| 1 |
39. Ap dālu |
39. Ap dału |
39. O synu. |
39. The son |
|
|
|
| 2 |
Beja muote i tāvs, bedna [bedni] jī tī dzeivuoja, – |
Bieja motia i taŭs, biedna ji ti dziejwoja, – |
Był ojciec i matka, biednie oni tam zyli, – |
There was a couple who lived poorly – |
|
|
|
| 3 |
nu, kū jim darēt? |
nu, ku jim dariet'? |
co będą robić? |
what could they do? |
|
|
|
| 4 |
Laidēs jī i īt iz mežu naudys meklēt, – |
Łajdiaś ji i it iz mieżu naŭdys mieklet', – |
Zbierają się i idą do lasu pieniędzy szukać, – |
They set off and went into the forest in search of money. |
|
|
|
| 5 |
īt, īt i sateik cylvāku, – |
it, it i satiejk cyłŭaku, – |
idą, idą i spotykają człowieka, – |
They walked and they walked, and met a man. |
|
|
|
| 6 |
jis vaicoj: "A kur jius ejat? " – |
jis wajcoj: "A kur jiŭs ejat?" – |
ten pyta: „Gdzie idziecie?” – |
He asked: “Where are you going?” |
|
|
|
| 7 |
"A vot īmam naudys kab dabuot, ka mes cīši bedni ļauds!" |
"A wot imam naŭdys kab dabot', ka mies ciszi biedni laŭd'ś!" – |
„A ot idziemy, żeby pieniedzy dostać, bośmy bardzo biedni ludzie!” – |
“We are going in search of money, for we are very poor folk!” |
|
|
|
| 8 |
Atsoka jis: "Es jiusim īdūšu naudu, ka maņ atdūsit tuo, kuo pi jiusu navā!" – |
At-soka jis: "Eś jiŭsim i-duszu naŭdu, ka mań at-dusit tô, kô pi jiŭsu nawa!" – |
Powiada im: „Ja wam dam pieniędzy, jeżeli mi oddacie to, czego u was niema!” – |
He replied: “I will give you money if you give me what you are lacking!” |
|
|
|
| 9 |
Jī dūmoj, dūmoj: "A, jau atdūsim!" – |
Ji dumoj, dumoj: "A, jaŭ at-dusim!" – |
Oni myślą, myślą: „Dobrze, oddamy!” |
They thought and they thought: “Aye, we’ll give it to you!” |
|
|
|
| 10 |
Nu, jis jem i dūd naudys, a jim beja sātā taida kēveite vaca, – |
Nu, jis jem i dud' naŭdys, a jim bieja satâ tajda kiewiejtia waca, – |
Dał on im pieniędzy, a mieli oni w domu kobyłkę starą – |
So he went and gave them money. They had an old mare at home, |
|
|
|
| 11 |
nūguoja tāvs piec kēvi, aizjiudza [aizjiudze] jū i atbrauce ar vazumu, a tys cylvāks pībēra jam pylnu vazumu naudys. |
nu-goja taŭs piec kiewi, ajz-jiŭdza ju i at-braŭcia ar wazumu, a tys cyłŭaks pi-biera jam pyłnu wazumu naŭdys. |
poszedł ojciec po kobyłę, zaprzągł ją i przyjechał z wozem, a ten człowiek nasypał mu pełny wóz pieniędzy. |
father went to fetch the mare, harnessed it and came back with a cart, and the man poured the cart full of money. |
|
|
|
| 12 |
Nūbrauc jī iz sātu i soka tys tāvs: |
Nu-braŭc ji iz satu i soka tys taŭs: |
Jadą oni do domu i mówi ten ojciec: |
They went home and father said: |
|
|
|
| 13 |
"Nu, paļdis Dīvam, buobeņ, jau mes niu apzaprovēsim!" |
"Nu, paldis Diwam, bobień, jaŭ mies niŭ apza-prowiesim!" |
„Chwała Bogu, babulko, my się teraz poprawimy!” |
“Well, thank the Lord, woman, now we will have a better life!” |
|
|
|
| 14 |
Jī i rozadzeivuoja, i maizis pierka i trauku, i šuo, i tuo, vysa jau jim iraida, – |
Ji i roza-dziejwoja, i majzis pierka i traŭku, i szô, i tô, wysa jaŭ jim irajda, – |
Zagospodarowali się i chleba kupili i naczynia, i tego i owego, wszystkiego mają, – |
They started to keep house, bought bread and dishes, this and that, until they had everything. |
|
|
|
| 15 |
dzeivoj labi. |
dziejwoj łabi. |
żyją dobrze. |
And they lived well. |
|
|
|
| 16 |
Par cik jau laika, Dīvs dūd jim dālu, a tys dāls aug jim pa stuņdem, da pa minutim, izauga lels i soka tai iz muoti, iz tāvu: |
Par cik jaŭ łajka, Diŭs dud' jim dału, a tys dałs aŭg jim pa stundiam, da pa minutim, iz-aŭga lełs i soka taj iz moti, iz tawu: |
Po niejakim czasie Bóg dał im syna, a ten syn rośnie im godzinami i minutami, wyrósł duży i mówi tak do matki, do ojca: |
After some time God gave them a son, and this son grew within hours, even minutes, he grew up and said to his parents: |
|
|
|
| 17 |
"Laidit maņ kuleiti, maņ juoīt paceļu!" |
"Łajdit' mań kulejti, mań jôit pacielu!" |
„Przygotujcie mi torbę, mnie trzeba iść w drogę!” – |
“Make me a bundle, I have to go away!” |
|
|
|
| 18 |
Muote pajēme, īlyka kulē maizis, galis kaidu kimuseņu i vaicoj: |
