| 1 |
43. Ap razboinīkim |
43. Ap razbojnikim |
43. O rozbójnikach. |
43. The robbers |
|
|
|
| 2 |
Beja treis tāva meitys i cīši tāvs beja boguots, jis dzeivuoja mežā par lesnīku, – |
Bieja trejs tawa miejtys i ciszi taŭs bieja bogots, jis dziejwoja mieżâ par leśniku, – |
Były trzy gospodarskie córki, ojciec był bardzo bogaty, żył w lesie za leśnego – |
There were three girls whose father was wealthy, he lived in the wood as a forester. |
|
|
|
| 3 |
i soka jis tai: "Es ar muoti braukšu gostūs, a jius jau meitys, esit sātā par saimijnīcom [saiminīcom]!" |
i soka jis taj: "Eś ar moti braŭkszu gostus, a jiŭs jaŭ miejtys, esit satâ par sajmijnicom!" |
i mówi on tak: „Pójdziemy z matką w gościnę, a wy dziewczęta, zostańcie w domu, gospodarujcie!” |
One day he said: “Mother and I are going out for a visit, but you, girls, take care of the household!” |
|
|
|
| 4 |
I nūbrauc tāvs gostūs, a tuos meitys par dīnu apstruodoj vysu dorbu, jau vokors, sāstās juos cepļa suonūs i sprēž, – |
I nu-braŭć taŭs gostus, a tos miejtys par dînu ap-strodoj wysu dorbu, jaŭ wokors, sastas jôs ciepla sonus i sprież, – |
Pojechał ojciec w gościnę, a te dziewczęta odrabiają we dnie całą robotę, a wieczorem siadają na piecu przędą, |
The father went away and the daughters did all the household work during the day. In the evening they sat by the oven and span. |
|
|
|
| 5 |
juos kai sprēž, nūtriukst vacuokai muosai vuorpsteite i rozkreit cauri greidu! |
jos kaj sprież, nu-triŭkst wacokaj mosaj worpśtiejtia i roz-krejt caŭri grejdu! |
dopiero starszej siostrze nitka pęka i wrzeciono wpada między podłogę! |
While they were spinning the eldest sister dropped her spindle and it fell through the floor [boards]. |
|
|
|
| 6 |
Tai jei soka tai iz vidiškū sovu muosu: |
Taj jej soka taj iz widiszku soŭu mosu: |
Mówi ona sredniej siostrze swojej: |
There she said to the middle sister: |
|
|
|
| 7 |
"Paceļ tu, muoseņ, – vuorpsti i padūd maņ!" – |
"Pa-ciel tu, mosień, – worpsti i pa-dud' mań!" – |
„Podnieś siostrzyczko, wrzeciono i podaj mi!” |
“Get the spindle, dear sister, and give it to me!” |
|
|
|
| 8 |
Jei nūkuope nu cepļa suoņu, pīleika i padeve jei [jai] i poša tiuleņ pa durs uorā! |
Jej nu-kopia nu ciepla sonu, pi-lejka i pa-diewia jej i posza tiŭleń pa durs ora! |
Ta zlazła z pieca, pochyliła się i podała jej, a sama zaraz przez drzwi i na pole! |
She climbed down from the oven, bent down and gave her [the spindle], but then she immediately rushed out through the door! |
|
|
|
| 9 |
A jei kai pīleika, itai īraudzēja, ka tī zamu, zam greidys daudz ļaužu guļ, – |
A jej kaj pi-lejka, itaj i-raŭdzieja, ka ti zamu, zam grejdys daŭdź laŭżu gul, – |
A ona jak już się pochyliła, tak zobaczyła, że tam na dole, pod podłogą dużo ludzi leży, – |
For as she bent down she saw that down there, beneath the floor boards, a lot of men were lying. |
|
|
|
| 10 |
jei nūzabeida i nūskrēja pascēt [pasaceit] tāvam ar muoti. |
jej nuza-biejda i nu-skriaja paściet tawam ar moti. |
przelękła się i pobiegła powiedzieć o tem ojcu i matce. |
She was frightened and ran off to tell their parents. |
|
|
|
| 11 |
Nu, a tei vacuokā muosa sprēde i otkait attriuka jei [jai] vuorpsteite i nūkrita. |
Nu, a tiej wacoka mosa spriadia i otkajt' at-triŭka jej worpśtiejtia i nu-krita. |
A starsza siostra przędła i znowu zerwało się jej wrzeciono i upadło. |
Well, the eldest sister kept spinning and once more she dropped her spindle and it fell down. |
|
|
|
| 12 |
Jei sauc jaunuokuos muosys, soka: |
Jej saŭć jaŭnokos mosys, soka: |
Woła ona młodszą siostrę i mówi: |
She called the youngest sister and said: |
|
|
|
| 13 |
"Padūd tu maņ vuorpsti!" |
"Pa-dud' tu mań worpśti!" |
„Podaj mi wrzeciono!” – |
“Give me the spindle!” |
|
|
|
| 14 |
Jei padeve, a kai leika ar rūku izvilkt zam greidys, tai jei īraudzēja, ka tī daudz ļaužu guļ, vot jei padavuse, mudri pa durs! |
Jej pa-diewia, a kaj lejka ar ruku iz-wilkt' zam grejdys, taj jej i raŭdzieja, ka ti daŭdź laŭżu gul, wot jej pa-dawusia, mudri pa durs! |
Ona podała, a jak się pochyliła, żeby ręką dostac z pod podłogi, tak zobaczyła, że tam dużo ludzi leży, więc i ona tak samo wrzeciono podała, a sama za drzwi! |
She gave it to her, but as she bent down to pull the spindle from under the floor board she saw that a lot of men were lying there, so she quickly handed over the spindle and rushed out! |
|
