaida nivīna cylvāka. |
piec tô, nu-goja jis iz mieżu, dziejwoja cielâ mołâ i na por-łajda ni wina cyłŭaka. |
potem poszedł do lasu, żył na kraju drogi i nie przepuścił ani jednego człowieka. |
Afterwards he had gone into the woods. He lived by the wayside and let nobody pass. |
|
|
|
| 6 |
Vajaga vīnam puikam īt muojā pa tū ceļu, – |
Wajaga winam pujkam it' moja pa tu cielu, – |
Wypadło chłopakowi iść do domu tą drogą, |
Once a boy had to go home that way. |
|
|
|
| 7 |
jis zyna, ka jau jū nūkauss [nūkaus], jis tai īdams i dzīd: |
jis zyna, ka jaŭ ju nu-kaŭśś, jis taj idams i dzid: |
on wie, że go zabiją, dopiero idąć, tak śpiewa: |
He knew that he would be murdered, and as he walked he sang: |
|
|
|
| 8 |
"Lobuok izjiukt iz palnim, kai vysu myužu kolpuot valnim!" |
"Łobok iz-jiukt' iz palnim, kaj wysu myŭżu kołpot walnim!" |
"Lepiej się rozsypać w popiół, niż cały wiek służyć dyabłom!" – |
“Better to ashes be reduced than a servant of the devil!” |
|
|
|
| 9 |
Jis izdzierd tys razboinīks, aizīt prīškā tam puikam, – |
Jis iz-dzierd' tys razbojniks, ajz-it priszka tam pujkam, – |
Słyszy to rozbójnik, zachodzi drogę temu chłopakowi, – |
The robber heard it and went out to meet the boy. |
|
|
|
| 10 |
aizguojis i vaicoj: "Kū tu dzīduoji, īdams?" |
ajz-gojis i wajcoj: "Ku tu dzidoji, idams?" |
i pyta: "Co śpiewałeś idąc?" – |
Having approached, he asked: “What did you sing while walking?” |
|
|
|
| 11 |
Jis atsoka, šys dzīduojis tai, ka lobuok šam iz palnim izjiukt, – |
Jis at-soka, szys dzidojis taj, ka łobok szam iz palnim iz-jiukt, – |
On odpowiada, że śpiewał tak, że lepiej w popiół się rozsypać, |
He replied that he sang that it would be better for him to be reduced to ashes |
|
|
|
| 12 |
kai vysu myužu valnam kolpuot! |
kaj wysu myŭżu wałnam kołpot'! |
niż cały wiek dyabłu służyć! |
than to be the devil’s servant! |
|
|
|
| 13 |
Prosa razboinīks iz tū puiku, lai jam atdūd sovus puotors [puotorus], tys puiss atdūd jam, a jis nakaun jū zemē i laiž jū īt sev paceļu. |
Prosa razbojniks iz tu pujku, łaj jam at-dud' soŭus potors, tys pujśś at-dud' jam, a jis na-kaŭn ju ziamia i łajż ju it sieŭ pacielu. |
Prosi rozbójnik chłopaka, żeby mu oddał swój różaniec, – chłopak oddaje mu, a on go nie zabija i pozwala mu odejść spokojnie. |
The robber asked the boy to hand him his prayer book, the boy did so and he didn’t kill him but let him go. |
|
|
|
| 14 |
I brauc baznīckungs, aizīt jis baznīckungam prīškā, tys razboinīks i soka: |
I braŭc baźnijc-kungs, ajz-it jis baźnijc-kungam priszka, tys razbojniks i soka: |
Potem jedzie ksiądz, – zachodzi on księdzu drogę, ten rozbójnik i mówi: |
Then a priest came along and the robber went to meet the priest and said: |
|
|
|
| 15 |
"Izspovedej tu mani!" – |
"Iz-spowiediaj tu mani!" – |
"Wyspowiadaj mię!" – |
“Hear my confession!” |
|
|
|
| 16 |
Tys baznīckungs pajem [pajam] sausu vāzu, īsprauž zemē i soka: |
Tys baźnijc-kungs pa-jem saŭsu wazu, i-spraŭż ziamia i soka: |
Wziął ksiądz suchy kij, wsadził do ziemi i mówi: |
The priest took a dry branch, stuck it into the ground and said: |
|
|
|
| 17 |
"Tev laistēt itū vāzu, iz ceļu nest ar muti jiudini nu olūta, cikom tys kūks zaļš paliks ar lopom! |
"Tieŭ łajstiat' itu wazu, iz cielu niaśt ar muti jiŭdini nu ołuta, cikom tys kuks zalsz pa-likś ar łopom! |
"Masz podlewać ten kij, na kolanach chodzić, wodę w gębie nosić ze źródła, aż to drzewo się pokryje zielonemi liśćmi! |
“You shall water this branch, you shall carry the water from the spring along the way in your mouth until this will become a tree with green leaves! |
|
|
|
| 18 |
Tūreiz es tevi izspovedēšu!” |
Turiejź eś tiewi iz-spowiedieszu! " |
Wtedy cię wyspowiadam!" – |
Then I will hear your confession!” |
|
|
|
| 19 |