Motia pa-jemia, i-łyka kulâ majzis, galis kajdu kimusieniu i wajcoj: |
Matka wzięła, włożyła do torby chleba, mięsa odrobinkę i pyta: |
Mother took a loaf of bread and some morsel of meat and put it into a bundle and asked: |
|
|
|
| 19 |
"A kur tu dieleņ īsi? |
"A kur tu dieleń isi? |
„Gdzie ty, synku, pójdziesz? |
“Where will you go, sonny? |
|
|
|
| 20 |
Mes jau ruodi teva sagaideiši, a ka tu nūīsi paceļu, kas zam vacuma mums maizis koč gabaleņu nūpeļneis?" – |
Mies jaŭ rodi tiewa sa-gajdiejszi, a ka tu nu-isi pacielu, kas zam wacuma mums majzis kocz gabaleniu nu-pielniejś?" – |
My żeśmy się ciebie doczekali, a jak ty pójdziesz, kto pod starość nam na kawałek chleba zarobi? – |
We have so waited for you to come, and now that you will go away, who will earn a little bread for us when we will be old?” |
|
|
|
| 21 |
Jis atsoka: "Ak mameņ, var byut jius nagribējat [nagribējot], kab es jiusim peļneitu, ka atdevet mani cytam tāvam! |
Jis at-soka: "Ak mamień, war byŭt' jiŭs na-gribiejat, kab eś jiŭsim pielniejtu, ka at-diewiat' mani cytam tawam! |
On odpowiada: „Ach, mamo, pewnie nie chcieliście, żeby ja wam zarabiał, skoro oddaliście mię innemu ojcu. |
He answered: “Alas, mum, maybe you did not want me to care for you, for you gave me away to another father! |
|
|
|
| 22 |
Vasali, mameņ, tēteit, palīcit, može jius mani vaira i naredzēsit!" |
Wasali, mamień, tiatiejt, pa-licit, może jiŭs mani wajra i na-riedziesit!" |
Bądźcie zdrowi, mamo, tato, może mię więcej nie zobaczycie!” – |
Farewell, mum and dad, take care, maybe you won’t see me anymore!” |
|
|
|
| 23 |
Nu, i nūguoja jis paceļu, – |
Nu, i nu-goja jis pacielu, – |
I poszedł w drogę – |
And he left. |
|
|
|
| 24 |
guoja, guoja cik ilgi, īguoja lylā mežā i redz ka stuov ustobeņa iz vystys kuojenis, guņteņa dag, svece i sēd veceits, skaita gruomotā. |
goja, goja cik ilgi, i goja łyłâ mieżâ i riadź ka stoŭ ustobienia iz wystys kojeniś, guńtienia dag, świecia i siad' wieciejts, skajta gromotâ. |
szedł, szedł długo, wszedł do dużego lasu i widzi, że stoi chatka na kurzej nóżce, ogieniek pali się i świeca i siedzi staruszek, czyta książkę. |
He walked and he walked, a long time, he went into a forest and saw a little hut on a hen’s leg, there was a light, an old man was sitting by candlelight and reading a book. |
|
|
|
| 25 |
Jis daguojis, soka tai: |
Jis da-gojis, soka taj: |
Przyszedłszy, on mówi tak: |
He went there and said: |
|
|
|
| 26 |
"Ok, svātuos acs! može īlaisit puorgulēt mani!" – |
"Ok, swatos aćś! może i-łajsit por-gulat' mani!" – |
„Och, święte oczy! może wpuścicie mię przenocować!” – |
“Oh, Holy Eye! Will you let me in for the night?” |
|
|
|
| 27 |
"Deļ kam? īlaisim!" – |
"Diel kam? i-łajsim!" – |
„Czemu? wpuścimy!” – |
“Why not? I do!” |
|
|
|
| 28 |
Īlaide jū, deve jam tī vakareņu aizāst i soka tai: |
I-łajdia ju, diewia jam ti wakarieniu ajz-aśt' i soka taj: |
Wpuścił go staruszek, dał mu wieczerzę zjeść i mówi tak: |
He let him in, gave him supper and said: |
|
|
|
| 29 |
"Ok, dieleņ, jau teva tī gaida!" – |
"Ok, dieleń, jaŭ tiewa ti gajda!" – |
„Och, synku, już cię tam czekają!” – |
“Och, sonny, they are already waiting for you!” |
|
|
|
| 30 |
Vaicoj tys puiss: "Ak, svātuos acs! a kur ta man juoīt tuoļuok?" – |
Wajcoj tys pujśś: "Ak, swatoś aćś! a kur ta man jôit tolok?" – |
Pyta chłopak: „Ach, święte oczy, a jak mam iść dalej?” – |
Asked the boy: “Oh, Holy Eye! But where do I have to go now?” |
|
|
|
| 31 |
Vot soka tys vecs, ka jam daudz paleigu naīdūškys, a dūškys jam viezeņu, lai jis pasvīd i kur jei veļsīs, tī jam byus i nūīt! |
Wot soka tys wiećs, ka jam daŭdź palejgu na i-duszkys, a duszkys jam wiezieniu, łaj jis pa-świd' i kur jej wialsiś, ti jam byŭś i nu-it! |
Powiada stary, że mu wiele pomóc nie może, a da mu pałeczkę, niech ją rzuci, a gdzie się ona potoczy, tam jemu trzeba iść! |
And the old man explained that he wouldn’t give him much help, but he would give him a little stick and he should throw the stick: where it rolled he should go! |
|
|
|
| 32 |