|
|
| 15 |
A tei vacuokuo vys sprēž, jei dūmoj, ka juos izguoja uorā taipat. |
A tiej wacoko wyss sprież, jej dumoj, ka jos iz-goja ora taj pat'. |
A tak starsza wciąż przędzie, – i myśli, że one wyszły tak sobie. |
But the eldest sister kept spinning, she thought the others had gone out just like that. |
|
|
|
| 16 |
A juos īraudzēja pi tūs ļaužu cīši daudz nažu, i blisis, i zūbynu, juos dazagoduoja, ka jī razboinīki i nūskrēja plykom kuojom, kraklūs, plykys golvys, zīmys laikā, tī, kur muote ar tāvu nūbrauce gostūs, kab padūd [padūt] jim zini. |
A jos i-raŭdzieja pi tus laŭżu ciszi daŭdź nażu, i blisis, i zubynu, jos daza-godoja, ka ji razbojniki i nu-skriaja płykom kojom, krakłus, płykys gołwys, zimys łajka, ti, kur motia ar tawu nu-braŭcia gostus, kab pa-dud' jim zini. |
A one zobaczyły u tych ludzi bardzo dużo nożów i strzelb i pałaszów, domyśliły się, że to rozbójnicy i pobiegły bosemi nogami, w koszulach, z gołemi głowami, w zimowy czas, tam gdzie matka z ojcem pojechali w gościnę, żeby ich zawiadomić. |
But they had seen a great many knives with these men, and shotguns and swords, they had guessed that they were robbers and had run off barefooted – in winter! – to where their parents had gone for the visit, in order to give notice. |
|
|
|
| 17 |
Nu, a jei sprēde, sprēde i otkait nūtriuka vuorpsteite, muosys izguoja, jau nikam navā jei [jai] padūd [padūt], vot jei pīleika poša i verās, ka tī tik daudzi ļaužu zam greidys. |
Nu, a jej spriadia, spriadia i otkajt' nu-triŭka worpśtiejtia, mosys iz-goja, jaŭ nikam nawa jej pa-dud', wot jej pi-lejka posza i wieras, ka ti tik daŭdzi laŭżu zam grejdys. |
Tamta zaś przędła, przędła i znowu urwało się wrzeciono, siostry wyszły, niema komu jej podać, schyliła się sama i widzi, że tam tak dużo ludzi pod podłogą. |
Well, but she kept spinning and once more she dropped the spindle, the sisters were out so there was no one to get it for her and she bent down herself and saw the many men beneath the floor. |
|
|
|
| 18 |
I soka jei tai iz tīm ļaudim: |
I soka jej taj iz tim laŭdim: |
I mówi ona tak do tych ludzi: |
And she said to these men: |
|
|
|
| 19 |
"Voi jius esit lobi ļauds, voi slikti, līnit jius uorā!" – |
"Woj jiŭs esit łobi laŭd'ś, woj slikti, linit jiŭs ora!" – |
„Czyście wy dobrzy ludzie, czy źly, wyłaźcie stamtąd!” – |
“Whether you are good people or bad people, climb out!” |
|
|
|
| 20 |
Jī atsoka: "Rozciert tu greidā caurumu, to mes izleisim". |
Ji at-soka: "Roz-ciert' tu grejdâ caŭrumu, to mies iz-lejsim". |
Oni odpowiadają: „Wyrżnij w podłodze dziurę, to wyjdziemy”. |
They answered: “Cut a hole in the floor and we will creep out!” |
|
|
|
| 21 |
A jī īleida caur uorīnis zam greidys. |
A ji i-lejda caŭr orijnis zam grejdys. |
A oni wzleźli z zewnątrz pod podłogę. |
For they had crept in from the outside. |
|
|
|
| 22 |
Jei pajem ciervi, rozcierš, tai jī i izlīņ divpacmit [divpadsmit] razboinīku. |
Jej pa-jem cierwi, roz-ciersz, taj ji i iźliń diŭpaćmit razbojniku. |
Wzięła ona siekierę, wyrąbała podłogę, dopiero wylazło dwunastu rozbójników. |
She took an axe and stroke through the floor, and they crept out – twelve robbers they were. |
|
|
|
| 23 |
Jei soka iz jūs: "Es dūšu jums – āst i dzert, i meikstys vītys pataisēšu, jius gulit, toļko nakaunit mane zemē!" – |
Jej soka iz jus: "Eś duszu jums – aśt' i dziart', i miejkstys witys pa-tajsieszu, jiŭs gulit, tolko na kaŭnit mania ziamia!" – |
Ona mówi im tak: „Dam wam jeść i pić i łóżka pościele, śpijcie, tylko nie zabijajcie mię!” – |
She said to them: “I will give you meat and drink and prepare a soft bed for you to sleep, but please don’t kill me!” |
|
|
|
| 24 |
Jī atsoka: "Nu, āst i dzert dūd mums, a tovu meikstū vītu navajaga myusim, atnes tu myusim sev kuram pa molkys pagalai zam golvys, mes puorgulēsim iz plykys greidys!" |
Ji at-soka: "Nu, aśt' i dziert dud' mums, a toŭu miejkstu witu na wajaga myŭsim, at-nieś tu myŭsim sieŭ kuram pa mołkys pagalaj zam gołwys, mies por-gulasim iz płykys grejdys!" |
Oni odpowiadają: „Jeść i pić nam daj, ale łóżek twoich nie potrzebujemy, przynieś nam każdemu po polanie pod głowę, prześpiemy się na gołej podłodze!” – |
They replied: “Well, give us meat and drink, but your soft bed we don’t need, bring each of us a piece of wood to lay under the head, we will sleep on the bare floor!” |
|
|
|
| 25 |
Jei i atneze [atnese] sev kuram pa molkys pagalei, – |
