| 1 |
38. Ap viežu kieniņu. |
38. Ap wieżu-kieniniu. |
38. O królu raków. |
38. The king of the crabs |
|
|
|
| 2 |
Seņuok laikim, beja tāvs ar muoti, cīši pabedni i beja jim vīns dieleņč [dieleņš]. |
Sieniok łajkim, bieja taŭs ar moti, ciszi pabiedni i bieja jim wins dieleńcz. |
Dawnemi czasy, był ojciec i matka, bardzo byli biedni i mieli jednego synka. |
Long time ago there was a couple. They were very poor, and they had one son. |
|
|
|
| 3 |
Jis guoja, tys tāvs jau, cik dīnys viežu giutu i ni vairuok, ni mozuok, vyss pa treis vin [viņ] viezi [vieži] giva, ar tū vīn i dzeivuoja. |
Jis goja, tys taŭs jaŭ, cik dinys wieżu giŭtu i ni wajrok, ni mozok, wyss pa trejs win wiezi giwa, ar tu win i dziejwoja. |
Chodził ten ojciec codzień raki łapać i ani więcej, ani mniej, tylko wciąż po trzy raki łapał i tem tylko żyli. |
He, the father that is, went each day out to catch crabs and he always caught exactly three, no less and no more, and that was what they lived on. |
|
|
|
| 4 |
Vot tys dāls saslyma i nūmyra, – |
Wot tys dałs sa-słyma i nu-myra, – |
Syn zasłabł i umarł, – |
Then the son fell ill and died. |
|
|
|
| 5 |
nūīt tys tāvs giutu viežu, – |
nu-it tys taŭs giŭtŭ wieżu, – |
poszedł ojciec łapać raki, – |
Father went out to catch crabs – |
|
|
|
| 6 |
sagiun div vin [viņ], – |
sa-giŭn diŭ win, – |
złapał tylko dwa, |
he caught only two – |
|
|
|
| 7 |
a piec tuo jau nivīnys nadabuoja. |
a piec tô jaŭ ni winys na daboja. |
a potem już ani jednego nie dostał. |
and afterwards he didn’t catch a single one anymore. |
|
|
|
| 8 |
Staiguoja, staiguoja vysu dīnu, nivīnys jam navā, jis soka: |
Stajgoja, stajgoja wysu dinu, ni winys jam nawa, jis soka: |
Chodził, chodził cały dzień, ani jednego niema, – on mówi: |
He walked all day, he walked, he got none, he said: |
|
|
|
| 9 |
"Ok Dīveņ, ok Dīveņ! i āst navā kuo, bodu juodžeibst!" – |
"Ok Diwień, ok Diwień! i aśt' nawa kô, bodu jôdżejbśt'!" – |
„Och, Boże, och Boże! i jeść niema czego, z głodu trzeba zginąć!” – |
“Oh Lord, oh Lord! Nothing to eat, we will have to die of hunger!” |
|
|
|
| 10 |
Guoja jis cīši nūskumeigs pa upis molu i nu reizis īraudzēja cīši lylu viezi! |
Goja jis ciszi nuskumiejgs pa upiś mołu i nu riejzis i-raŭdzieja ciszi łyłu wiezi! |
Chodził bardzo smutny brzegiem rzeki i naraz spostrzegł bardzo wielkiego raka! |
He walked along the river in great sadness and suddenly he saw a very big crab! |
|
|
|
| 11 |
Nūzamūcēja jis iļgi, cikom jis jū sagiva, a ka sagiva, cikvīn jū sātā atneze, ka jis beja brīsmeigi griuts! |
Nu-za-mucieja jis ilgi, cikom jis ju sa-giwa, a ka sa-giwa, cikwin ju sata at-niezia, ka jis bieja briśmiejgi griŭts! |
Namęczył się długo nim go złapał, a skoro złapał, z trudnością przyniósł go do domu, gdyż był okropnie ciężki! |
He struggled a long time before he caught it, and then when he had it to get it home, for it was terribly heavy! |
|
|
|
| 12 |
Jau vieli beja sīva nagribēja guņc [guņs] kūrt, īlaide jū spanī jiudinī, a poši adzagula [atzagula] i aizmyga. |
Jaŭ wieli bieja sîwa na gribieja guńć kurt', i-łajdia ju spani jiŭdini, a poszi adza-guła i ajz-myga. |
Już było późno, żona nie chciała ognia palić, wpuściła go do wiadra wody, a sami położyli się i zasnęli. |
It was already late and the wife didn’t want to light a fire. They put it into a bucket with water and went to bed and fell asleep. |
|
|
|
| 13 |
A tys viezs pleikšynoj pa jiudini ar asti i suok runuot cylvāka bolsā: |
A tys wieźś plejkszynoj pa jiŭdini ar aśti i sôk runot' cyłŭaka bołsa: |
A ten rak pluska po wodzie ogonem i zaczyna gadać głosem człowieczym: |
But the crab splashed in the water with its tail and started to speak in a human voice: |
|
|
|
| 14 |
"Tēteit, mameņ, celitēs! eite maņ sīvys svuotuot!" – |
"Tiatiejt', mamień, cielitiaś! ejtie mań siwys swotot'!" – |
„Tato, mamo, wstawajcie! idźcie mi żonę swatać!” – |
“Daddy, mum, get up! Go and get me a wife!” |
|
|
|
| 15 |
Jī izamūdās, klausās, ka runoj, a navar saprast, kas runoj, – |
Ji iza-mudas, kłaŭsas, ka runoj, a na war sapraśt kas runoj, – |
Oni sie budzą, słyszą, że gada, a nie mogą zrozumieć kto gada, – |
They woke up and listened to the talk, but they couldn’t understand who was speaking – |
|
|
|
| 16 |
jī dūmuoja, ka jī sapynā redz – |
ji dumoja, ka ji sapyna riadź – |
myśleli, że im się przyśniło – |
they thought it was a dream – |
|
|
|
| 17 |
i aizmyga otkon jī. |
i ajz-myga otkon ji. |
i zansnęli znowu. |
and went back to sleep. |
|
|
|
| 18 |
Par šaļteņu, tys viezs suok otkon runuot: |
Par szaltieniu, tys wieźś sok otkon runot': |
Po chwilce, ten rak zaczął znów gadać: |
After a while the crab started to speak again: |
|
|
|
| 19 |
"Tēt! mam! nagulit, eite maņ sīvys svuotuot!" |
"Tiat'! mam! na gulit, ejtie mań siwys swotot'!" |
„Tato! mamo! nie śpijcie, idźcie mi żonę swatać!” – |
“Daddy! Mum! Don’t sleep, go and get me a wife!” |
|
|
|
| 20 |
Jī otkon izamūdās, dzierd bolsu, a nazyna kas runoj, – |
Ji otkon iza-mudas, dzierd' bołsu, a na zyna kas runoj, – |
Oni znów budzą się, słyszą głos, a nie wiedzą kto gada, – |
They woke up again, heard the voice, but didn’t know who was talking – |
|
|
|
| 21 |
gribēja gulēt, aizmyga otkon. |
gribieja gulat', ajz-myga otkon. |
chcieli spać i zasnęli. |
they wanted to sleep and fell asleep again. |
|
|
|
| 22 |
A tys viezs sytās pa jiudini, pleikšynoj, ka jiudiņc [jiudiņs] lāc uorā nu spani i runoj trešū reizi vēļ cīšuok: |
A tys wieźś sytas pa jiŭdini, plejkszynoj, ka jiŭdińc łac ora nu spani i runoj treszu riejzi wial ciszok: |
Rak bije się po wodzie, pluska się, że aż woda wyskakuje z konewki i gada trzeci raz jeszcze głośniej: |
But the crab lashed about in the water, plashed the water out of the bucket and said for a third time, now louder: |
|
|
|
| 23 |
"Nagulit! celitēs! ženejit mani!" – |
"Na gulit! cielitiaś! żeniejit mani!" – |
„Nie śpijcie! wstawajcie! żeńcie mię!” |
“Don’t sleep! Get up! Find me a wife!” |
|
|
|
| 24 |
Tāvs izamūda, padzierda, atguoduoja, ka tys viezs beja runuojis i soka tai: |
Taŭs iza-muda, pa-dzierda, at-godoja, ka tys wieźś bieja runojis i soka taj: |
Ojciec zbudził się, posłuchał, zgadł, że to rak gada i mówi tak: |
Father woke up, heard it and guessed that it was the crab talking, and he said: |
|
|
|
| 25 |
"Kaiže tu gribi, kab mes tevi ženētuļam, ka mes taidi bedni, ni drēbu navā, ni āst kuo, – nikur nikuo! |
"Kaj-że tu gribi, kab mies tiewi żenietulam, ka mies tajdi biedni, ni driebu nawa, ni aśt kô, – nikur niko! |
„Jakże chcesz, żebyśmy cię żenili, skorośmy tacy biedni, ani ubrania nie mamy, ani czego jeść, – nie mamy nic! |