I daīs pi ūtra bruoļa, to jau tys bruoļs pascēškys [pasacēškys] kū vēļ darēt! – |
I da-iś pi utra brola, to jaŭ tys brols pa-ścieszkys ku wial dariet! – |
Dojdzie do drugiego brata, a ten brat powie, do dalej robić! – |
Then he would come to his second brother and that brother would tell him what to do next. |
|
|
|
| 33 |
Jis puorgulēja nakti, reitā ceļās i īt – |
Jis por-guleja nakti, rejta cielaś i it – |
On się przespał, nazajutrz wstaje i idzie, – |
He slept through the night, got up in the morning and left. |
|
|
|
| 34 |
guoja, guoja i svīde tū viezeņu i daguoja pi ūtris ustobenis iz vystenis kuojenis, – |
goja, goja iświdia tu wiezieniu i dagoja pi utris ustobienis iz wyśtieniś kojeniś, – |
szedl, szedł, rzucił tę pałeczkę i doszedł do drugiej chatki na kurzej nóżce, – |
He walked and he walked, threw the little stick and came to another little hut on a hen’s leg. |
|
|
|
| 35 |
redz, ka sēd veceit [veceits] i div svecis dag, a jis skaita gruomotā. |
riadz, ka siad' wieciejt i diŭ świeciś dag, a jis skajta gromotâ. |
widzi, że siedzi staruszek i dwie świece palą się, a on czyta książkę. |
He saw an old man sitting with two candles burning, and he was reading a book. |
|
|
|
| 36 |
Daguojis, prosās jis taipat: |
Da-gojis, prosas jis taj pat': |
Przyszedłszy, prosi tak samo: |
He approached and asked again: |
|
|
|
| 37 |
"Svātuos acs! īlaidit mani puorgulēt!" |
"Swatos aćś! i-łajdit mani por-gulat'!" |
„Święte oczy, wpuście mię przenocować!” – |
“Holy Eye! Let me in for the night!” |
|
|
|
| 38 |
Jis īlaide jū deve, jam drusku aizāst, – |
Jis i-łajdia ju diewia, jam drusku ajz-aśt', – |
Stary wpuścił go, dał mu coś zjeść, – |
He let him in and gave him something to eat. |
|
|
|
| 39 |
iz ūtris dīnys, puorgulējis nakti, raud jis i bāduojas, kai jis daīs da gola? |
iz utris dinys, por-gulejis nakti, raŭd' jis i badojas, kaj jis da-iś da goła? |
nazajutrz, płacze chłopak i bieduje, jak on dojdzie do końca? |
The next day, after a night’s rest, he cried and worried about how he would arrive at the end [of his journey]. |
|
|
|
| 40 |
A tys acs swātuos soka iz jū: |
A tys aćś swatos soka iz ju: |
A ten oczy święte mówi do niego: |
And the holy eye said to him: |
|
|
|
| 41 |
"Naraud puiškineņ! |
"Na raŭd' pujszkinień! |
„Nie płacz, chłopaku! |
“Don’t cry, dear boy! |
|
|
|
| 42 |
es īdūšu tev šņustukeņu, tu kai nūzaslaukuosīs ar jū, tai redziesi kur īt i daīsi da trešuos ustobenis, da muna bruoļa trešā, a jis tev kaidu paleigu dūs!" |
eś i-duszu tieŭ szniustukieniu, tu kaj nuza-słaŭkosiś ar ju, taj riedziesi kur it i da-isi da treszos ustobieniś, da muna brola tresza, a jis tieŭ kajdu palejgu duś!" |
dam ci chusteczkę, jak się nią wytrzesz, tak zobaczysz gdzie iść i pójdziesz do trzeciej chatki, do mego brata trzeciego, a on co dopomoże!” – |
I will give you a little kerchief, if you wipe your eyes with it you will see where to go, and you will come to a third little hut, to my third brother, and he will give you further help!” |
|
|
|
| 43 |
Vot jis i nūīt, – |
Wot jis i nu-it, – |
Poszedł on, – |
So he left. |
|
|
|
| 44 |
ka nūzaslaukās ar tū šņustukeņu, tai i redz kur jam ceļš ira – |
ka nuza-słaŭkaś ar tu szniustukieniu, taj i riadź kur jam cielsz ira – |
jak tylko wytrze się chusteczką, tak i widzi swoją drogę – |
No sooner had he wiped his eyes with the kerchief than he saw his way. |
|
|
|
| 45 |
i daīt pi trešuos ustobenis. |
i da-it pi treszos ustobienis. |
i dochodzi do trzeciej chatki. |
And he came to a third little hut. |
|
|
|
| 46 |
Verās, sēd veceit i treis svecis dag, a jis gruomotā skaita. |
Wieras, siad' wiaciejt i trejs świecis dag, a jis gromotâ skajta. |
Patrzy, siedzi staruszek i trzy świece palą się, a on książkę czyta. |
He saw an old man sitting with three candles burning, reading a book. |
|
|
|
| 47 |
Daguojis i prosās: "Ak, svātuos acs, īlaid mani puorgulāt!" |
Da-gojiś i prosas: "Ak, swatos aćś, i-łajd' mani por-gulat'!" |
Przyszedłszy, prosi: „Ach, święte oczy, wpuść mię przenocować!” – |
When he had approached he asked: “Oh, Holy Eye, let me in for the night!” |