A tam baznīckungam bais [baiss] beja, kab jis jū nanūkautu, tai jis i pascēja [pasacēja] jam tai i nūbrauce paceļu. |
A tam baźnijc-kungam bajs bieja, kab jis ju na nu-kaŭtu, taj jis i paścieja jam taj i nu-braŭcia pacielu. |
A ten ksiądz bał się, żeby on go nie zabił, dlatego powiedział mu tak i pojechał. |
For the priest feared that he would kill him, that was why he said this and drove off. |
|
|
|
| 20 |
Vot jis vys nas iz ceļu, tys razboinīks, jiudini mutē nu olūta i laista vys tū kūceņu. |
Wot jis wyss nas iz cielu, tys razbojniks, jiŭdini mutiâ nu ołuta i łajsta wyss tu kucieniu. |
Ot on wciąż się czołga na kolanach, ten rozbójnik, wodę w gębie nosi ze źródła i podlewa wciąż to drewienko. |
Now the robber carried the water in his mouth all the way from the spring and watered the little tree all the time. |
|
|
|
| 21 |
Jam nūīt jau vysa uoda nu ceļu, palīk bednys kauls ar asni i navar jis vaira paīt, – |
Jam nu-it jaŭ wysa oda nu cielu, palik biednys kaŭłs ar aśni i na war jis wajra pa-it, – |
Zlazła mu już cała skóra z kolan, została sama kość ze krwią, nie może już więcej chodzić, |
He lost the skin of his knees, only the bare bones were left, bleeding, and he couldn’t walk anymore – |
|
|
|
| 22 |
cik godu puorguoja jau! |
cik godu por-goja jaŭ! |
minęło lat wiele! |
many years had passed! |
|
|
|
| 23 |
Nu tuo kūceņa izauga lela uobeļnīca, vysa ar vīnim uobelim, – |
Nu tô kucienia iz-aŭga leła obielnijca, wysa ar winim obielim, – |
Z tego drewienka wyrosła duża jabłoń, pokryła się jabłkami, – |
A big apple tree had grown out of that stick, full of apples – |
|
|
|
| 24 |
a tī uobeli beja dvēselis tūs ļaužu, kur jis nūkova. |
a ti obieli bieja dwiasialiś tus laŭżu, kur jis nu-kowa. |
a te jabłka, to były dusze tych ludzi, których on zabił. |
but these apples were the souls of the people he had murdered. |
|
|
|
| 25 |
Adzasēdējis [atzasēdējis] zam tuo kūceņa, raud jis cīši! |
Adza-siediejis zam tô kucienia, raŭd jis ciszi! |
Usiadł on pod tem drzewem i płacze okropnie! |
He sat down under this tree and cried bitterly. |
|
|
|
| 26 |
I brauc otkait tys pats baznīckungs tymā mežā, – |
I braŭc otkajt' tys patś baznijc-kungs tymâ mieżâ, – |
I jedzie znów ten sam ksiądz tym lasem, – |
The same priest was driving through the wood again – |
|
|
|
| 27 |
vēļ jis tuoli, a cik lobs smuordz [smuords] īt, – |
wial jis toli, a cik łobs smordź it, – |
jeszcze był daleko, a już doleciał go zapach tych jabłek, |
he was still far when he smelled a wonderful scent – |
|
|
|
| 28 |
jis cik reižu tī brauce, a itaida smuorda loba nabeja, kai tān! |
jis cik riejżu ti braŭcia, a itajda smorda łoba na bieja, kaj ta'an! |
tyle razy przejeżdżał tamtędy, a takiego zapachu przyjemnego nie czuł, jak teraz! |
he had passed this place often, but never had there been such a wonderful odour as today! |
|
|
|
| 29 |
Dabrauc jis da tuos vītys, īt jis pazavārtu i redz, ka cīši šmuka uobeļnīca ar vīnim uobelim a zam tuos uobeļnīcys sēd vacs, vacs vecs, raud i ar osorom laista kūku. |
Da-braŭc jis da tos witys, it jis paza-wartu i riadz, ka ciszi szmuka obielnijca ar winim obielim a zam tos obielnijcys siad' wacs, wacs wiećś, raŭd' i ar osorom łajsta kuku. |
Przyjechał do tego miejsca, poszedł zobaczyć i widzi, że bardzo piękna jabłoń pokryta jabłkami, a pod jabłonią siedzi stary, stary dziadek, płacze i łzami podlewa drzewo. |
He drove to that place to find out [where the scent came from] and saw a very pretty apple tree with apples, and beneath that tree a very, very old man sat crying, and his tears were watering the tree. |
|
|
|
| 30 |
Jis vaicoj: "Kuo ta tu rauzi [raudi]?" |
Jis wajcoj: "Kô ta tu raŭzi?" |
Pyta ksiądz: "Czego ty płaczesz?" – |
He asked: “Why are you crying?” |
|
|
|
| 31 |