“How could you want us to get you a wife, for we are poor, we don’t have clothes, nor food – we don’t have anything! |
|
|
|
| 26 |
Plyku rūku nanūīss [nanūīs] svuotūs, vajaga pīpierkt vysa kuo, tūlaik i īt!" – |
Płyku ruku na-nu-iśś swotus, wajaga pi-pierkt' wysa kô, tułajk i it'!" – |
Z gołemi rękami nie pójdziesz w swaty, trzeba nakupić wszystkiego, wtedy iść!” – |
With empty hands you can’t court a wife, you have to buy many things, then you can go!” |
|
|
|
| 27 |
A viezs atsoka: "Nazabeistit, byus gona vysa kuo! |
A wieźś at-soka: "Naza-biejśtit, byŭś gona wysa kô! |
A rak odpowiada: „Nie bójcie się, będzie dość wszystkiego! |
And the crab replied: “Don’t fear, there will be plenty of everything! |
|
|
|
| 28 |
Ej tu, tēteit, iz pyuni, atrassi kaidi div, treis griudeni labeibys, – |
Ej tu, tiatiejt', iz pyŭni, at-raśsi kajdi diŭ, trejs griŭdieni łabiejbys, – |
Idź ty, tato, do stodoły, znajdziesz tam dwa, trzy ziarenka zboża, |
Go to the barn, daddy – you will find there two or three grains – |
|
|
|
| 29 |
īsvīd orūdā pa griudeņam sevkurā orūdā, a pots atej iz ustobu!" |
i-świd' orudâ pa griŭdieniam sieŭ kura oruda, a pot's at'-ej iz ustobu!" |
wrzuć do sąsieka po ziarenku do każdego sąsieka, a sam przyjdź do izby!” – |
throw each grain into a separate box of the seed tray and come back!” |
|
|
|
| 30 |
Nūguoja tāvs, atroda cik griudeņu, īsvīde orūdā i atguoja iz ustobu, verās ka vysa kuo gona iz golda: |
Nugoja taŭs, at-roda cik griŭdieniu, i-swidia orudâ i at-goja iz ustobu, wieras ka wysa kô gona iz gołda: |
Poszedł ojciec, znalazł kilka ziarenek, wrzucił do sąsieka i przyszedł do izby, patrzy, że wszystkiego ma dość na stole: |
Father went and found the grains and threw them into the seed tray. He went back to the house and saw that there was plenty on the table: |
|
|
|
| 31 |
i maizis, i suoļa, i peirāgu i gaļa var [vard] pūdūs pi cepļa i traukuos pylns myltu. |
i majzis, i sola, i piejragu i gala war [!] pudus pi ciepla i traŭkos pyłns myłtu. |
i chleba, i soli, i bułek, mięso gotuje się w garnkach na piecu i naczynia pełne mąki. |
there was bread and salt, there were pies, meat was cooking in pots on the oven and the dishes were full with flour. |
|
|
|
| 32 |
Soka viezs: "Tagad labi pajēdit [paēdit], a paāduse, muote lai īt svuotūs. |
Soka wieźś: "Tagad łabi pa-jedit', a pa-adusia, motia łaj it swotus. |
Mówi rak: „Teraz dobrze pojedzcie, a pojadłszy, niech matka idzie w swaty. |
The crab said: “Now eat your fill and afterwards mum shall go to court my wife. |
|
|
|
| 33 |
Ir kieniņč [kieniņš] na tuoli i ir jam vīna meita, – |
Ir kienińcz na toli i ir jam wina miejta, – |
Jest tu król niedaleko, ma jedną córkę, – |
There is a king not far from here who has one daughter – |
|
|
|
| 34 |
vajag dazynuot voi naatdūs maņ juos?" |
wajag da-zynot' woj na at-duś mań jos?" |
trzeba się dowiedzieć, czy nie oddadzą mi jej?” – |
we should find out whether he will give her to me.” |
|
|
|
| 35 |
Muote soka: "Kai es īšu, ka es naturu drēbu?" – |
Motia soka: "Kaj eś iszu, ka eś na turu driebu?" – |
Matka mówi: „Jak ja pójdę, skoro niemam ubrania?” – |
Mother said: “How can I go if I don’t have clothes?” |
|
|
|
| 36 |
Atsoka viezs: "Vyss byus reitā agri toļko pruovejīs iz ceļa, mameņ! |
At-soka wieźś: "Wyss byŭś rejta agri tolko prowiejiś iz ciela, mamień! |
Odpowiada rak: Wszystko będzie jutro rano, tylko zbieraj się w drogę, mamo. |
The crab replied: “Everything will be there tomorrow morning, just get ready for the journey, mum!” |
|
|
|
| 37 |
Jei reitā ceļās, a jau vyss lobuokys drēbis pīgatavētys iz golda guļ. |
Jej rejta cielas, a jaŭ wyss łobokys driabis pigatawietys iz gołda gul. |
Wstaje ona nazajutrz, a już najpiękniejsze suknie leżą przygotowane na stole. |
In the morning she got up and the finest clothes were lying ready on the table. |
|
|
|
| 38 |
Vot jei sazaladēja, sasēja divi kukuleiši peirāgu skusteņā i nūguoja iz kieniņa pili. |
Wot jej saza-ładieja, sa-sieja diwi kukulejszi piejragu skuśtieniâ i nu-goja iz kieninia pili. |
Zebrała się, zawiązała dwie kukiełki do chusteczki i poszła do królewskiego zamku. |
She got dressed, wrapped two big pies into her scarf and went to the king’s castle. |
|
|
|
| 39 |
Īt jei vydā, a tī vaicoj: "Kuo jei [jai] vajaga?" – |
It jej wyda, a ti wajcoj: "Ko jej wajaga?" – |
Wchodzi, a tam pytają: „Czego jej trzeba?” – |
She entered and was asked what she wanted. |
|
|
|
| 40 |
Atsoka, ka šei atguoja svuotūs da kieniņa meitys, može jei īs pi viežu kieniņu? – |
At-soka, ka szej at-goja swotus da kieninia miejtys, może jej iś pi wieżu-kieniniu? – |
Odpowiada, że przyszła w swaty do królewny, czy nie pójdzie za króla raków?” – |
She answered: “I have come to court the king’s daughter – will she accept the king of the crabs?” |
|
|
|
| 41 |
Kieniņč [kieniņš] soka: vajag pavaicuot pi meitys, es jei [jai] nalīdzu! – |
Kienińcz soka: wajag pa-wajcot' pi miejtys, eś jej na lidzu! – |
Król mówi: trzeba zapytać córki, ja jej nie bronię! – |
The king said: “We have to ask my daughter, I won’t refuse it to her!” |
|
|
|
| 42 |
Sauc meitys kieniņa i vaicoj: voi īsi pi viežu kieniņu? |
Saŭć miejtys kieninia i wajcoj: woj isi pi wieżu kieniniu? |
Wołają królewny i pytają: czy pójdzie za mąż za króla raków? |
The princess was called and asked: “Will you marry the king of the crabs?” |
|
|
|
| 43 |
Jei atsoka: Deļ kuo? |
Jej at-soka: Diel ko? |
Ona odpowiada: „Czemu nie? |
She replied: “Why not? |
|
|
|
| 44 |
Īšu, lai jis maņ toļko atsyuta zalis drēbis, kab byutu zečis, kūrpis, sukņa, skusteņč [skusteņš], vyss nu pate duorguokoa [duorguokuo] šolka! – |
Iszu, łaj jis mań tolko atsyŭta zalis driabiś, kab byŭtu ziaczis, kurpiś, suknia, skuśtieńcz, wyss nu patia dorgokoa szołka! – |
Pójdę, niech on mi tylko przyśle zielone ubranie, żeby były pończochy, trzewiki, suknia, chusteczka, wszystko z samego najdroższego jedwabiu! – |
I will, if only he sends me green clothes: there shall be stockings, shoes, a dress, a scarf, everything made from the most expensive silk!” |
|
|
|
| 45 |
Nūguoja muote iz sātu i pascēja [pasacēja] ka vajag, kab byutu taidys drēbis. |
Nu-goja motia iz satu i pa-ścieja ka wajag, kab byŭtu tajdys driabis. |
Poszła matka do domu i powiedziała, że trzeba, żeby było takie ubranie. |
Mother went home and said that such and such clothes were needed. |
|
|
|
| 46 |
Jis ruods cīši, soka: "Deļ kam? byuškama vyss tys!" – |
Jis rods ciszi, soka: "Diel kam? byŭszkama wyss tys!" – |
On rad bardzo, mówi: „Czemu nie? Będzie wszystko!” |
He was very glad and said: “Why not? All that she wants will be!” |
|
|
|
| 47 |