|
|
|
| 48 |
Jis i īlaide jū, deve jam aizāst, a iz ūtris dīnys soka tai: |
Jis i i-łajdia ju, diewia jam ajzaśt', a iz utris dinys soka taj: |
Stary wpuścił go, dał mu zjeść, a nazajutrz mówi tak: |
He let him in, gave him something to eat, and the next day he said: |
|
|
|
| 49 |
"Ša tev, dēleņ, komuļteņč [komuļteņš], – |
"Sza tieŭ, dieleń, komultieńcz, – |
„Naści, synku, kłębuszek, – |
“Here, sonny, take this ball of wool – |
|
|
|
| 50 |
kur tys komuļteņč [komuļteņš] veļsīs, tī tu i ej! |
kur tys komultieńcz wialsîs, tî tu i ej! |
gdzie ten kłębuszek potoczy się, tam ty i idź! |
and where it rolls, find your way! |
|
|
|
| 51 |
Nazabeist, ka jis veļsīs pa purim i pa upim i pa jiurom, tev nabyus nikuo, tu vys ej kur vin [viņ] jis veļsīs!" |
Naza-biejst, ka jis wialsiś pa purim i pa upim i pa jiŭrom, tieŭ na byŭś nikô, tu wyss ej kur win jis wialsiś!" |
Nie bój się, że on się potoczy po błotach i po rzekach i po morzach, tobie nie będzie nic, ty wciąż idź za nim!” |
Don’t be afraid if it rolls through moors and rivers and seas, you won’t get harmed, just go wherever it roles!” |
|
|
|
| 52 |
Vot jis īt, īt, par jiurom i par azarim, i par upim, i par guņc [guņs] upi i par smalys upi, i redz ka tys komuļteņč [komuļteņš] nalels jau, – |
Wot jis it, it, par jiŭrom i par azarim, i par upim, i par guńćś upi i par smałys upi, i riadź ka tys komultieńcz nalełs jaŭ, – |
Poszedł on, idzie, idzie przez morza i przez jeziora i przez rzeki i przez ognistą rzekę i przez smolną rzekę i widzi, że kłębuszek już nie duży, – |
So he left, and he went through seas and lakes, through rivers and through a river of fire and a river of tar, until he saw that the ball had become small. |
|
|
|
| 53 |
nu, i dazavēļa jis pi eļnis briuža, pi pakša i nūstuoja, – |
nu, i daza-wiela jis pi elniś briŭża, pi paksza i nu-stoja, – |
dotoczył się do piekielnej gorzelni, do węgła i stanął, – |
Well, it rolled on to the hell’s distillery and stopped at the corner of the house – |
|
|
|
| 54 |
davede jau da gola, – |
da-wiedia jaŭ da goła, – |
doprowadził już do końca, – |
it had taken him to the end – |
|
|
|
| 55 |
i jis ti nūstuoja i stuov! |
i jis ti nu-stoja i stoŭ! |
stanął tam i stoi! |
and he stood still and waited. |
|
|
|
| 56 |
Izīt jau tys juo lyluokijs tāvs i soka: "Ak, tu muns dāls! |
Iz-it jaŭ tys jô łyłokijs taŭs i soka: "Ak, tu muns dałs! |
Wychodzi ten jego większy ojciec i mówi: „Ach, ty, mój synu! |
His greater father came out and said: “Oh, my son! |
|
|
|
| 57 |
Es teva jau seņ gaidieju, kur tu cik ilgi aizakavēji? |
Eś tiewa jaŭ sień gajdieju, kur tu cik ilgi ajza-kawieji? |
Ja cię już dawno czekam, gdzie ty tak długo zabawiłeś się? |
I have long been waiting for you, where have you been? |
|
|
|
| 58 |
Niu, tu maņ byusi par dālu!" |
Niŭ, tu mań byŭsi par dału!" |
Teraz ty mi będziesz za syna!" |
Now you will be my son!” |
|
|
|
| 59 |
Vot jis jam tī struoduoja šū, tū, sabrauc jam gosti, kūmi, tam valnam – |
Wot jis jam ti strodoja szu, tu, sa-braŭć jam gośti, kumi, tam wałnam – |
Robił on mu tam różne roboty, ten chłopak – i przyjeżdżają goście, kumowie tego dyabła – |
So he started to do some work for him. Guests arrived, pals of the devil. |
|
|
|
| 60 |
guļoj, ād, dzer, smala jim tī par brandivīnu, par olu, čyuskys, vardevis, rupuči par cepeti, – |
guloj, ad, dzier, smała jim ti par brandiwinu, par ołu, czyŭskys, wardiewiś, rupuczi par ciepieti, – |
bawią się, jedzą, piją, smoła im tam za wódkę, za piwo, węże, żaby, ropuchy za pieczeń, – |
They rested, ate, drank, they had tar for brandy and beer, snakes, frogs and toads for roasting |
|
|
|
| 61 |
a jis paleids zam golda, izovys vacys zeiž nu tuo jis seits iraida! |
a jis pa-lejd'ś zam gołda, izowys wacys ziejż nu to jis siejts irajda! |
a chłopak siedzi pod stołem, stare łapcie ssie i tem się musi nasycić. |
while he was sitting under the table and chewing on old rags, and that was enough for him! |
|
|
|
| 62 |
Par cik laika, brauks jis otkon, tys valns, iz kūmu, gostūs i jū jem leidza i soka tai: |
