Piśmiennictwo

Historia piśmiennictwa armeno-kipczackiego

Źródła identyfikowane jako średniokipczackie lub kipczackie mają heterogeniczne pochodzenie i zapisane są za pomocą różnych systemów pisma: łacińskiego, arabskiego, ormiańskiego i in. (Berta 2006: 158)Berta 2006: 158 / komentarz/comment/r /
Berta, Árpád 2006. "Middle Kipchak", w: Lars Johnson & Éva Á. Csató (red.) The Turkic Languages. London – New York: Routledge.

. Język armeno-kipczacki był zapisywany pismem ormiańskim.
Zabytki pisane języka armeno-kipczackiego pochodzą głównie z XVI i XVII w. Są to przede wszystkim wszelkiego rodzaju dokumenty prawne: dokumenty sądowe, kontrakty małżeńskie, testamenty itp. Nadto należy wymienić Statut Ormian polskich z 1528r. Poza tym w języku armeno-kipczackim powstała Kronika polska (pierwsza połowa XVI w.) i inne dzieła historyczne oraz literatura piękna (Stachowski 2010: 214)Stachowski 2010: 214 / komentarz/comment/r /
Stachowski, Stanisław 2010. "Polonizacja języka ormiańsko-kipczackiego", LingVaria 2: 213-227.

.
Osobną kategorią piśmiennictwa armeno-kipczackiego były teksty religijne: psałterze, a także modlitewnik staroormiański z 1618 r. Tytuł modlitewnika (tu w transkrypcji alfabetem łacińskim) Aghotk hasarakac, czyli Modlitwy powszechne pozostawał w języku liturgii Ormian – staroormiańskim, natomiast podtytuł i cała treść – zapisana „pismem ormiańskim po kipczacku” (Pisowicz 2009: 11)Pisowicz 2009: 11 / komentarz/comment/r /
Pisowicz, Andrzej 2009. "Czy polscy Ormianie mówili po tatarsku?", Życie Tatarskie 98-100: 10-12.

.
Wreszcie, istnieją armeno-kipczackie dzieła leksykograficzne, takie jak wydany w latach 1968-1972 Słownik ormiańsko-kipczacki na podstawie trzech rękopisów ze zbiorów wiedeńskich (z XVII w.) w opracowaniu Edwarda Tryjarskiego. Hasła staroormiańskie w rękopisach były wytłumaczone po armeno-kipczacku, a słownik, będący współczesnym opracowaniem manuskryptów, zawiera hasła armeno-kipczackie w tłumaczeniu na język polski oraz francuski.
W czasach współczesnych ukazują się głównie opracowania dawnych dokumentów sądowych Ormian, np. akta Ormiańskiej Gminy w Kamieńcu Podolskim z lat 1559-1567, opracowane przez Timofieja Ivanowicza Grunina, wydane w 1967 r.
W 2008 r. ukazały się w Niemczech pamiętniki gdańskiego Niemca Martina Grunewega, który pracował pod koniec XVI w. u kipczackojęzycznego kupca ormiańskiego. Autor pamiętników określa język, którego używano w domu kupca jako „tatarski i ogólny język Ormian lwowskich” (Pisowicz 2009: 12)Pisowicz 2009: 12 / komentarz/comment/r /
Pisowicz, Andrzej 2009. "Czy polscy Ormianie mówili po tatarsku?", Życie Tatarskie 98-100: 10-12.

.
W wydawnictwach obecnie ukazujących się w języku armeno-kipczackim stosuje się kilka sposobów zapisu tego języka: proponowane przez Tryjarskiego, Garkawca – Hurszudiana oraz Chirlę. Autor największej liczby polskojęzycznych opracowań źródeł armeno-kipczackich, Edward Tryjarski stosuje system zapisu łączący transkrypcję z transliteracją. Autor jest świadomy faktu, że nie jest to metoda idealna, jednak uzasadniona tradycją, jak również po części względami praktycznymi (Tryjarski 2010: 18)Tryjarski 2010: 18 / komentarz/comment/r /
Tryjarski, Edward 2010. Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1625-1630 w języku ormiańsko-kipczackim. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

.