Jej i at-niazia [!] sieŭ kuram pa mołkys pagalaj, – |
Przyniosła ona każdemu po polanie, – |
She brought each one a piece of wood. |
|
|
|
| 26 |
jī pajēde [paēde], pazadzēra [pazadzēre], lykās i apzagula vysi i vysi aizmyga, – |
ji pa-jedia, paza-dziera, łykas i apza-guła wysi i wysi ajz-myga, – |
oni pojedli, popili, kładą się i polegli wszyscy i wszyscy zasnęli, – |
They ate and they drank, then they lay down and all fell asleep – |
|
|
|
| 27 |
kai pīdzēra, tai aizmyga. |
kaj pi-dziera, taj ajz-myga. |
jak popili, tak zasnęli. |
as soon as they were drunk they fell asleep. |
|
|
|
| 28 |
A jī deļ tuo gribēja tuos molkys, kab jim byutu cīts zam golvys, to jī mudruok rozamūss, a kai jim byus meiksts, to jī, var byut dagulēs i da gaismys, atbrauks saimijnīks [saiminīks] i sajims jūs. |
A ji diel to gribieja tos mołkys, kab jim byŭtu cit'ś zam gołwys, to ji mudrok roza-muśś, a kaj jim byŭś miejksts, to ji, war byŭt' da-gulaś i da gajsmys, at-braŭkś sajmijniks i sa-jimś jus. |
A oni dla tego chcieli tego drzewa, żeby im było twardo pod głowę, żeby sie prędzej zbudzili, bali się, że jak im będzie miękko, to oni, być może, prześpią do dnia, przyjedzie gospodarz i schwyta ich. |
But they had wanted those pieces of wood to have something hard under the head, it would make them wake up more quickly, but if it were something soft maybe they will sleep until dawn and the farmer will come home and detain them. |
|
|
|
| 29 |
A tai, jī zyna, ka naaizagulēs. |
A taj, ji zyna, ka na-ajza-gulaś. |
A tak, wiedzą, że nie zaśpią. |
But this way they knew that they won’t oversleep. |
|
|
|
| 30 |
Vot, kai jī aizmyga, tai jei pajēme pati osuokū zūbynu, kai cierta, tai reizē sešim golvys nūst! |
Wot, kaj ji ajz-myga, taj jej pa-jemia pati osoku zubynu, kaj cierta, taj riejzia sieszim gołwys nust! |
Skoro zasnęli, tak ona wzięła najostrzejszy pałasz, jak cięła, tak od razu sześciu zbójom głowy ucięła! |
Well, when they were asleep she took the sharpest sword and as she struck, six heads were off at once. |
|
|
|
| 31 |
jei papruovēja, kab jī naadzamūstu [naatzamūstu], – |
jej pa-prowieja, kab ji na adza-mustu, – |
poprawiła, żeby się nie zbudzili – |
She made sure that they didn’t wake up |
|
|
|
| 32 |
kai cierta ūtru reizi, tai vēļ sešim golvys nūstu! |
kaj cierta utru riejzi, taj wial sieszim gołwys nustu! |
jak cięła drugi raz, tak jeszcze sześciu głowy ucięła. |
and as she struck again, another six heads were off! |
|
|
|
| 33 |
Pajēme, sasvīde zam greidys jūs kuojis i rūkys, a gali jēme maisūs i kubulūs i vyss sastatēja uorā iz pogulma. |
Pa-jemia, sa-świdia zam grejdys jus kojis i rukys, a gali jemia majsus i kubułus i wyss sa-statieja ora iz pogułma. |
Wzięła wrzuciła pod podłogę ich nogi i ręce, a ciała złożyła do worków i do kubłów i wszystko postawiła na podworcu. |
She took the feet and hands and threw them under the floor, and she put their meat into sacks and tubs and put them out into the courtyard. |
|
|
|
| 34 |
I atbrauc otkait seši razboinīki ar seši zirgi, – |
I at-braŭć otkajt' sieszi razbojniki ar sieszi zirgi, – |
Wtem przyjeżdża jeszcze sześciu rozbójników sześciu wozami, – |
Another six robbers came riding with six horses – |
|
|
|
| 35 |
a jei sazalada tai kai razboinīks i soka iz jūs: |
a jej saza-łada taj kaj razbojniks i soka iz jus: |
a ona się przebrała za rozbójnika i mówi im: |
but she had dressed up as a robber and she told them: |
|
|
|
| 36 |
"Mudruok līcit vazumā! |
"Mudrok licit wazumâ! |
„Prędzej kładnijcie na wóz! |
“Put everything on the cart quickly! |
|
|
|
| 37 |
atbrauks saimijnīks [saiminīks]! |
at-braŭks sajmijniks! |
przyjedzie gospodarz! |
The farmer will come home! |
|
|
|
| 38 |
Jau citi vysi nūguoja, mani vīnu pamete, kab jiusim paleidzēt montu salikt!" |
Jaŭ citi wysi nu-goja, mani winu pa-miatia, kab jiŭsim pa-lejdziat montu sa-likt!" |
Już tamci wszyscy poszli, mnie zostawili, żeby wam pomódz cały dobytek złożyć!” |
The others have already gone away, they left me behind to help you put together the booty!” |
|
|
|
| 39 |
Jī salyka montu, a jei soka: |
Ji sa-łyka montu, a jej soka: |
Złożyli dobytek, a ona mówi, |
They gathered the things and she said: |
|
|
|
| 40 |
šei jau īškys kuojom, na braukškys! |
szej jaŭ iszkys kojom, na braŭkszkys! |
że nie pojedzie, tylko pójdzie piechotą! |
“I will walk, I won’t go with you!” |