Par cik łajka, braŭkś jis otkon, tys wałns, iz kumu, gostus i ju jem lejdza i soka taj: |
Po niejakimś czasie, jedzie znów, dyabeł do kumów w goście i jego bierze ze sobą i mówi tak: |
After some time the devil prepared to go and visit his pal, and he took him with him and said: |
|
|
|
| 63 |
"Dāls, tu toļko turīs cīši, ka brauksim!" |
"Dałs, tu tolko turiś ciszi, ka braŭksim!" |
„Synu, ty trzymaj się mocno, jak pojedziemy!” – |
“Just hold on tight, son, when we’ll ride!” |
|
|
|
| 64 |
Vot jis skrīņ [skrīn] pa gaisu, pa kūkim, pa mežim, pa viersyunem, pa guni pa jiudini, vys skrīņ [skrīn]! |
Wot jis skriń pa gajsu, pa kukim, pa mieżim, pa wiersyŭniam, pa guni pa jiŭdini, wyss skriń! |
I leci w powietrzu, po drzewach, po lasach, po wierzchołkach, po ogniu i po wodzie, wciąż leci! |
He flew in the air, over trees and woods, over the tops, he flew over fire and water, he flew all the way! |
|
|
|
| 65 |
Nu, i daskrīņ [daskrīn] jī da tīnīnis, da kūma sova i nūzatur. |
Nu, i da-skriń ji da tininiś, da kuma soŭa i nuza-tur. |
Przyleciał do kuma swego i zatrzymuje się. |
Finally they arrived, they came to his pal’s place and stopped. |
|
|
|
| 66 |
Sajem jau jū kūms, ak, gosti! gosti! |
Sa-jem jaŭ ju kums, ak, gośti! gośti! |
Przyjmuje go już kum, ach, goście, goście! |
The pal greeted them: Oh, guests, guests! |
|
|
|
| 67 |
Jī taipat tī guļoj i ād i doncoj, i prosa tys kūms, ka puordūt maņ sovu dālu. |
Ji taj pat' ti guloj i ad i doncoj, i prosa tys kums, ka por-dut' mań soŭu dału. |
Tak samo się tam bawią i jedzą i tańczą i prosi ten kum, że sprzedaj mi syna swego! |
Again they were resting and eating and dancing, and the pal asked: “Sell me your son!” |
|
|
|
| 68 |
A tys otkon turīs jau, ka napuordūškys ni par kū, jis ruods, ka pats sagaidēja! |
A tys otkon turiś jaŭ, ka na porduszkys ni par ku, jis rods, ka patś sa-gajdieja! |
A ten znów powiada, że nie sprzeda za nic, rad, że sam się doczekał! |
But he countered that he wouldn’t sell him for any price, he was happy himself to have got him! |
|
|
|
| 69 |
Jis jam moksoj cikvīn jis grib, – |
Jis jam moksoj cikwin jis grib, – |
Tamten gotów zapłacić wiele tylko będzie chciał, – |
He offered him as much money as he wanted – |
|
|
|
| 70 |
na, napuordūškys! |
na, na porduszkys! |
ten mówi, nie, nie sprzeda! |
no, he wouldn’t sell! |
|
|
|
| 71 |
Vot jis grib atjimt jū nu juo, a jis nadūd! |
Wot jis grib at-jimt' ju nu jô, a jis na dud'! |
Tamten chce mu go odebrać, a on nie daje? |
He wanted to take him away from him, but he didn’t give in! |
|
|
|
| 72 |
I suoka jis buortīs par jū, šys napadūs tev jū, šys nagrib tovys naudys! |
I soka jis bortiś par ju, szys na pa-duś tieŭ ju, szys na grib toŭys naŭdys! |
Zaczęli się sprzeczać o niego. |
They started to quarrel over him: “I won’t give him to you, I don’t want your money!” |
|
|
|
| 73 |
A tam puiškinam lobuok pi kūma, na pi ituo tāva, – |
A tam pujszkinam łobok pi kuma, na pi ito tawa, – |
A temu chłopakowi lepiej u kuma, niż u tamtego ojca, – |
But the boy liked it better at the pal’s place than at this father’s place. |
|
|
|
| 74 |
jam beja meita, kūmam, i tei meita tuo puiškina žāluoja, – |
jam bieja miejta, kumam, i tiej miejta to pujszkina żałoja, – |
kum miał córkę, i ta córka tego chłopaka polubiła, – |
The pal had a daughter, and this daughter loved the boy. |
|
|
|
| 75 |
vot jei i vuica jū: |
wot jej i wujca ju: |
dopiero ona go nauczyła: |
So she taught him: |
|
|
|
| 76 |
"Ka tu brauksi ar jū paceļu, ar tāvu sovu, kai skrīsi par upi, tai tu i īkreit upē, a es tevi ratavuošu!" |
"Ka tu braŭksi ar ju pacielu, ar tawu soŭu, kaj skrisi par upi, taj tu i i-krejt upiâ, a eś tiewi ratawoszu!" |
„Jak pojedziesz z nim do domu, z ojcem swoim, jak polecicie przez rzekę, tak wpadnij do rzeki, a ja cię wyratuję!” |
“When you go with your father, when you fly over the river, then fall into this river and I will save you!” |
|
|
|
| 77 |
Vot jī kai skrīņ par upi, tai jis i īkreit, – |
Wot ji kaj skriń par upi, taj jis i i-krejt, – |
Lecą oni przez rzekę, i on wpadł, – |