Reitā, ceļās kieniņa meita, verās, jau ira jei [jai] taidys drēbis, kai jei praseja. |
Rejta, cielas kieninia miejta, wieras, jaŭ ira jej tajdys driabis, kaj jej prasieja. |
Nazajutrz wstaje królewna, patrzy, już jest u niej takie ubranie, jakie chciała. |
In the morning the princess got up and saw that the clothes she had asked for were already there. |
|
|
|
| 48 |
Cīši jei prīcojās i vaicoj voi atguoja jau juo muote? |
Ciszi jej pricojas i wajcoj woj at-goja jaŭ jô motia? |
Bardzo się ucieszyła i pyta, czy przyszła już jego matka? |
She was very happy and asked whether the mother had come. |
|
|
|
| 49 |
Soka: atguojuse jau i vaicoj, voi jei īs pi veira pi viežu kieniņu? – |
Soka: atgojusia jaŭ i wajcoj, woj jej iś pi wiejra pi wieżu-kieniniu? – |
Mówią: przyszła już i pyta, czy ona pójdzie za mąż za króla raków? – |
They said: “She has come and asks whether you will marry the king of the crabs.” |
|
|
|
| 50 |
Atsoka: Īšu, īšu, cik lai maņ atsyuta boltys drēbis nu pate duorguokoa [duorguokuo] šolka: zeču, kūrpu, sukņu, skusteņu, vyss kai tūreiz!" – |
At-soka: Iszu, iszu, cik łaj mań at-syŭta bołtys driabis nu patia dorgokoa szołka: zieczu, kurpu, sukniu, skuśtieniu, wyss kaj tu riejź!" – |
Ona odpowiada: Pójdę, pójdę, tylgo niech mi przyśle białe ubranie z samego najdroższego jedwabiu: pończochy, trzewiki, suknię, chusteczkę, wszystko tak jak wtedy!” – |
Answered she: “I will, I will, if only he will send me white clothes from the most expensive silk: stockings, shoes, a dress, a scarf, everything like the last time!” |
|
|
|
| 51 |
Nūguoja muote atpakaļ, pascēja [pasacēja], ka vajag boltys drēbis, a jis atsacēja: |
Nu-goja motia atpakal, paścieja, ka wajag bołtys driabis, a jis at-sacieja: |
Poszła matka do domu, powiedziała, że trzeba białego ubrania, a on powiedział: |
Mother went back and said that white clothes were needed and he replied: |
|
|
|
| 52 |
"Labi, vyss tys byus!" – |
"Łabi, wyss tys byŭś!" – |
„Dobrze, wszystko to będzie!” – |
“Fine, all this will be!” |
|
|
|
| 53 |
Iz ūtris dīnys ceļās kieniņa meita i atrūn vysys drēbis boltys i muote jau atguoja vaicuotu, voi īs jei pi viežu kieniņu? |
Iz utris dinys cielaś kieninia miejta i atrun wysys driabis bołtys i motia jaŭ at-goja wajcotu, woj iś jej pi wieżu-kieniniu? |
Nazajutrz, wstaje królewna i znajduje całe ubrania białe i matka już przyszła pytać, czy pójdzie za króla raków? |
The next day the princess got up and found all the white clothes, and the mother had already come and asked whether she would marry the king of the crabs. |
|
|
|
| 54 |
Jei izguoja poša i pascēja muotei lai atsyuta vysis [vysys] drēbis sorkonys nu pate duorguokoa [duorguokuo] šolka, tūlaik īs jau. |
Jej iz-goja posza i paścieja motiaj łaj at-syŭta wysis driabiś sorkonys nu patia dorgokoa szołka, tułajk is jaŭ. |
Ona wyszła sama i powiedziała matce, niech przyśle całe ubranie czerwone z samego najdroższego jedwabiu, wtedy pójdzie już. |
She went out herself and told the mother to send all clothes in red, made from the most expensive silk, then she would marry him. |
|
|
|
| 55 |
Jis i nūsyutēja jei [jai] sorkonys drēbis, a muotei īdeve gradzynu zalta i lyka nūīt, taisēt aizdzereibys. |
Jis i nu-syŭtieja jej sorkonys driabiś, a motiaj i-diewia gradzynu załta i łyka nu-it, tajsiet ajzdzieriejbys. |
Posłał on czerwone ubranie, a matce dał pierścionek złoty i kazał pójść, zrobić zaręczyny. |
He sent her the red clothes and gave his mother a golden ring and told her to go and seal the betrothal. |
|
|
|
| 56 |
Nūguoja muote ar tū gradzynu, a kieniņa meita, ka īraudzēja jū, pascēja [pasacēja]: |
Nu-goja motia ar tu gradzynu, a kieninia miejta, ka i-raŭdzieja ju, paścieja: |
Poszła matka z tym pierścionkiem, a królewna, skoro ją zobaczyła, powiedziała: |
Mother went with the ring and when the princess saw her she said: |
|
|
|
| 57 |
"Nu, tagad īšu pi juo!" |
"Nu, tagad iszu pi jô!" |
„Teraz już pójdę za niego!” – |
“Well, now I will marry him!” |
|
|
|
| 58 |
Sataisēja aizdzereibys, jei apmauce tū zalta gradzynu iz piersta i jam nūsyutēja nu seva, zalta gradzynu ar muoti. |
Sa-tajsieja ajzdzieriejbys, jej ap-maŭcia tu załta gradzynu iz piersta i jam nu-syŭtieja nu siewa, załta gradzynu ar moti. |
Zrobili zaręczyny, włożyła królewna ten złoty pierścień na palec, a jemu posłała od siebie złoty pierścień przez matkę. |
They held the betrothal, she put the golden ring on her finger and sent him one in turn, a golden ring she sent to him through his mother. |
|
|
|
| 59 |
Nūlyka kurā dīnā lauluotīs, a nikās [nikas] nazyna, kaids ira jauničš [jauničs]? |
Nu-łyka kura dina łaŭłotiś, a nikâś na-zyna, kajds ira jaŭniczsz? |
Umówili się, którego dnia ma być ślub, ale nikt nie wiem, jaki ten pan młody? |
The day of the wedding was settled and nobody knew what the bridegroom looked like. |
|
|
|
| 60 |
Laiks jau braukt iz lauleibom, vaicoj muote: "Ar kū brauksim?" |
Łajks jaŭ braŭkt' iz łaŭlejbom, wajcoj motia: "Ar ku braŭksim?" |
Czas już jechać do ślubu, pyta matka: Czem pojedziemy? |
When it was time to leave for the wedding mother asked: “How are we going?” |
|
|
|
| 61 |
A jis atsoka: "Tiuleņ atīs kaļaska, aizjiukti [aizjiugti] seši zirgi [zyrgi]!" |
A jis at-soka: "Tiŭleń at-iś kalaska, ajz-jiŭkti sieszi zirgi!" |
A on odpowiada: „Zaraz przyjdzie powóz zaprzężony w sześć koni!” – |
And he answered: “Soon a carriage will come, with six horses!” |
|
|
|
| 62 |
Īdeve muotei sudobra telerdzi [telierdzi], kab boltu skusteņu iz telerdzi izkluot i jū pati izlikt iz skusteņa, – |
I-diewia motiaj sudobra tielerdzi, kab bołtu skuśtieniu iz tielerdzi iz-kłot' i ju pati iz-likt' iz skuśtienia, – |
Dał matce srebrny talerz, kazał białą chustką talerz przykryć i jego samego położyć na chusteczce, – |
He gave his mother a silver plate and told her to put a white handkerchief on this plate and to place himself on it. |
|
|
|
| 63 |
a iz kuojis apmauce zalta gradzynu. |
a iz kojis ap-maŭcia załta gradzynu. |
a na łapkę włożył złoty pierścień. |
And he put the golden ring on his leg. |
|
|
|
| 64 |
Atbrauce kaļaska muote īsāda, jauniči turādama, iz sudobra telerdži i nūbrauce iz kieniņu. |
At-braŭcia kalaska motia i-sada, jaŭniczi turadama, iz sudobra tielerdżi i nu-braŭcia iz kieniniu. |
Przyjechał powóz, matka usiadła, trzymając p. młodego na srebrnym talerzu i pojechała do króla. |
The carriage came, mother took her seat, holding the bridegroom on the silver plate, and they went off to the king. |
|
|
|
| 65 |
Ka jei īguoja tīnenī [tīnīnī], vysi breinīs, ka taids jauničš [jauničs], soka iz kieniņa meitu: |