|
|
|
| 41 |
Nu, jī nūbrauce iz sātu sovu, – |
Nu, ji nu-braŭcia iz satu soŭu, – |
Pojechali oni do domu, |
Well, they went off to their place – |
|
|
|
| 42 |
atbrauce iz sātu, suoka vērtīs tuo monta i verās, ka tī gale [gaļa] tūs razboinīku, – |
at-braŭcia iz satu, soka [=sôka] wiartiś to monta i wieras, ka ti gala tus razbojniku, – |
zaczęli oglądać dobytek i widzą, że tam ciała tych rozbójników, – |
when they came home they started to inspect the booty and saw that it was the meat of the other robbers. |
|
|
|
| 43 |
jī cīši rozasierdēja, ka apkova vysys i pascēja [pasacēja] tai: |
ji ciszi roza-sierdieja, ka ap-kowa wysys i pa-ścieja taj: |
bardzo się gniewali, że wszyscy zabici i powiedzieli tak: |
They got very angry that she had killed them all and said thus: |
|
|
|
| 44 |
"Nu, paga, paga! mes jau beigsim tū, kur mums tai padarēja!" |
"Nu, paga, paga! mies jaŭ biejgsim tu, kur mums taj pa-darieja!" |
„No, poczekaj, poczekaj! my odpłacimy temu, który nam tak zrobił!” – |
“Just wait! We will finish the one who has done this to us!” |
|
|
|
| 45 |
A jei tai šaļtei, jēme, izmozguoja tū asni nu greidys, a ka izausa dīna, to atbrauce tāvs ar muoti i tuos div muosys. |
A jej taj szaltiaj, jemia, iz-mozgoja tu aśni nu grejdys, a ka iz-aŭsa dina, to at-braŭcia taŭs ar moti i tos diŭ mosys. |
A ona tymczasem wzięła, wymyła krew z podłogi, a skoro tylko zaświtał dzień, nadjechał ojciec z matką i z dwiema siostrami. |
Meanwhile she was busy washing the blood from the floor, and at daybreak her parents and two sisters came home. |
|
|
|
| 46 |
Jī dūmuoja, ka jau nikuo naatrass, ustobu vin [viņ], ka nabyus sadadzynuota i ka jei nadzeiva byus, a jei, paļdis Dīvam, dzeiva i vasala! |
Ji dumoja, ka jaŭ niko na at-raśś, ustobu win, ka na byŭś sa-dadzynota i ka jej na dziejwa byŭś, a jej, paldis Diwam, dziejwa i wasała! |
Oni myśleli, że już nic nie znajdą, chyba chatę tylko, jeżeli nie będzie spalona i że ona już nie żyje, a ona, dzięki Bogu żywa i zdrowa! |
They thought that they wouldn’t find anything, only the house if it hadn’t been burnt and that she would be dead but thank God she was alive and well! |
|
|
|
| 47 |
Muote i tāvs taidi ruodi, cīši juos žāloj, ka jim vyss monts dzeivs palyka caur jū, – |
Motia i taŭs tajdi rodi, ciszi jos żaloj, ka jim wyss monts dziejws pa-łyka caŭr ju, – |
Matka i ojciec radzi, tak ją pieszczą, że im całe mienie zostało z jej łaski, – |
The parents were very happy and loved her for having safeguarded all their belongings. |
|
|
|
| 48 |
a tuos kuojis, rūkys, izvylka i aproka dūbē. |
a tos kojis, rukys, iz-wyłka i ap-roka dubiâ. |
a te ręce, nogi, wyciągnęli i zakopali do jamy. |
The feet and hands they pulled out and buried them in a pit. |
|
|
|
| 49 |
Nu, par cik laika tī, voi par godu, i atbrauc iz meitu, iz tū vacuokū, svuotūs, tys razboinīks vīns. |
Nu, par cik łajka ti, woj par godu, i at-braŭć iz miejtu, iz tu wacoku, swotus, tys razbojniks wins. |
Po niejakimś czasie, móże w rok, przjeżdża do córki, do tej starszej, w swaty, jeden z pozostałych rozbójników. |
After some time, a year maybe, a suitor came for the girl, the eldest daughter, and this was one of the robbers. |
|
|
|
| 50 |
Jis patyka tai meitai, jī i aizdzēra [aizdzēre], – |
Jis pa-tyka taj miejtaj, ji i ajz-dziera, – |
Podobał się córce, więc zapili, – |
She liked him well and they got engaged. |
|
|
|
| 51 |
i razboinīks zyna, ka tei meita ir, kur kova, a meita nazyna, ka jis razboinīks i ka ar jū itī i iraida, kur tū montu vede. |
i razbojniks zyna, ka tiej miejta ir, kur kowa, a miejta na zyna, ka jis razbojniks i ka ar ju iti i irajda, kur tu montu wiadia. |
rozbójnik wie, że to ta dziewczyna, która pozabijała jego towarzyszy, a córka nie wie, że to rozbójnik i że z nim są i ci, którzy wonczas ten niby dobytek wieźli. |
The robber knew that this was the girl who had killed [his colleagues], but the girl did not know that he was a robber and one of those that had carried away the booty. |
|
|
|
| 52 |
Nu, tai jī sataisa kuozys, ād, dzer, doncoj, vysa nūguļuoja, brauks jau niu iz tū golu, iz puiša sātu. |
Nu, taj ji sa-tajsa kozys, ad, dzier, doncoj, wysa nu-guloja, braŭkś jaŭ niŭ iz tu gołu, iz pujsia satu. |
Wyprawili wesele, jedzą, piją, tańczą, wszyscy się zabawili, i mają jechać już do domu pana młodego. |