So when they flew over the river, he fell into it. |
|
|
|
| 78 |
tys tāvs dūmuoja, ka jis nūsleika i nūskrēja pats paceļu. |
tys taŭs dumoja, ka jis nu-ślejka i nu-skriaja patś pacielu. |
ojciec myślał, że – utonął i poleciał sam dalej. |
The father thought that he had drowned and flew away. |
|
|
|
| 79 |
A jei atskrēja, izvylka tū puiškinu i nūvada jū iz sātu. |
A jej at-skriaja, iz-wyłka tu pujszkinu i nu-wada ju iz satu. |
A ona przybiegła, wyciągnęła tego chłopaka i zaprowadziła do domu. |
But she came running, pulled the boy out and took him home. |
|
|
|
| 80 |
Nu, kū ta jim dareit tagad? |
Nu, ku ta jim dariet tagad? |
Co im teraz robić? |
What should they do now? |
|
|
|
| 81 |
Jis aizļubēja jū, a tys tāvs, tuos meitys jau, soka tai: |
Jis ajz-lubieja ju, a tys taŭs, tos miejtys jaŭ, soka taj: |
On także ją polubił, a ojciec, tej dziewczyny, mówi tak: |
He fell in love with her, and the girl’s father said: |
|
|
|
| 82 |
"Ženeitēs! šys pus dzeivis sovys atdūškys, pus monta!" |
"Żenieitiaś! szys puś dziejwis soŭys at-duszkys, pus monta!" |
„żeńcie się! oddam wam pół gospodarstwa swego, pół bogactwa!” – |
“Get married! I will give you half of my estate, half of my possession!” |
|
|
|
| 83 |
I apzaženēja i sataisēja kuozys. |
I apza-żenieja i satajsieja kozys. |
Pożenili się i zrobili wesele. |
And they married and held a wedding. |
|
|
|
| 84 |
Vot jī dzeivoj, vysa jim gona ira, boguoti i sadūmoj jis, ka vajag jam tagad braukt da sovys muotis ar tāvu, pazavārt. |
Wot ji dziejwoj, wysa jim gona ira, bogoti i sa-dumoj jis, ka wajag jam tagad braŭkt' da soŭys motis ar tawu, paza-wart. |
Żyją szczęśliwie, wszystko mają dość, bogaci i przychodzi mu na myśl, że trzeba mu teraz pojechać, rodziców odwiedzić. |
They lived and had enough of everything, they were rich. One day he thought he should go to his parents, to see how they were doing. |
|
|
|
| 85 |
Nu, koč ira myusim gona i zyrgu, bet ir myusim lobs uozeits, – |
Nu, kocz ira myŭsim gona i zyrgu, bet ir myŭsim łobs oziejts, – |
I mówią tak: Choć mamy dość koni, ale mamy dobrego koziołka, – |
“Well, we may have enough horses, but we also have a good billy-goat. |
|
|
|
| 86 |
pajemsim mes naudys, kas [?] ībraukdami i nūpierksim kū āst – |
pa-jemsim mies naŭdys, kas i-braŭkdami i nu-pierksim ku aśt' – |
weźmiemy pieniędzy, jadąc kupimy co jeść, – |
We will take some money and buy something to eat on our way – |
|
|
|
| 87 |
vot, mes juosim ar uozi! – |
wot, mies jôsim ar ozi! – |
pojedziemy koziołkiem! – |
yes, we will ride on the billy-goat!” |
|
|
|
| 88 |
Jī i sasāda, jis nu prīškys, jei nu pakalis i juoj, – |
Ji i sa-sada, jis nu priszkys, jej nu pakaliś i joj, – |
Wsiedli, on z przodu, ona z tyłu i jadą, – |
They took their seats, he in front and she behind him, so they rode – |
|
|
|
| 89 |
tys uozeit skrīņ [skrīn] cīši mudri! |
tys oziejt skriń ciszi mudri! |
ten koziołek bieży bardzo prędko! |
the billy-goat was running quite fast! |
|
|
|
| 90 |
Jis jēme jam aiz rogu, a jei aiz lipenis, jei kai dūd jam par čūkstu, tai guņc [guņs] vin [viņ] vart ap čūkstu i spirinis skrīņ! |
Jis jemia jam ajz rogu, a jej ajz lipieniś, jej kaj dud' jam par czukstu, taj guńćś win wart ap czukstu i spirinis skriń! |
On wziął go za rogi, ona za ogonek, ona jak da mu po d..., tak ogień tylko wre koło d... i bobki lecą! |
He took his horns and she took his tail, and when she hit him on the behind, it was spitting fire and sparking! |
|
|
|
| 91 |
Par cik laika, daskrēja jī pi tāva, pi muotis vuortu i izataisēja tys uozeits par taidu ierzeli, ka i kieniņam taida navā, – |
Par cik łaika, da-skriaja ji pi tawa, pi motis wortu i iza-tajsieja tys oziejts par tajdu jerzieli, ka i kieniniam tajda nawa, – |
Po niejakimś czasie, przylecieli oni do ojca, do matki, do wrót i zrobił się ten koziołek takim ogierem, że i król takiego nie ma, – |
After a while they got to the parents’ place, and they turned the billy-goat into such a stallion as even the king did not have in his stables – |
|
|
|
| 92 |
vīna spalveņa zalta, ūtruo sudobra! |