Vecs suok stuostēt, ka brauce baznīckungs i nagribēja izspovedēt šū, – |
Wiećs sôk stośtiat', ka braŭcia baznijc-kungs i na gribieja iz-spowiediat szu, – |
Dziadek zaczął opowiadać, że jechał ksiądz i nie chciał go wyspowiadać, – |
The old man told him that a priest had passed who hadn’t wanted to hear his confession, |
|
|
|
| 32 |
īspraude sausu vāzu i pascēja [pasacēja] laistēt cikom izaugs zaļš kūks, – |
i-spraŭdia saŭsu wazu i paścieja łajśtiat' cikom iz-aŭgś zalsz kuks, – |
wsadził suchy kij i kazał podlewać, aż wyrośnie zielone drzewo, – |
and who had planted a dry branch and told him to water it until a green tree had grown. |
|
|
|
| 33 |
jau šys navar paīt i naredz šys i može šam cik osoru pītiks, kai tū kūceņu palaistēt, a baznīckunga naredz vēļ! |
jaŭ szys na war pa-it' i na-riadz szys i może szam cik osoru pi-tiks, kaj tu kucieniu pałajśtiat', a baźnijc-kunga na riadz wial! |
on już nie może chodzić i nie widzi i może mu tylko tyle łez zostało, żeby to drzewko podlać, a księdza nie widać jeszcze! |
Now he could not walk anymore nor see, and maybe he would have enough tears to water the tree, but he still did not see the priest! |
|
|
|
| 34 |
Baznīckungs soka, šys pats i ess i jem [jam] jū spovedēt. |
Baźnijc-kungs soka, szys pat's i eśś i jem ju spowiediat'. |
Ksiądz powiada, że on właśnie jest tym samym księdzem i zaczyna go spowiadać. |
The priest said that he was the one and would hear his confession. |
|
|
|
| 35 |
Kū jis tik pascējs [pasacējs], ka jiz [jis] kova cylvāku, tiuleņ vīns uobeļs kreit zemē, – |
Ku jis tik paściejś, ka jiz [!] kowa cyłŭaku, tiŭleń wins obiels krejt ziamia, – |
Skoro tylko powie, że zabił człowieka, tak zaraz jedno jabłko spada na ziemię, – |
When he told him that he had murdered someone, at once an apple fell from the tree – |
|
|
|
| 36 |
i vysi uobeli apkrita, a div palyka pošā viersyunē. |
i wysi obieli ap-krita, a diŭ pałyka posza wiersyŭnia. |
i wszystkie jabłka pospadały, tylko dwa zostały na samym wierzchołku. |
and so did all the apples, but two at the very top. |
|
|
|
| 37 |
Vaicoj tys baznīckungs: "Soki vēļ kū nabejis?" |
Wajcoj tys baźnijc-kungs: "Soki wial ku na-biejiś?" |
Pyta ksiądz: "Mów jeszcze, co było?" – |
The priest asked: “Tell me, was there not someone else?” |
|
|
|
| 38 |
Jis atsoka: Ā, – šys nūkova sovu tāvu ar muoti! |
Jis at-soka: A, – szys nu-kowa soŭu tawu ar moti! |
On odpowiada: że zabił swego ojca i matkę! |
He replied: “Alas, I have killed my father and mother!” |
|
|
|
| 39 |
Tūlaik nūkrita tī divi uobeleiši zemē! |
Tułajk nu-krita ti diwi obielejszi ziamia! |
Wtedy spadły i te dwa jabłuszka na ziemię! |
And the two apples fell down! |
|
|
|
| 40 |
Baznīckungs atlaide jam vyss grāks i Dīvs atsyuta eņgeli, kab pajemtu juo dvēseli, a jis pats, tys veceits, tys razboinīks par palnim palyka. |
Baźnijc-kungs at-łajdia jam wyss graks i Diŭs at-syŭta engieli, kab pa-jemtu jô dwiasiali, a jis pat's, tys wieciejts, tys razbojniks par palnim pałyka. |
Ksiądz odpuścił mu wszystkie grzechy i p. Bóg przysłał aniołów po jego duszę, a on sam, ten dziadek, ten rozbójnik, w popiół się obrócił. |
The priest absolved him from all his sins and God sent an angel to take his soul, while the old man, the robber disintegrated into ashes. |
|
|
|
| 41 |
Uobeļnīca izgaisa i uobeleiši izgaisa, otkait tamā vītā gulēja sausa vāza i mežš [mežs] kai beja, tai i beja mežš [mežs]!.... |
Obielnijca iz-gajsa i obielejszi iz-gajsa, otkajt' tamâ witâ guleja saŭsa waza i mieższ kaj bieja, taj i bieja mieższ!.... |
Jabłoń znikła i jabłka znikły, i znów na tem miejscu leżal suchy kij i las jak był, tak i był lasem! |
The apple tree disappeared and the apples disappeared, in its place there was a dry branch again, and the wood was the same as before! |
|
|
|