Well, they held the wedding, they ate and drank and danced and slept in the night, then they got ready to move to his place. |
|
|
|
| 53 |
Nu, brauc jī iz tīni, tī taids myurys brīsmeigs, vuorti ar lylom atslāgom aizslāgti, ka pavysom [pavysam] navar redzēt ustobys. |
Nu, braŭć ji iz tini, ti tajds myŭrys briśmiejgs, worti ar łyłom atsłagom ajz-słagti, ka pa wysom na war riedziet ustobys. |
Jadą, a tam takie mury okropne, brama wielkim zamkiem zamknięta, z za muru domu nie widać nawet. |
They went to his house. It was surrounded by a terrible wall, the gates were closed with large keys, the cottage was not visible behind the wall. |
|
|
|
| 54 |
Īvede jū tī, a tī nikuo navaida, monta daudzi, a ļaužu navā, tik vīna vece vaca. |
I-wiadia ju ti, a ti niko na-wajda, monta daŭdzi, a laŭżu nawa, tik wina wiacia waca. |
Wprowadzili ją do środka, a tam nikogo niema, bogactwa dużo, ale służących niema, tylko jedna staruszka, bardzo stara. |
He led her into the house and it was empty, there was a lot of things but no people, only one old woman. |
|
|
|
| 55 |
I vot par dīnu, voi par divi, nūbrauce juos veirs ar cytim razboinīkim, – |
I wot par dinu, woj par diwi, nu-braŭcia jos wiejrs ar cytim razbojnikim, – |
W parę dni potem, pojechał jej mąż z innymi rozbójnikami, – |
A day or two later her husband went off with the other robbers – |
|
|
|
| 56 |
a jei nazyna, ka jī nūbrauce kautu otkait ļaužu. |
a jej na zyna, ka ji nu-braŭcia kaŭtu otkajt' laużu. |
a ona nie wie, że pojechali zabijać ludzi. |
she didn’t know that they went out to kill people. |
|
|
|
| 57 |
Īt jei kambarī i verās, ka nūkauta buoba i mozeņč [mozeņš] bērneņč [bērneņš] pakuorti aiz kuoju, – |
It jej kambari i wieras, ka nu-kaŭta boba i mozieńcz biernieńcz pa-korti ajz koju, – |
Poszła do komory i widzi, trup kobiety i dzieciątka, powieszonych za nogi – |
She entered a chamber and saw a woman who had been killed and a tiny baby, hung by their feet. |
|
|
|
| 58 |
i ļaužu pogrobs pylns, – |
i laŭżu pogrobs pyłns, – |
i piwnica pełna trupów, |
And the cellar was full of corpses – |
|
|
|
| 59 |
i kuoju, i golvu, i pošu kaulu, vysa kuo, pylnc [pylns]! |
i koju, i gołwu, i poszu kaŭłu, wysa kô, pyłnc! |
nóg i głów i samych kości, wszystkiego pełno! |
legs, head, bare bones, anything, full! |
|
|
|
| 60 |
Jei dūmoj: Nu, nabyus maņ labi niu!... |
Jej dumoj: Nu, na byŭś mań łabi niŭ!... |
Myśli ona: Będzie teraz źle!... |
She thought: “Well, it won’t be good for me!” |
|
|
|
| 61 |
Čup jei vīnys atslāgys nu vecis, atslādz taids [taidus] mozeņč [mozeņus] vuorteņč [vuorteņus] i skrīņ paceļu, – |
Czup jej winys atsłagys nu wiaciś, at-sładz tajds mozieńcz wortieńcz i skriń pacielu, – |
Porwała klucz u starej, otworzyła malutką bramkę i zaczęła uciekać, – |
She pinched a pair of keys from the old woman, opened a little gate and ran away. |
|
|
|
| 62 |
skrīņ, skrīņ, cik jau verstu skrēja plykom kuojom, par tū, ka jei beidās apaut kuojis, kab vacā naīraudzētu, ka jei ladās īt nu sātys nūst. |
skriń, skriń, cik jaŭ wierstu skriaja płykom kojom, par tu, ka jej biejdas ap-aŭt' kojis, kab waca na i-raŭdzietu, ka jej ładas it nu satys nust. |
bieży, bieży, wiele juz wiorst przebiegła bosemi nogami, gdyż bała się obuć nogi, żeby stara nie zobaczyła, że zbiera się wyjść z domu. |
She ran and she ran, many versts she ran barefooted, for she had been afraid to put on shoes, she didn’t want the old woman notice that she was leaving. |
|
|
|
| 63 |
Vot jei bāg, bāg i likās jei iz zemes, klausās voi skrīņ pakaļ? |
Wot jej bag, bag i likas jej iz ziamias, kłaŭsas woj skriń pakal? |
Ucieka, ucieka i kładzie się na ziemię, słucha, czy nie lecą z tyłu? |
Now she fled, she fled and lay down on the ground, listening: did they follow her? |
|
|
|
| 64 |
Klausās, – jau vysa zeme dudz, jau skrīņ piec juos! |
Kłaŭsas, – jaŭ wysa ziamia dudź, jaŭ skriń piec jos! |
Słucha i słyszy, jak ziemia dudni, już lecą za nią! |
She heard the earth tremble, they were running after her already! |
|
|
|
| 65 |
Īkuop jei ceļa molā eglē i sēd a jī kai skrēja, rozskrēja cauri jau caur egli, – |
I-kop' jej ciela moła egla i siad' a ji kaj skriaja, roz-skriaja caŭri jaŭ caŭr egli, – |
Wlazła ona na jodłę na kraju drogi i siedzi, a oni jak lecieli, przelecieli mimo koło jodły, – |
She climbed onto a fir tree at the edge of the road and waited, and they ran and they ran past the fir tree. |
|
|
|
| 66 |