Ka jej i-goja tinieni, wysi briejniś, ka tajds jaŭniczsz, soka iz kieninia miejtu: |
Jak tylko tam weszła, wszyscy zdziwili się, że taki p. młody i mówią do królewny: |
When she walked in everybody wondered about the bridegroom, they said to the princess: |
|
|
|
| 66 |
"Pazaverīs, pi kuo tu īsi? Tys ira viezs!" – |
"Paza-wieriś, pi kô tu isi? Tys ira wieźś!" – |
„Przypatrz się, za kogo ty pójdziesz? To rak!” – |
“Look whom you will marry! It is a crab!” |
|
|
|
| 67 |
A jei atsoka: "Ka maņ Dīvs deve taidu, pi taida es īšu!" |
A jej at-soka: "Ka mań Diŭs diewia tajdu, pi tajda eś iszu!" |
A ona odpowiada: „Skoro mi p. Bóg dał takiego, za takiego pójdę!” – |
But she replied: “If God gave me such a man, I will marry such a man!” |
|
|
|
| 68 |
Nūbrauce i sazalauluoja, – |
Nu-braŭcia i saza-łaŭłoja, – |
Pojechali i ślub wzięli, – |
They left and got married. |
|
|
|
| 69 |
atbrauce atpakaļ, sasādynuoja vyss [vysus] aiz golda, – |
at-braucia atpakal, sasa-dynoja wyss ajz gołda, – |
przyjechali nazad, zasiedli wszyscy do stołu, |
They came back, everybody was seated at the table – |
|
|
|
| 70 |
kieniņam beja sataisēts lels gūds, – |
kieniniam bieja sa tajsiets lełs gŭds, – |
król wyprawił wielki bal, – |
the king had organized a big feast – |
|
|
|
| 71 |
a tys viezs ruopoj pa goldu ap jaunevi. |
a tys wieźś ropoj pa gołdu ap jaŭniewi. |
a ten rak pełza po stole koło p. młodej. |
and the crab was crawling on the table around the bride. |
|
|
|
| 72 |
Ka pazabeidza [pazabeidze] gūds, kieniņa meita pajēme tū viezi, izlyka iz sudobra telerdzi i nūguoja iz sovu pokoju, kur īdeve tāvs deļ jaunevis [jaunivis]. |
Ka paza-biejdza guds, kieninia miejta pa-jemia tu wiezi, iz-łyka iz sudobra tielerdzi i nu-goja iz soŭu pokoju, kur i-diewia taŭs diel jaŭniewiś. |
Skoro bal się skończył, królewna wzięła raka, położyła na srebrnym talerzu i poszła do pokoju, który ojciec przeznaczył dla państwa młodych. |
When the feast was over the princess took the crab, placed him on the silver plate and went into the chamber that the father had given to the bridal couple. |
|
|
|
| 73 |
Treis dīnys jei nuosuoja jū iz sudobra telerdzi, – |
Trejs dinys jej nosoja ju iz sudobra tielerdzi, – |
Trzy dni nosiła go na srebrnym talerzu , – |
For three days she carried him on the silver plate – |
|
|
|
| 74 |
jei [jai] beja pīsceits [pīsaceits] nu jū [juo], kab jū nosuot tai, – |
jej bieja pi-ściejts nu ju, kab ju nosot' taj, – |
bo on jej kazał, żeby go tak nosić, – |
she had been told by him to carry him that way – |
|
|
|
| 75 |
trešā dīnā, ka jei nūnese jū iz sovu pokoju, jis paleida zam gultys, nūzamauce nu vieža čaulys i stuovēja pet [pret] jū, kai pats šmukuoks kieniņč [kieniņš], ka skaidris izataisēja pokojuos. |
tresza dina, ka jej nu-niasia ju iz soŭu pokoju, jis palejda zam gułtys, nuza-maŭcia nu wieża czaŭłys i stowiaja piet' ju, kaj pat's szmukoks kienińcz, ka skajdris iza-tajsieja pokojôs. |
trzeciego dni, jak go zaniosła do swego pokoju, tak on wlazł pod łóżko, zrzucił rakową skorupę i stanął przed nią jako najpiękniejszy królewicz, aż się jasno zrobiło w pokoju. |
when she carried him to their room on the third day, he crept under the bed, took off the crab shell and stood before her as the most handsome king, so [beautiful] that the room became bright. |
|
|
|
| 76 |
Suoka bučuotīs, a jis prosa juos, kab jei nascētu [nasaceitu] nikam, cikom beiksīs [beigsīs] juo pokota, ka jis beja puorluodāts. |
Sôka buczotiś, a jis prosa jôs, kab jej na-ścietu nikam, cikom biejksiś jô pokota, ka jis bieja porłodats. |
Zaczęli się całować, a on ją prosi, żeby nie mówiła o tem nikomu, dopóki się nie skończy jego pokuta, gdyż był zaklęty. |
They started kissing and he asked her not to tell anybody before his atonement should be over, for he had been put under a spell. |
|
|
|
| 77 |
Jei pazajēme, ka napasceškūte [napasaceškūte] nikam, bet napacīte i pascēja [pasacēja] muotei. |
Jej paza-jemia, ka napaścieszkutia nikâm, bet na-pa-cijtia i paścieja motiaj. |
Ona obiecała, że nie powie nikomu, ale nie wytrzymała i powiedziała matce. |
She promised not to tell anybody, but couldn’t resist to tell her mother. |
|
|
|
| 78 |
A muote soka tai: |
A motia soka taj: |
A matka mówi tak: |
And the mother said: |
|
|
|
| 79 |
"Vajaga pataisēt, kab jis nabyutu par viezi, vajag sadadzynuot juo čaulu! |
"Wajaga pa-tajsiet, kab jis na byŭtu par wiezi, wajag sa-dadzynot' jô czaŭłu! |
„Trzeba zrobić, żeby on nie mógł być rakiem, trzeba mu spalić skorupę! |
“We must do something so that he wouldn’t be a crab anymore, we have to burn his shell! |
|
|
|
| 80 |
Es nūlikšu tev vokorā pūdiņu ar guni, – |
Eś nu-likszu tieŭ wokora pudiniu ar guni, – |
Ja postawię ci wieczorem garnczek z ogniem, – |
I will prepare a pot with fire for you in the evening – |
|
|
|
| 81 |
ka jis nūzamauks nu čaulys, tai tu pajem kluseņom, īsvīd jū gunī, tūlaik jis i paliks par šmuku kieniņu!" – |
ka jis nuzamaŭkśnu czaŭłys, taj tu pa-jem kłusieniom, i-świd' ju guni, tułajk jis i pa-likś par szmuku kieniniu!" – |
jak on zdejmie skorupę, tak ty weź cichutko, wrzuć ją w ogień, wtedy on zostanie w postaci pięknego króla!” – |
when he takes off his shell, you take it silently and throw it into the fire, then he will stay a handsome king!” |
|
|
|
| 82 |
Muote pariedēja, meita paklausēja, pajēme vokorā i īsvīde juo čaulu gunī! |
Motia parjedieja, miejta pa-kłaŭsieja, pa-jemia wokora i i-świdia jô czaŭłu guni! |
Matka poradziła, córka usłuchała: wzięła wieczorem i wrzuciła jego skorupę do ognia. |
Mother did as she said and the daughter obeyed. In the evening she took the shell and threw it into the fire! |
|
|
|
| 83 |
Jis vaicoj: "Kas tī smird?" |
Jis wajcoj: "Kas ti śmird?" |
On pyta: „Co tam czuć!” – |
He asked: “What is this smell?” |
|
|
|
| 84 |
Jei atsoka, ka šei drusku apzabezdējasēs [apzabezdiejusēs]! |
Jej at-soka, ka szej drusku apza-bieźdiejasiaś! |
Ona powiada, że ona trochę zebźdz... się! |
She said she had farted a little. |
|
|
|
| 85 |
Jis i aizmyga, a muote atguoja pazavārtu, breinīs, ka jis cik skaists, ka vyss pokojs skaidris i prīcojās, ka jis jau vysod taids byus! |
Jis i ajz-myga, a motia at-goja paza-wartu, briejniś, ka jis cik skajsts, ka wyss pokojs skajdris i pricojaś, ka jis jaŭ wysod tajds byŭś! |
On zasnął, a matka przyszła zobaczyć, dziwi się, że on taki ładny, że cały pokój jasny i cieszy się, że on już zawsze taki będzie! |
He fell asleep. Mother came to have a look and wondered how beautiful he was, that the room was all bright, and she was glad that now he would be always this way! |
|
|
|
| 86 |