wina spalwienia załta, utro sudobra! |
jeden włosek złoty, drugi srebrny! |
a coat of gold and silver! |
|
|
|
| 93 |
Pīsēja jū pi vuortu i īt ustobā, – |
Pi-siaja ju pi wortu i it ustoba, – |
Przywiązali go u wrót i idą do izby, – |
They tied it at the gate and went into the cottage – |
|
|
|
| 94 |
jau tāvs, muote i napazeist! |
jaŭ taŭs, motia i na-paziejst! |
rodzice go nie poznają! |
father and mother didn’t know him anymore! |
|
|
|
| 95 |
Cikom jī tī runoj, dazarunoj ka jis dāls i suok muote rauduot i vaicuot, kur jis beja, kai dzeivuoja? |
Cikom ji ti runoj, daza-runoj ka jis dałs i sôk motia raŭdot' i wajcot', kur jis bieja, kaj dziejwoja? |
Zaczęli gadać, dogadali się, że on jest ich synem i zaczyna matka płakać i pytać, gdzie on był, jak żył? |
While they were talking they guessed that he was her son, and mother started crying and asked him where he had been and how he was living. |
|
|
|
| 96 |
Jis soka: "Īvedit, tēteit, mameņ, munu zyrgu klāvā!" |
Jis soka: "I-wiedit', tiatiejt, mamień, munu zyrgu kławâ!" |
On mówi: Wprowadźcie tato, mamo, mego konia do chlewa!” – |
He said: “Daddy, mum, please take my horse into your stable!” |
|
|
|
| 97 |
Izīt tāvs jau vastu, veras, ka taids ierzels, ka daīt kluotu navar, soka: |
Iz-it taŭs jaŭ wastu, wieras, ka tajds jerziels, ka da-it kłotu na war, soka: |
Wychodzi ojciec, widzi, że taki ogier, że podejść do niego nie można, mówi: |
Father went out to take it, but when he saw that it was such a stallion that one couldn’t approach he said: |
|
|
|
| 98 |
"Ak, dieleņ, maņ i klāva taida navā, kur īvest!" – |
"Ak, dieleń, mań i kława tajda nawa, kur i-wiaśt'!" – |
„Ach, synku, nie mam i chlewa takiego, żeby go wprowadzić!” – |
“Oh, sonny, I don’t have such a stable where to take this one in!” |
|
|
|
| 99 |
Jis atsoka: "Nu, koč pogulmā, kur koktā kaidā pīsīt, mums na iļgi te gasteitu!" – |
Jis at-soka: "Nu, kocz pogułma, kur koktâ kajda pi-sit', mums na ilgi tia gaśtiejtu!" – |
On odpowiada: „To choć w podworcu, gdzie w kącie jakim trzeba go przywiązać, nie długo będziemy tu gościć!” – |
He said: “Well, then take it to the yard, tie it at some corner, we will not stay for long!” |
|
|
|
| 100 |
A tāvs soka: "Deļ kam, dieleņ? |
A taŭs soka: "Diel kam, dieleń? |
A ojciec mówi: „Czemu, synku? |
Father said: “Why, sonny? |
|
|
|
| 101 |
Voi ta tu nadzeivuosi ar myusu? |
Woj ta tu na dziejwosi ar myŭsu? |
Czy ty nie będziesz żył z nami? |
Won’t you live with us? |
|
|
|
| 102 |
Cik iļgi na redzējesim [redzējomīs?] mes i tu jau gribi tagad pamest myus?" – |
Cik ilgi na riedziejesim mies i tu jaŭ gribi tagad pa-miaśt' myŭs?" – |
Tak długo nie widzieliśmy się i chcesz nas odjechać?” – |
We haven’t seen you for such a long time and you want to leave us already?” |
|
|
|
| 103 |
"A kū ta pi jiusu pīdzeivuoškys? |
"A ku ta pi jiŭsu pi-dziejwoszkys? |
„A co tu u was robić? |
“But what would I do here? |
|
|
|
| 104 |
Maņ iraida sova sāta, sova muiža, es jums gribu nūvest ar sevim!" – |
Mań irajda soŭa sata, soŭa mujża, eś jums gribu nu-wieśt' ar siewim!" – |
Mam swój dom, swój dwór, ja was chcę zabrać z sobą”. – |
I have my own house, my manor, I want to take you with me!” |
|
|
|
| 105 |
"Kur ta mes, dieleņ, pi vacuma, tai tuoli brauksim par jiudini, par mežim! |
"Kur ta mies, dieleń, pi wacuma, taj toli braŭksim par jiŭdini, par mieżim! |
„Gdzie ta my, synku, na starość, tak daleko pojedziemy, przez wodę, przez lasy! |
“Sonny, how could we old people travel so far, through the waters, through the woods! |
|
|
|
| 106 |
Mes jau, pi vacuma, dzeivuosim mes sovā sātā lobuok!" – |
Mies jaŭ, pi wacuma, dziejwosim mies soŭâ satâ łobok!" – |
My już na starość wolimy zostać w swojej chacie”. |
Old as we are, we will better live in our own home!” |
|
|
|
| 107 |
"Nu, kai gribit, a maņ jau juojuoj paceļu!" |
"Nu, kaj gribit, a mań jaŭ jôjoj pacielu!" |
„Jak chcecie, ale mnie już trzeba wracać do domu!” |
“Well, as you like, but I have to ride away now!” |
|
|
|
| 108 |
Vot jis laidēs braukt, a tāvs soka: |