jei soka: Nu, paļdis Dīvam, ka rozskrēja caur! |
jej soka: Nu, paldiś Diwam, ka roz-skriaja caŭr! |
ona mówi: „No, dzięki Bogu, że przelecieli mimo! |
She said: Thank God, they passed by! |
|
|
|
| 67 |
A jī, na par lylu šaļteņu grīzēs atpakaļ i brauc pa mozam, – |
A ji, na par łyłu szaltieniu griziaś atpakal i braŭć pa mozam, – |
A oni po chwili wracają się nazad i jadą powoli, |
But after a short while they returned and rode slowly – |
|
|
|
| 68 |
jau juos nadadzeit! |
jaŭ jos na dadziejt'! |
myślą, że jej już nie dogonią! |
they wouldn’t catch her anyhow! |
|
|
|
| 69 |
A jim beja suneits leidza, – |
A jim bieja suniejts lejdza, – |
A mieli oni pieska z sobą, |
And he had a little dog with him. |
|
|
|
| 70 |
tai tys suneits, daskrējejs pi tuos eglis i rej. |
taj tys suniejts, da-skriejejś pi tos egliś i rej. |
ten piesek, dobiegłszy do jodły, zaczął szczekać. |
Now the doggy ran to the fir tree and barked. |
|
|
|
| 71 |
Jī nūstuoja, dabraukuši, a juos veirs soka: |
Ji nu-stoja, da-braŭkuszi, a jos wiejrs soka: |
Oni się zatrzymali, a jej mąż mówi: |
They stopped when they had reached the tree and the husband said: |
|
|
|
| 72 |
"Kuopsim jau nu!" – |
"Kopsim jaŭ nu!" – |
„Zsiądźmy z koni”. |
“Let’s climb this tree!” |
|
|
|
| 73 |
A ūtris soka, nakuopškys, može suņcs [suņs] vuoveri rej kūkā! |
A utris soka, na kopszkys, może suńćś wowieri rej kukâ! |
Drugi mówi, poco, może pies na wiewiórkę szczeka! |
But the other one said he wouldn’t climb, the little dog was barking at a squirrel in the tree! |
|
|
|
| 74 |
Veirs soka: šys kuopškys. |
Wiejrs soka: szys kopszkyś. |
Mąż powiada, że on zsiądzie. |
The husband said: “I’ll climb.” |
|
|
|
| 75 |
Nūkuope i suoka jis badēt pa tū agli ar zūbynu, može jei tī kur i aseite! |
Nu-kopia i soka [=sôka] jis badiet' pa tu agli ar zubynu, może jej ti kur i asejtia! |
Zsiadł i zaczął kłuć po jodle pałaszem, że może ona tam gdzie jest! |
He dismounted and started to strike through the fir tree with his sword, thinking she might be there somewhere. |
|
|
|
| 76 |
Sabadēja jei [jai] vysys kuojis i rūkys, a jei klus! |
Sa-badieja jej wysys kojis i rukys, a jej kłuś! |
Pokłuł jej nogi i ręce, a ona milczy! |
He cut her legs and her arms, but she kept silent! |
|
|
|
| 77 |
Tys ūtris, sādādams iz zyrga, soka: |
Tys utris, sadadams iz zyrga, soka: |
Ten drugi, siedząc na koniu, mówi: |
The other one, who was still on his horse, said: |
|
|
|
| 78 |
"Brauksim, brauksim, kū tu tī bodi?" |
"Braŭksim, braŭksim, ku tu ti bodi?" |
„Jedźmy, jedźmy, co ty tam kolesz?” |
“Let’s go, what are you doing there?” |
|
|
|
| 79 |
Jis acasāda [atzasāda] i juoj i juodams, soka tai: |
Jis aca-sada i joj i jodams, soka taj: |
On wsiadł i jedzie, i jadąc mówi tak: |
He mounted his horse and rode off, and riding he said: |
|
|
|
| 80 |
"Byutu šys, jū, mauku, nūkuovs i pakuors, kab juos dabuotu! |
"Byŭtu szys, ju, maŭku, nu-koŭś i pakorś, kab jos dabotu! |
„Byłby ją k...., zabił i powiesił, gdyby ją dostał! |
“I would have killed the bitch if I had got hold of her! |
|
|
|
| 81 |
Laime juos, ka izbāguse! |
Łajmia jos, ka iz-bagusia! |
Szczęście jej, że uciekła! |
She was lucky to run away! |
|
|
|
| 82 |
Vys jei tuoli nanūbēgškeite par nakti, vys šys reitā juos dadzeiškys!" |
Wyss jej toli na nu-biegszkiejtia par nakti, wyss szys rejta jos da-dziejszkys!" |
Ale i tak ona daleko nie ucieknie przez noc, dopędzi on ją jutro!” |
Surely she won’t get far during the night, I will still catch up with her in the morning!” |
|
|
|
| 83 |
Atjuoja iz sātu i soka: |
At-joja iz satu i soka: |
Przyjechał do domu i mówi: |
He came home and said: |
|
|
|
| 84 |
vajaga apslaucēt zūbynu, apzīds ar svečim! – |
wajaga ap-słaŭciet zubynu, ap-zijds ar świeczim! – |
trzeba obetrzeć pałasz, wypeckany smołą! – |
“I must wipe my sword, it is full of resin!” |
|
|
|
| 85 |
Slauka i verās, ka vyss zūbyns ar asni! – |
Słaŭka i wieras, ka wyss zubyns ar aśni! – |
Wyciera i widzi, że cały pałasz we krwi! – |
He wiped it and saw that his sword was full of blood. |
|
|
|
| 86 |
A, – to jei i bejuse tamā eglē! |
A, – to jej i biejusia tamâ eglâ! |
A – więc ona była na jodle! |
Ah, so she had been in this fir tree after all! |
|
|
|
| 87 |
Grīzēs atpakaļ i līk tamā eglē guni, kab jei nūdadzynuotu, a jau reitā atjuos pazavārtu, voi byus te juos kauleņč [kauleņš]. |