Reitā agri ceļās jis, meklej sovuys [sovys] čaulys nu kuris jis izleida, zam gultys, vysur izmeklej, nikur navaida! |
Rejta agri cielaś jis, mieklej soŭuys czaŭłys nu kuris jis iz-lejda, zam gułtys, wysur iz-mieklej, nikur nawajda! |
Nazajutrz rano wstaje on, szuka swej skorupy, pod łóżkiem, wszędzie szuka, nigdzie niema! |
In the morning he got up early and searched for the shell which he had stripped off, he looked for it under the bed and everywhere and couldn’t find it anywhere! |
|
|
|
| 87 |
Vaicoj iz sīvu, može tu jū kur liki? |
Wajcoj iz siwu, może tu ju kur liki? |
Pyta żony, może ją gdzie schowałaś?” |
He asked his wife: “Did you put it anywhere?” |
|
|
|
| 88 |
Jei atsoka, ka šei sadadzynuojuse! – |
Jej at soka, ka szej sa-dadzynojusia! – |
Ona odpowiada, że spaliła! |
She replied that she had burned it. |
|
|
|
| 89 |
Soka jis: "A kam tu napacītuse? |
Soka jis: "A kam tu na-pacijtusia? |
Mówi on: „A czemuś nie wytrzymała? |
Said he: “Alas, why didn’t you hold out? |
|
|
|
| 90 |
Redz, kai na labi padarieji, tagad i mani beidzi i sevi beidzi, – |
Riedź, kaj na łabi pa-darieji, tagad i mani biejdzi i siewi biejdzi, – |
Patrz, jak nie dobrze zrobiłaś, teraz i mnie zgubiłaś i siebie zgubiłaś, – |
Look how badly you have done – now you have put an end to me and to you – |
|
|
|
| 91 |
a kab byuti [byutim] pacītuse, to par treis dīnys muna pokota byutu beigusēs!" |
a kab byŭti pacijtusia, to par trejs dinys muna pokota byŭtu biejgusiaś!" |
a gdybyś była poczekała, to za trzy dni moja pokuta byłaby się skończyła!” – |
but if you had endured a little longer, my atonement would have ended in three days!” |
|
|
|
| 92 |
Pabučuoja jū, īdeve jei deveni puori uodys kūrpu, deveni puori kūka kūrpu, deveni puori dzeļža kūrpu i treis puori veižu i pascēja [pasacēja] tai: |
Pa-buczoja ju, i-diewia jej diewieni pori odys kurpu, diewieni pori kuka kurpu, diewieni pori dzielża kurpu i trejs pori wiejżu i paścieja taj: |
Pocałował ją, dał jej dziewięć par skórzanych trzewików, dziewięć par drewnianych trzewików, dziewięć par żelaznych trzewików i trzy pary łapci i powiedział tak: |
He kissed her and gave her nine pairs of shoes of leather, nine pairs of shoes of wood, nine pairs of shoes of iron and three pairs of bast shoes and said: |
|
|
|
| 93 |
"Maņ tevi tagad juopamat, a tu mani mekliesi i vysys ituos kūrpis saplēssi, i tuos veizis, cikom mani atrassi, a koč tu i atrassi mani, tod es teva jau napazeišu, ka jau tys gars laiks byus!" |
"Mań tiewi tagad jôpamat, a tu mani mieklesi i wysys itos kurpiś sa-pleśsi, i tos wiejzis, cikom mani atraśsi, a kocz tu i atraśsi mani, tod eś tiewa jaŭ na paziejszu, ka jaŭ tys gars łajks byŭś!" |
„Muszę cię teraz opuścić, a ty mię będziesz szukać i wszystkie te trzewiki zedrzesz i te łapcie, zanim mię znajdziesz, ale ja cię wtedy nie poznam, gdyż bardzo wiele czasu upłynie!” – |
“I have to leave you now but you will search for me everywhere and will wear off all these shoes before you find me, and even if you find me I will not know you anymore for so much time will have passed!” |
|
|
|
| 94 |
Izasyta, par zemi, pazataisēja par bolūdi i izskrēja par lūgu uorā, a jei i palyka vīna poša. |
Iza-syta, par ziami, paza-tajsieja par bołudi i iz-skriaja par ługu ora, a jej i pa-łyka wina posza. |
Uderzył się o ziemię, stał się gołębiem i wyleciał oknem, a ona została jedna sama. |
He beat on the ground and turned into a dove and flew out of the window, while she was left alone. |
|
|
|
| 95 |
Rauduoja jei trei [treis] dīnys – |
Raŭdoja jej trej dinys, – |
Płakała ona trzy dni, – |
She wept for three days. |
|
|
|
| 96 |
piec tū treis dīnu, pajēme kuleiti, salyka kūrpis i nūguoja maklātu juo. |
piec tu trejs dinu, pa-jemia kulejti, sa-łyka kurpiś i nu-goja makłatu jô. |
po trzech dniach, wzięła torbę, włożyła do niej trzewiki i poszła go szukać. |
After these three days she took a bundle, put the shoes in and left to search for her husband. |
|
|
|
| 97 |
Guoja, guoja, jau saplēse jei tūs uodys kūrpis deveni puori, īguoja jei lylā mežā redz, ka speid guņteņa, – |
Goja, goja, jaŭ sa-plasia jej tus odys kurpiś diewieni pori, i-goja jej łyłâ mieżâ riadź, ka śpiejd' guńtienia, – |
Szła, szła, juz zdarła dziewięć par skórzanych trzewików i poszła do wielkiego lasu, widzi, że błyszczy ogieniek, – |
She walked and she walked. She had already worn out the nine pairs of leather shoes when she came to a large forest and saw a little light. |
|
|
|
| 98 |
daīt jei kluotu, verās, ka stuov ustobeņa iz vystys kuojenis i grīžās. |
da-it jej kłotu, wieras, ka stoŭ ustobienia iz wystys kojeniś i griżas. |
zbliża się, widzi, że stoi chatka na kurzej nóżce i kręci się. |
She approached and saw a little hut standing on a hen’s leg and turning around. |
|
|
|
| 99 |
Pavaicuoja jei, voi varasi [varēsi] īīt? – |
Pa-wajcoja jej, woj warasi i-it? – |
Spytała, czy można wejść? – |
She asked whether she might enter. |
|
|
|
| 100 |
Atsacēja, ka varasi [varēsi]. |
At-sacieja, ka warasi. |
Odpowiedziało coś, że można. |
They answered that she might. |
|
|
|
| 101 |
Īguoja vydā, a te veceite sēd – |
I-goja wyda, a tia wiaciejtia siad' – |
Weszła do środka, a tam staruszka siedzi, – |
She entered and found an old woman sitting. |
|
|
|
| 102 |
sazavasaluojās [sazavasalojās / sazavasaluojuos / -ēs] i suoka veceite vaicuot "kur tu eji?" – |
saza-wasałojaś i sôka wiaciejtia wajcot "kur tu eji?" – |
przywitała się i zaczęła ją staruszka pytać: „gdzie ty idziesz?” – |
They exchanged greetings and the old woman asked: “Where are you going?” |
|
|
|
| 103 |
"Veira maklātu īmu!" |
"Wiejra makłatu imu!" |
„Idę męża szukać!” – |
“I am going to look for my husband!” |
|
|
|
| 104 |
I stuosta rauduodama bādu sovu. |
I stosta raŭdodama badu soŭu. |
I odpowiada, płacząc, biedę swoją. |
And weeping she told her of her troubles. |
|
|
|
| 105 |
Soka vece: "Es tev nikuo napaleidzēšu, a īdūšu tev zalta vuorpsteiti, itei byus tev par paleigu! – |
Soka wiacia: "Eś tieŭ nikô na-palejdzieszu, a i-duszu tieŭ załta worpśtiejti, itiej byŭś tieŭ par palejgu! – |
Mówi stara: „Ja ci nie pomogę, a dam ci złote wrzeciono, ono ci do pomocy! |
The old woman said: “I cannot help you, but I will give you a golden spindle, it will be your helper! |
|
|
|
| 106 |
Puorguļ nakti, reitā īsi iz munu vacuokū muosu, jei tev pasceis [pasaceis] kū tuoļuok darēt!" |
Porgul nakti, rejta isi iz munu wacoku mosu, jej tieŭ pa-ściejś ku tolok dariet!" |
Prześpij noc, jutro pójdziesz do mojej starszej siostry, ona ci powie, co dalej robić!” – |
Take a night’s rest and tomorrow morning you will go to my elder sister, she will tell you what to do next!” |