Wot jis łajdiaś braŭkt', a taŭs soka: |
Zabiera się do wyjazdu, a ojciec mówi: |
He prepared to go, and his father said: |
|
|
|
| 109 |
"A može tu maņ, dieleņ, zyrgu sovu pamessi? |
"A może tu mań, dieleń, zyrgu soŭu pa-mieśsi? |
„A może ty mu synku, konia swego zostawisz? |
“Maybe, sonny, you can leave me your horse? |
|
|
|
| 110 |
Tu jauns, es vacs, to tu sev vēļ aizdzeivuosi! |
Tu jaŭns, eś wacs, to tu sieŭ wial ajz-dziejwosi! |
Tyś młody, ja stary, to ty sobie innego znajdziesz! |
You are young, I am old, you will find another opportunity! |
|
|
|
| 111 |
Maņ ir kēveite, puormeisim!" – |
Mań ir kiewiejtia, por-miejsim!" – |
Mam ja kobyłkę, pomieniajmy!” – |
I have a little mare, let’s exchange!” |
|
|
|
| 112 |
Jis soka: "Nu, nakas! Paruodi sovu kēveiti!" |
Jis soka: "Nu, nakas! Parodi soŭu kiewiejti!" |
Syn mówi: Pokaż mi swoją kobyłkę!” – |
He said: “Well, alright! Show me your mare!” |
|
|
|
| 113 |
Izvede tāvs jū nu klāva, a jis pajēme aiz astis, kai svīde iz auksteini [augsteini], tai aste vin [viņ] palyka rūkā! |
Iz-wiadia taŭs ju nu kława, a jis pa-jemia ajz aśtiś, kaj świdia iz aŭkśtiejni, taj aśtia win pa-łyka rukâ! |
Wywiódł ojciec ją z chlewa, a on jak ją wziął za ogon, jak rzucił w górę, tak ogon tylko został w ręku! |
Father took the mare out of the stable, but when he grasped its tail and shook it upwards, the tail was all that was left in his hand! |
|
|
|
| 114 |
I soka jis tai: "Na, tēt, es tev ita [ituo] zyrga nadūšu, es tev cyta atsyuteišu!" |
I soka jis taj: "Na, tiat', eś tieŭ ita zyrga na duszu, eś teiŭ cyta at-syŭtiejszu!" |
I mówi tak: „Nie, tato, ja co tego konia nie dam, ja ci innego przyślę!” – |
He said: “No, father, I won’t give you this horse, I will send you another one!” |
|
|
|
| 115 |
Izvede jis sovu ierzeli, īsāda viersum, a jis otkon palyka jam par uozeiti. |
Iz-wiadia jis soŭu jerzieli, i-sada wiersum, a jis otkon pa-łyka jam par oziejti. |
Wyprowadził swego ogiera, dosiadł go, a on mu znów stał się koziołkiem. |
He took his stallion out, sat on it and it became a billy-goat again. |
|
|
|
| 116 |
Sādās jis iz prīškys, pajem aiz rogu, – |
Sadas jis iz priszkys, pa-jem aiz rogu, – |
Siadł z przodu, bierze za rogi, |
He said in front and grasped the horns – |
|
|
|
| 117 |
sīva iz pakalis pajem aiz lipys, guņcs [guņs] izskrīņ ka dūd par asti – |
sîwa iz pakaliś pa-jem ajz lipys, guńćś iz-skriń ka dud' par aśti – |
żona z tyłu bierze za ogon, jak go uderzy po ogonie – tak ogień tryska – |
the wife behind him grasped the tail, fire sparked when she hit – |
|
|
|
| 118 |
i joj iz sovu muižu! |
i joj iz soŭu mujżu! |
i jadą do swojego dworu! |
and they rode back to their manor! |
|
|
|
| 119 |
Nu, par šaļti, vajaga jim syutēt tāvam zyrgu. |
Nu, par szalti, wajaga jim syŭtiet tawam zyrgu. |
Po niejakimś czasie posyła ojcu obiecanego konia. |
After a while it was time to send the father a horse. |
|
|
|
| 120 |
Vot jis pajēme sovys sīvys tāvu, salaidēja par zyrgu i aizsyutēja, – |
Wot jis pa-jemia soŭys siwys tawu, sa-łajdieja par zyrgu i ajz-syŭtieja, – |
Wziął ojca swojej żony, zamienił w konia i posłał, – |
He took his father-in-law, made him into a horse and sent him off – |
|
|
|
| 121 |
a tys zyrgs pajēme, nūžņaudze muoti, tāvu, a dāls palyka par valnu i dzeivuoja muižā tamā, jam vyss lobs palyka. |
a tys zyrgs pa-jemia, nu-żniaŭdzia moti, tawu, a dałs pa-łyka par wałnu i dziejwoja mujża tamâ, jam wyss łobs pa-łyka. |
ten koń wziął, udusił matkę, ojca, a syn został dyabłem i żył w tym dworze i cały majątek dostał mu się. |
but this horse went and strangled mother and father, and the son became a devil and lived in that manor and had everything fine. |
|
|
|
| 122 |
A jis par tū atsyuta tū zyrgu, ka muote ar tāvu atdeve jū valnam. |
A jis par tu at-syŭta tu zyrgu, ka motia ar tawu at-diewia ju wałnam. |
A on dla tego posłał tego konia, że matka z ojcem oddali go dyabłu. |
But the reason why he had sent this horse was that his parents had given him away to the devil. |
|
|
|
| 123 |
I beigta! |
I biejgta! |
I skończone! |
The end! |
|
|
|