Grizias atpakal i lik tamâ eglâ guni, kab jej nu-dadzynotu, a jaŭ rejta at-joś paza-wartu, woj byŭś tia jos kaŭleńcz? |
Wraca się i rozkłada pod jodłą ogień, żeby się ona spaliła, a nazajutrz ma przyjść po jej kosteczki. |
He returned and set the fir tree into fire in order to burn her, he would come back in the morning to look for her bones. |
|
|
|
| 88 |
A jei jau nabejuse tamā egļā, – |
A jej jaŭ na biejusia tamâ eglâ, – |
Tymczasem jej już nie było na tej jodle, |
But she wasn’t on that fir tree anymore. |
|
|
|
| 89 |
cikom jī nūjuoja iz sātu, jei nūkuope i skrēja, – |
cikom ji nu-joja iz satu, jej nu-kopia i skriaja, – |
bo zanim oni pojechali do domu, ona zlazła i pobiegła, |
While they were riding home she climbed down and ran – |
|
|
|
| 90 |
skrēja cik verstu i daskrēja da ustobenis, – |
skriaja cik wierstu i da-skriaja da ustobieniś, – |
biegła wiele wiorst i przyleciała do chatki, – |
she ran many miles and came to a cottage. |
|
|
|
| 91 |
a tī cīši bednys veceits ar veceiti dzeivuoja, pūdnīks, kur pūds [pūdus] taisa. |
a ti ciszi biednys wieciejts ar wiaciejti dziejwoja, pudniks, kur puds tajsa. |
a tam żył bardzo biedny staruszek ze staruszką, gancarz, który garnki robi. |
There was a very poor old man living there with his wife, a potter, one who made pots. |
|
|
|
| 92 |
Jei juo lyudz, prosa, kab jis nūvastu da juos sātys, a jis soka: |
Jej jô łyŭdz, prosa, kab jis nu-wastu da jos satys, a jis soka: |
Ona go błaga, prosi, żeby ją zawiózł do domu, a on mówi: |
She prayed him, begged that he would drive her home, but he said: |
|
|
|
| 93 |
"Ak, Dīveņ! kai jis dazynuos, tev smierts i maņ smierts!" |
"Ak, Diwień! kaj jis dazynoś, tieŭ śmiert's i mań śmiert's!" |
„Ach, Boże! jak on się dowie, będzie śmierć i mnie i tobie!” – |
“Oh Lord! When he finds out it will be death for you and death for me!” |
|
|
|
| 94 |
A jei vys prosa! |
A jej wyss prosa! |
Ale ona wciąż prosi! |
But she continued to beg. |
|
|
|
| 95 |
"Nu, kū ta darēt? |
"Nu, ku ta dariet? |
„Co tu robić? |
“Well, what can I do? |
|
|
|
| 96 |
koč kai može tev i nūvezšu [nūvesšu]!" – |
kocz kaj może tieŭ i nu-wiezszu!" – |
Może cię zawiozę jakkolwiek!” – |
Maybe somehow I can drive you home.” |
|
|
|
| 97 |
Vot jis pajēme, īkluoja rogovūs cyssu [cysu], atguļdēja tū meitu i pīlyka viersā iz juos pūdu, bļūdu i brauc. |
Wot jis pa-jemia, i-kłoja rogowus cyssu, at-guldiaja tu miejtu i pi-łyka wiersa iz jos pudu, bludu i braŭć. |
Wziął, posłał słomy do sani, położył tę dziewczynę, położył z wierzchu na nią garnków, misek i pojechał. |
He put straw onto his sleigh, let the girl lie down and put his pots and dishes upon her and went off. |
|
|
|
| 98 |
Izbrauce tik nu sātys iz ceļa i atjuoj jau razboinīks, juos veirs i vaicoj iz pūdnīku: |
Iz-braŭcia tik nu satys iz ciela i at-joj jaŭ razbojniks, jos wiejrs i wajcoj iz pudniku: |
Ledwie z domu wyjechał na gościniec, podjeżdża rozbójnik, jej mąż i pyta gancarza: |
He had hardly arrived at the road when the robber came riding, her husband, and he asked the potter: |
|
|
|
| 99 |
"Voi tu naredzieji kaidys meitys skrīneit?" – |
"Woj tu na riedzieji kajdys miejtys skriniejt?" – |
„Czy nie widziałeś dziewczyny uciekającej?” – |
“Have you seen a girl running?” |
|
|
|
| 100 |
"Es naredzieju, es niu nu sātys izbrauču!" – |
"Eś na riedzieju, eś niŭ nu satys iz-braŭczu!" – |
„Nie widziałem, ja teraz z domu wyjechałem”. – |
“I haven’t seen anyone, I am just coming from home!” |
|
|
|
| 101 |
"A može tu vazumā jū ved? |
"A może tu wazumâ ju wiad'? |
„A może ty w wozie ją wieziesz? |
“But maybe you carry her in your cart? |
|
|
|
| 102 |
Kraun vazumu uorā!" – |
Kraun wazumu ora!" – |
Przewróć wóz!” – |
Unload your cart!” |
|
|
|
| 103 |
Vot tys veceits suok rauduot, ka jam taidi nastipri trauki pi vacuma i kai jis krauss [kraus] uorā, ka jam saduzs vysi!" |
Wot tys wieciejts sôk raŭdot', ka jam tajdi na stipri traŭki pi wacuma i kaj jis kraŭśś ora, ka jam sa-duźś wysi!" |
Staruszek zaczyna płakać, że u niego nie mocne naczynie na starość i że mu się połucze wszystko! |
Now the old man began to cry that he had these fragile dishes on his cart and if he unloaded them everything would break! |
|
|
|
| 104 |
Razboinīks soka: "Nu, brauc, jau, brauc, – |
Razbojniks soka: "Nu, braŭć, jaŭ, braŭć, – |
Rozbójnik powiada: „No, jedź już, jedź, – |
The robber said: “Well then, go, go! |
|
|
|
| 105 |
a ka satiksi jū kur iz ceļa, to tu jū nūzatur!" |