|
|
|
| 107 |
Reitā pīzacēle jei agri i nūguoja, – |
Rejta piza-ciela jej agri i nu-goja, – |
Nazajutrz wstała ona wcześnie i poszła, – |
In the morning she got up early and left. |
|
|
|
| 108 |
īt, īt, jei vysys nūplēse jau kūka kūrpis, – |
it, it, jej wysys nu-plasia jaŭ kuka kurpiś, – |
idzie, idzie, zdarła już drewniane trzewiki, – |
She walked and she walked, she wore off all the wooden shoes |
|
|
|
| 109 |
īguoja lylā mežā i |
i-goja łyła mieża i |
weszła w duży las i robi się już ciemno, – widzi, że błyszczy się ogienek, – |
and came into a big forest! |
|
|
|
| 110 |
aizīt kluotu, verās ka ustobeņa iz vystys kuojenis grīžās. |
ajz-it kłotu, wieras ka ustobienia iz wystys kojeniś griżas. |
zbliża się widzi, że chatka kręci się na kurzej nóżce. |
She went near [? the light she had seen] and saw a little hut turning around on a hen’s leg. |
|
|
|
| 111 |
Īguoja, a tī beja otkon veceite, vacuoka muosa tuos pyrmuokoas. |
I-goja, a ti bieja otkon wiaciejtia, wacoka mosa tos pyrmokoas. |
Weszła, a tam była znowu staruszka, starsza siostra tej pierwszej. |
She entered and found again an old woman, the elder sister of the first one. |
|
|
|
| 112 |
Padeve jei lobu vokoru i prosās puorgulēt. |
Pa-diewia jej łobu wokoru i prosas por-gulat'. |
Przywitała się i prosi o nocleg. |
She wished her a good evening and asked to stay for the night. |
|
|
|
| 113 |
Veceite soka: "Deļ kam? Puorgulēt var... |
Wiaciejtia soka: "Diel kam? Por-gulat' war... |
Staruszka mówi: „Czemu? Przenocować można... |
The old woman said: “Why not? You may stay. |
|
|
|
| 114 |
A kur tu eji?" – |
A kur tu eji?" – |
A gdzie ty idziesz? – |
But where are you going?” |
|
|
|
| 115 |
"Veira maklātu!" – |
"Wiejra makłatu!" – |
„Męża szukać!” – |
“Looking for my husband!” |
|
|
|
| 116 |
I izstuosta jei sovuys [sovys] bādys. |
I iz-stosta jej soŭuys badys. |
I opowiada jej swoją biedę. |
And she told her all her troubles. |
|
|
|
| 117 |
Veceite soka tai: |
Wieciejtia soka taj: |
Staruszka mówi tak: |
The old woman said: |
|
|
|
| 118 |
"Es tev nikuo napaleidzēšu a īdūšu sudobra sprēleceņu [spriesleiceņu], – tev gadēsīs! |
"Eś tieŭ niko na-palejdzieszu a i-duszu sudobra sprielecieniu, – tieŭ gadiesiś! |
„Ja ci nic nie pomogę, ale dam srebrną przęślicę, – to ci się przyda! |
“I cannot help you, but I will give you a silver whorl – it will be useful! |
|
|
|
| 119 |
Reit ej iz trešū muosu, jei tevi ivuceis [izvuiceis] kū darēt!" – |
Rejt ej iz treszu mosu, jej tiewi iz-wuciejś [!] ku dariet!" – |
Jutro idź do trzeciej siostry, ona cie wyuczy co robić!” – |
Tomorrow go to our third sister, she will teach you what to do!” |
|
|
|
| 120 |
Nu, i nūguoja jei, deveni puori dzeļža kūrpu i treis puori veižu saplēse, cikom daguoja da trešys ustobenis iz vystys kuojenis – |
Nu, i nu-goja jej, diewieni pori dzielża kurpu i trejs pori wiejżu sa-plasia, cikom da-goja da treszys ustobienis iz wystys kojeniś – |
Poszła ona, dziewięć par żelaznych trzewików i trzy pary łapci zdarła, nim doszła do trzeciej chatki na kurzej nóżce, – |
Well, she went, she wore off nine pairs of iron shoes and three pairs of bast shoes before she came to a third little hut on a hen’s leg. |
|
|
|
| 121 |
tamā ustobeņā beja treša muosa, vēļ vacuoka par itom divejom. |
tamâ ustobieniâ bieja tresza mosa, wial wacoka par itom diwiejom. |
a w tej chatce była trzecia siostra, jeszcze starsza od tych dwu. |
In that hut the third sister was living, who was older still than the other two. |
|
|
|
| 122 |
Puorgulēja jei nakti, a tei vaceite dāravuoja jei [jai] zalta kūdeli vylnys. |
Porgulaja jej nakti, a tiej waciejtia darawoja jej załta kudieli wyłnys. |
Przespała ona tam noc, i ta staruszka darowała jej złotą kądziel wełny. |
She stayed for the night and the old woman presented her with a golden distaff of wool. |
|
|
|
| 123 |
Ša, tev gadēsīs," soka vece. |
Sza, tieŭ gadiesiś," soka wiacia. |
„Masz, przyda ci się,” mówi stara: |
“Here, you will need it,” said the old woman. |
|
|
|
| 124 |
"Es tev ceļu paruodiešu i izvuceišu [izvuiceišu] kū darēt, – |
"Eś tieŭ cielu pa-rodieszu i iz-wuciejszu ku dariet, – |
„Ja ci drogę pokażę i nauczę co robić, – |
“I will show you the way and teach you what to do – |
|
|
|
| 125 |
bet nazynu, voi byus kas nu tuo, – |
bet na zynu, woj byŭś kas nu to, – |
ale nie wiem, czy będzie co z tego, – |
but I don’t know whether something will come out of it – |
|
|
|
| 126 |
jis tevi aizmiersa i napazeiss [napazeis], tu iļgi beji ceļā! |
jis tiewi ajz-miersa i na-paziejśś, tu ilgi bieji ciela! |
on cie zapomniał i nie pozna, ty długo byłaś w drodze! |
he has forgotten you and won’t know you, you took a long time for your way! |
|
|
|
| 127 |
A ka gribi raudzēt laimis, to paraugi!... |
A ka gribi raŭdziet łajmiś, to pa-raŭgi!... |
Ale jeżeli chcesz spróbować szczęścia, to spróbuj!... |
But if you want to try your luck, then try! |
|
|
|
| 128 |
Īsi par mežu, aiz tuo meža byus pļova, gons gona vuškys, tu ar jū parunoj, jam ira maizis, jis tev īdūs gabaleņu. |
Isi par mieżu, ajz tô mieża byŭś plowa, gons gona wuszkys, tu ar ju pa-runoj, jam ira majzis, jis tieŭ iduś gabalieniu. |
Pójdziesz przez las, za tym lasem będzie łąka, pastuch pasie owce, pogadaj z nim, on ma chleb, da ci kawałeczek. |
You will go through the wood and beyond the wood there will be a meadow where a shepherd herds a flock of sheep. Talk to him, he has bread and will give you a piece. |
|
|
|
| 129 |
Iz vyds pļovys ir lels akmiņs, sēst iz tuo akmiņa i sprēd tū kūdeli vylna [vylnys], kur es tev īdevu. |
Iz wyds plowys ir lełs akmińś, sieśt' iz tô akminia i spriad' tu kudieli wyłna, kur eś tieŭ i-diewu. |
Na środku łąki jest wielki kamień, siądź na tym kamieniu i przędź tę kądziel wełny, który ci dałam. |
In the middle of the meadow there is a big stone. Sit down on that stone and spin the distaff of wool that I gave you. |
|
|
|
| 130 |
Byus natuoļ tī pile, tamā pilī dzeivoj rogona, kur pītur tovu veiru!" |
Byŭś na tol ti pila, tamâ pilî dziejwoj rogona, kur pi-tur toŭu wiejru!" |
Będzie nie daleko zamek, w tym zamku mieszka czarownica, która przytrzymuje twego męża. – |
Nearby is a castle and in this castle lives the witch that has your husband.” |
|
|
|
| 131 |
I izvuicēja jū kū vēļ darēt. |
I iz-wujcieja ju ku wial dariet. |
I nauczyła ją, co tam jeszcze robić. |
And she taught her what to do then. |
|
|
|
| 132 |
Jei reitā pīzacēle i nūguoja, – |
Jej rejta piza-ciela i nu-goja, – |
Nazajutrz wstała ona i poszła, – |
In the morning she got up and left. |
|
|
|
| 133 |
atroda tū pļovu i vušku i gonu, – |