a ka sa-tiksi ju kur iz ciela, to tu ju nuza-tur!" |
a jeżeli spotkasz ją gdzie na drodze, to zatrzymaj!” – |
But if you meet her somewhere on your way, retain her!” |
|
|
|
| 106 |
Jis grīzēs atpakaļ, a tys pūdnīks nūbrauc i atbrauc da tuos meitys tāva i muoti, – |
Jis grizias at-pakal, a tys pudniks nu-braŭć i at-braŭć da tos miejtys tawa i moti, – |
Wrócił się do domu, a gancarz pojechał i przyjechał do rodziców tej dziewczyny, – |
He returned and the potter went off and drove to the girl’s parents. |
|
|
|
| 107 |
īved jū ustobā, jei sabadeita, sagraizeita! |
i-wiad' ju ustobâ, jej sa-badiejta, sa-grajziejta! |
wprowadził ją do izby, a ona cała pokłuta i posiekana! |
He led her into the cottage, she was beaten, cut! |
|
|
|
| 108 |
Suok muote rauduot, a tāvs nūbrauce piec sudniku, lai redz, ka jei sabadeita vysa. |
Sôk motia raŭdot', a taŭs nu-braŭcia piec sudniku, łaj riadź, ka jej sa-badiejta wysa. |
Zaczyna matka płakać, a ojciec jedzie po sędziów, żeby zobaczyli, że ona cała pokłuta. |
Her mother began to cry and her father went for the judges, they should see that she was all beaten up. |
|
|
|
| 109 |
Iz ūtris dīnys atbrauc jau razboinīks, muote vaicoj: |
Iz utris dinys at-braŭć jaŭ razbojniks, motia wajcoj: |
Nazajutrz przyjeżdża rozbójnik, matka pyta: |
The next day the robber came to them and the mother asked him: |
|
|
|
| 110 |
Par kū meita naatbrauce iz atkuozom. |
Par ku miejta na at-braŭcia iz atkozom. |
„Czemu córka nie przyjechała na poprawiny? |
“Why didn’t our daughter come for the postnuptial feast? |
|
|
|
| 111 |
Vajaga atkuozys taisēt!" |
Wajaga atkozys tajsiet!" |
Trzeba poprawiny zrobić!” |
We must have the postnuptial feast!” |
|
|
|
| 112 |
Jis atsoka: "Jei nagribēja braukt, kam cik tuoli?" – |
Jis at-soka: "Jej na-gribieja braŭkt', kam cik toli?" – |
On powiada: „Nie chciała jechać tak daleko”. – |
He replied: “She didn’t want to come because it is so far.” |
|
|
|
| 113 |
A sudniki jau tī beja pi jūs, saglobuoti i ļaužu daudzi, – |
A sudniki jaŭ ti bieja pi jus, sa-głoboti i łaŭżu daŭdzi, – |
A sędziowie już tam byli u nich, schowani i ludzi dużo, – |
But the judges were already there, many people had come. |
|
|
|
| 114 |
vot tei meita pajem i īt ustobā, – |
wot tiej miejta pa-jem i it ustobâ, – |
i ta dziewczyna wchodzi do izby, – |
Now the girl entered the room – |
|
|
|
| 115 |
jei īt pa prīšku, a tī vysi īt pakaļ. |
jej it pa priszku, a ti wysi it pakal. |
ona idzie naprzód, a co wszyscy idą z tyłu. |
she entered first and all the others followed her. |
|
|
|
| 116 |
Jis kai jū pamanēja, cīši nūzabeida, sēd aiz golda i narunoj nikuo! |
Jis kaj ju pamanieja, ciszi nuza-biejda, siad' ajz gołda i na runoj niko! |
Skoro on ją zobaczył, przeląkł się bardzo, siedzi za stołem i słowa przemówić nie może. |
When he saw her he got frightened, he sat at the table and didn’t say a word! |
|
|
|
| 117 |
Sasās [sasāst] tī vysi, tī lyluokī i tī ļauds vazumūs i brauc iz juo sātu i jū pajem leidza. |
Sasas ti wysi, ti łyłoki i ti łaŭd'ś wazumus i braŭć iz jô satu i ju pajem lejdza. |
Siadają ci wszyscy, sędziowie i ci ludzie na wozy i jadą do niego do domu i jego biorą ze sobą. |
They all got together, the judges and the others, they took their carriages and drove to his house and took him with them. |
|
|
|
| 118 |
Dabraukuši, izjem vysu montu i naudu, vyss [vysus] razboinīks [razboinīkus] saspīž ustobā i līk guni. |
Da-braŭkuszi, iz-jem wysu montu i naŭdu, wyss razbojniks sa-śpiż ustobâ i lik guni. |
Skoro przyjechali, zabrali wszystko bogactwo i pieniądze, a wszystkich rozbójników zamknęli w izbie i podłożyli ogień. |
When they arrived they took out all the things and the money, they locked all the robbers into the cottage and set it on fire. |
|
|
|
| 119 |
Cikom jī sasāda rotūs vyss sadaga, paļni vin [viņ] palyka! |
Cikom ji sasada rotûs wyss sa-daga, palni win pa-łyka! |
Zanim posiadali napowrót do wozów, wszystko się spaliło, popiół tylko został! |
When they took their seats in the carriages everything had burnt down, only ashes were left. |
|
|
|
| 120 |
A tei meitu izlečēja i jei pajēme cytu veiru. – |
A tiej miejtu iz-leczeja i jej pa-jemia cytu wiejru. – |
A tę dziewczynę wyleczyli i ona wzięła innego męża. – |
But the girl got well and married another man. |
|
|
|
| 121 |
I vysa! |
I wysa! |
I wszystko! |
That’s all! |
|
|
|