at-roda tu plowu i wuszku i gonu, – |
znalazła tę łąkę i owce i pasterza, |
She found the meadow and the sheep and the shepherd. |
|
|
|
| 134 |
sazavasaluoja ar jū, piec tuo, acasāda [atzasāda] iz akmiņa, pajēme zalta vuorpsteiti, sudobra sprēlecu [spriesleicu], zalta kūdeli i sprēž. |
saza-wasałoja ar ju, piec to, aca-sada iz akminia, pa-jemia załta worpśtiejti, sudobra sprielecu, załta kudieli i sprież. |
przywitała się z nim, potem siadła na kamieniu, wzięła złote wrzeciono, srebrną przęślicę, złotą kądziel i przędzie. |
They greeted each other and she sat down on the stone, took out the golden spindle, the silver whorl, the golden distaff, and span. |
|
|
|
| 135 |
Cīši izataisēja skaidris iz vysom pusjom, izguoja rogona, verās ka speid brīsmeigi, – |
Ciszi iza-tajsieja skajdris iz wysom pusiom, iz-goja rogona, wieras ka śpiejd' briśmiejgi, – |
Bardzo się zrobiło jasno na wszystkie strony, wyszła czarownica, widzi, że błyszczy okropnie, – |
There was brightness shining all around her. The witch came out of her castle and saw the brightness. |
|
|
|
| 136 |
sauc jū i īt obadivi vārtūs kas tī speid cik cīši? |
saŭć ju i it obadiwi wartus kas ti śpiejd' cik ciszi? |
woła go i idą obydwoje patrzeć, co tam błyszczy tak bardzo? |
She called him and together they went to look what was shining there so brightly. |
|
|
|
| 137 |
Daguoja i redz, ka sēd buobeņa i sprēž. |
Da-goja i riadź, ka siad' bobienia i sprież. |
Przyszli i widzą, że siedzi babulka i przędzie. |
They came nearer and saw a woman sitting and spinning. |
|
|
|
| 138 |
Jis juos napazyna partū, ka jei beja kūda, malna, našmuka i vaca. |
Jis jos na-pazyna par tu, ka jej bieja kuda, małna, naszmuka i waca. |
On jej nie poznał, gdyż była chuda, czarna, brzydka i stara. |
He didn’t recognize her for she was meagre and dark, ugly and old. |
|
|
|
| 139 |
A tei rogona kai pamanēja vuorpsteiti zalta, tai jei [jai] azdadaga [aizadaga] sirds brīsmeigi, kab juos dabuot jei [jai], – |
A tiej rogona kaj pa-manieja worpśtiejti załta, taj jej azda-daga sirds briśmiejgi, kab jos dabot jej, – |
A ta czarownica spostrzegła wrzeciono złote, tak jej się serce zapaliło okropnie, żeby je dostać – |
When the witch saw the golden spindle she felt an ardent desire to get it. |
|
|
|
| 140 |
pīstuoja pi juos, kab puordūd i puordūd! |
pi-stoja pi jôs, kab pordud' i pordud'! |
namawia ją, żeby sprzedać i sprzedać! |
She pressed her to sell it, to sell it to her! |
|
|
|
| 141 |
Jei atsoka, šei naudys najimškūte, bet ka pazvolēškūte ar juos kungu puorgulēt vīnu nakti, to i brieji [breivi] atdūškūte zalta vuorpsteiti. |
Jej at-soka, szej naŭdys na-jimszkutia, bet ka pazwoleszkutia ar jôs kungu por-gulat' winu nakti, to i brieji at-duszkutia załta worpśtiejti. |
Ona odpowiada, że pieniędzy nie weźmie, ale że jeżeli pozwoli jej ze swoim panem przespać jedną noc, to i darmo odda złote wrzeciono. |
She replied she wouldn’t take money but if she allowed her to spend one night with her man she would give her the golden spindle for free. |
|
|
|
| 142 |
Rogona pašveiksteja ar jū i prosa, kab jis pījimtu itū buobu iz nakts puorgulēt, koč jei [jai] i vuts byus, to nakas [nikas], – |
Rogona pa-szwiejkśtiaja ar ju i prosa, kab jis pi-jimtu itu bobu iz nakt'ś por-gulat', kocz jej i wut's byŭś, to nakas, – |
Czarownica poszeptała z nim i prosi, żeby przyjął tę babę na noc, – choćby i wszy miała, to nic, – |
The witch consulted with him and asked him to take that woman with him for one night, even if she had lice, he shouldn’t care. |
|
|
|
| 143 |
šei reitā agri atīškūte, ar vāzu jū izdzeiškūte, a vuorpsteite palikškūte. |
szej rejta agri at-iszkutia, ar wazu ju iz-dziejszkutia, a worpśtiejtia pa-likszkutia. |
ona rano przyjdzie, kijem ją wypędzi, a wrzeciono zostanie. |
Early in the morning she would come and chase her away with a stick, but the spindle would remain with her. |
|
|
|
| 144 |
Jis i nūzalice, |
Jis i nuza-licia, – |
On się zgodził, – |
He agreed. |
|
|
|
| 145 |
buoba atguoja vokorā i acagula [atzagula] pi juo, – |
boba at-goja wokora i acaguła pi jô, – |
baba przyszła wieczorem i położyła się przy nim, – |
The woman came in the evening and laid down beside him, |
|
|
|
| 146 |
a jis iz juos i nazavēra [nazavēre]. |
a jis iz jôs i naza-wiera. |
a on na nią nie patrzy. |
but he didn’t even look at her. |
|
|
|
| 147 |
Kai cik gaismeņa, atskrīņ [atskrīn] rogona ar vāzu, – |
Kaj cik gajśmienia, at-skriń rogona ar wazu, – |
Skoro świt, przybiegła czarownica z kijem, – |
At the first morning light the witch rushed in with a stick. |
|
|
|
| 148 |
izsyta jū, vuorpsteiti pajēme, a jū pa durs izgriude. |
iz-syta ju, worpśtiejti pa-jemia, a ju pa durs iz-griŭdia. |
wybiła ją, wrzeciono wzięła, a ją za drzwi wypchnęła. |
She hit her, took the spindle and shoved her out by the door. |
|
|
|
| 149 |
Nūguoja buobeņa iz gonu, dabuoja nu juo maizis gabaleņu iz brūkastim, – |
Nu-goja bobienia iz gonu, daboja nu jô majziś gabaleniu iz brukaśtim, – |
Poszła babulka do pasterza, dostała od niego chleba kawałek na śniadanie, – |
The little woman went to the shepherd and received from him a piece of bread for breakfast. |
|
|
|
| 150 |
acasāda [atzasāda] iz akmiņa i otkon sprēž i otkon taids spūdris iz vysom pusjom. |
aca-sada iz akminia i otkon sprieź i otkon tajds spudris iz wysom pusiom. |
siadła na kamieniu i znowu przędzie i znowu jasność się rozchodzi na wszystkie strony. |
She sat down on the stone and span again, and again there was light all around her. |
|
|
|
| 151 |
Kai rogona īraudzēja, sirdī jei [jai] īdyura [īdyure], pasauce juo, nūguoja iz buobeņu i soka: |
Kaj rogona i-raŭdzieja, sirdî jej i-dyŭra, pa-saŭcia jô, nu-goja iz bobieniu i soka: |
Jak czarownica zobaczyła, w serce ją ukuło, – zawołała go, poszła do babulki i mówi: |
When the witch saw that it knocked her heart, she called him, they went to the woman and she said: |
|
|
|
| 152 |
"Puordūd maņ sovu sudobru sprēlecu [spriesleicu]!" – |
"Pordud' mań soŭu sudobru sprielecu!" – |
„Przedaj mi swoją srebrną przęślicę!” – |
“Sell me your silver whorl!” |
|
|
|
| 153 |
Atsoka jei: šei najimškūte naudys, a pazvolej ar kungu puorgulēt vēļ vīnu nakti, atdūškūte i tai! |
At soka jej: szej na-jimszkutia naŭdys, a pazwolej ar kungu por-gulat' wial winu nakti, at-duszkutia i taj! |
Ona powiada, że nie weźmie pieniędzy, ale jeżeli pozwoli z panem swoim przespać jeszcze jedną noc, odda i tak! |
She replied: “I won’t take money, but if you allow me to spend another night with your man, I will give it to you!” |
|
|
|
| 154 |
Jei i nūzalice, – |
Jej i nuza-licia, – |
Czarownica zgodziła się, – |
She agreed. |
|
|
|
| 155 |
vokorā atguoja buoba, īlaida jū iz juo, – |
wokora at-goja boba, i-łajda ju iz jô, – |
wieczorem skoro przyszła baba, sama ją wpuściła do niego, – |
The woman came in the evening and was let in to the man – |
|
|
|
| 156 |
jei jau palyka drusku šmukuoka i jaunuoka, kai vakar, a jis vēļ juos napazyna i iz juos nazavēra [nazavēre]. |
jej jaŭ pa-łyka drusku szmukoka i jaŭnoka, kaj wakar, a jis wial jôs na-pazyna i iz jos naza-wiera. |
a ona już stała się trochę ładniejsza i młodsza, niż wczoraj, lecz on jej nie poznał i na nią nie patrzył. |
she had already become a little bit prettier and younger then the night before, but he still didn’t recognize her and didn’t look at her. |
|
|
|
| 157 |
Iz reita atguoja rogona, sprēlecu [spriesleicu] pajēme, jū ar vāzu izsyta i pa durs izgriude. |
Iz rejta at-goja rogona, sprielecu pa-jemia, ju ar wazu iz-syta i pa durs iz-griŭdia. |
Nazajutrz, przyszła czarownica, przęślicę wzięła, kijem ją wybiła i za drzwi wypchnęła. |
In the morning the witch came, took the whorl, hit her with a stick and shoved her out. |
|
|
|
| 158 |
A jei nūguoja iz akmiņa, acasādās [atzasādās] i sprēž zalta kūdeli, gribēja nūsprēst zalta cimdeņč [cimdeņus]. |
A jej nu-goja iz akminia, aca-sadas i sprieź załta kudieli, gribieja nu-spriaśt' załta cimdieńcz. |
Poszła ona do kamienia, siadła i przędzie złotą kądziel, chciała uprząść złote rękawiczki. |
And she went to the stone, sat down and span her golden distaff, she wanted to make golden gloves. |
|
|
|
| 159 |
Atskrēja tiuleņ rogona i grib pierkt zalta kūdeli, – |
At-skriaja tiŭleń rogona i grib pierkt' załta kudieli, – |
Przybiega zaraz czarownica i chce kupić złotą kądziel, – |
At once the witch came running and wanted to buy the golden distaff. |
|
|
|
| 160 |
jei soka: "Napuordūšu, a pazvoleisi ar sovu kungu puorgulēt vēļ vīnu nakti, to i tai atdūšu!" |
jej soka: "Na porduszu, a pazwolejsi ar soŭu kungu por-gulat' wial winu nakti, to i taj at-duszu!" |
ona mówi: „Nie przedaj, a pozwolisz z swoim panem przespać jeszcze jedną noc, to i tak oddam!” |
She said: “I won’t sell it, but if you allow me to spend another night with your man, I will give it to you!” |
|
|
|
| 161 |
Jei i pazvolēja, vokorā īlaide pokojā i zalta kūdeli pajēme nu juos, – |
Jej i pazwolaja, wokora i łajdia pokojâ i załta kudieli pa-jemia nu jos, – |
Pozwoliła, wieczorem wpuściła ją do pokoju i złotą kądziel wzięła, – |
She allowed it and let her in in the evening and took the golden distaff from her. |
|
|
|
| 162 |
a jei par tū šaļti izalādēja jau pavysam jauna i šmuka. |
a jej par tu szalti iza-ladiaja jaŭ pawysam jaŭna i szmuka. |
a ona za tę chwilę stała się już zupełnie młoda i ładna. |
By then she had become quite young and pretty. |
|
|
|
| 163 |
Suoka jei prasēt, kab pazvolētu jei [jai] parunuot ar jū, pastuostēt kaidas jei [jai] beja nalaimis i vaicoj iz jū, voi klausēškys? – |
Sôka jej prasiet', kab pazwoletu jej pa-runot' ar ju, pa-stośtiet' kajdas jej bieja nałajmiś i wajcoj iz ju, woj kłaŭsieszkys? – |
Zaczęła go prosić, żeby pozwolił jej pogadać z nim, opowiedzieć, jakie przeszła nieszczęścia i pyta go, czy będzie słuchać? |
She asked him to let her talk to him, she wanted to tell him how unlucky she had been and asked him: “Will you listen?” |
|
|
|
| 164 |
Jis soka, ka klausēškys! |
Jis soka, ka kłaŭsieszkys! |
On mówi, że będzie słuchać! |
He said he would listen. |
|
|
|
| 165 |
Nu, jei suoka stuostēt ap tom drēbim, kur jis jei [jai] dāravuoja i kai jei iz sudobra telerdža vede jū lauluotīs i kai jei sadadzynuoja juo čaula [čaulu] |
Nu, jej sôka stośtiet' ap tom driabim, kur jis jej darawoja i kaj jej iz sudobra tielerdża wiadia ju łaŭłotiś i kaj jej sa-dadzynoja jô czaŭła. |
Zaczęła ona opowiadać o tych sukniach, które jej darował i jak na srebrnym talerzu wiozła go ślubu i jak spaliła jego skorupę. |
Now she told him about the clothes that he had given her as a present and how she had carried him to their wedding on a silver plate and how she had burnt his shell. |
|
|
|
| 166 |
Jis pa mozam, pa mozam, klauseidams, dazaguoduoja i pazyna jū. |
Jis pa mozam, pa mozam, kłausiejdams, daza-godoja i pa-zyna ju. |
On powoli, powoli, słuchając, przypomniał ją sobie i poznał. |
Slowly, slowly, listening to her, he learnt the truth and recognized her. |
|
|
|
| 167 |
Vot jis cīši ruods palyka, – |
Wot jis ciszi rods pałyka, – |
Nadzwyczaj się uradował, – |
And he became very happy – |
|
|
|
| 168 |
prīcuojās, ka jei juo naaizmiersa, cik pasauļa puorguoja, cik kūrpu saplēse, a vys atroda jū! |
pricojaś, ka jej jô na-ajz-miersa, cik pasaŭla por-goja, cik kurpu sa-plasia, a wyss atroda ju! |
że ona go nie zapomniała, tyle światu przeszła, tyle trzewików zdarła, a przecie go znalazła! |
he was glad that she hadn’t forgotten him, that she had walked so much through the world, had worn off so many shoes, and had finally found him! |
|
|
|
| 169 |
Cīši obi prīcuojās i bučuojās i rauduoja – |
Ciszi obi pricojas i buczojas i raŭdoja – |
Bardzo się oboje cieszyli i całowali się i płakali, – |
They both were very happy and kissed and cried, |
|
|
|
| 170 |
soka jis: "Tagad es jau vairuok nazaškieršu nu tevi, vysu myužu dzeivuosim leidza!" – |
soka jis: "Tagad eś jaŭ wajrok naza-szkierszu nu tiewi, wysu myŭżu dziejwosim lejdza!" – |
i mówi on: „Teraz już z tobą się nie rozstanę, cały wiek przeżyjemy razem!” – |
and he said: “Now I won’t leave you anymore, we shall live together all our live!” |
|
|
|
| 171 |
A rogona atīt jau i syt durovuos ar vāzu, – |
A rogona at-it jaŭ i syt durowos ar wazu, – |
A czarownica przychodzi już i tłucze w drzwi kijem, – |
The witch was coming and knocking at the door with a stick – |
|
|
|
| 172 |
bet durs [durss] beja aizlyktys, jis juos i naīlaide. |
bet durs bieja ajz-łyktys, jis jôs i na i-łajdia. |
ale drzwi były zamknięte, on jej nie wpuścił. |
but the door was locked and he didn’t let her in. |
|
|
|
| 173 |
A ka dagaidēja gaismys, to lyka jū ar zirgim [zyrgim] rozraustēt smolkom druponom i piec tuo vysu myužu dzeivuoja laimeigi ar sovu sīvu i može i šudiņ dzeivoj! |
A ka da-gajdieja gajsmys, to łyka ju ar zirgim roz-raŭśtiet' smołkom druponom i piec tô wysu myŭżu dziejwoja łajmiejgi ar soŭu siwu i może i szudiń dziejwoj! |
A skoro doczekali świtu, to kazał ją końmi rozerwać na małe odrobiny i potem, cały wiek żył szczęśliwie z swoją żoną i może i dziś żyje! |
At dawn they had her torn to pieces by horses and afterwards they lived together all their live, he and his wife, and they lived on happily ever after! |
|
|
|