Status oficjalny

Gwara nie posiada statusu oficjalnego na poziomie państwowym ani w Polsce, ani na Słowacji.

Media (prasa, radio, TV)

Obecnie wydawane są czasopisma podejmujące tematykę regionu, ale tylko w językach polskim (np. Na Spiszu) i słowackim (przede wszystkim Život, czasopismo Towarzystwa Słowaków w Polsce, wydawane częściowo w języku polskim i w przeszłości w czeskim).

Szkoły

Jeszcze w latach 1980-tych (brak danych współczesnych) w kilku szkołach podstawowych na Polskim Spiszu wykładany był język słowacki jako dodatkowy przez odpowiednio przygotowanych do tego nauczycieli. W niektórych wsiach tego regionu, w pewnych instytucjach publicznych i placówkach użyteczności publicznej (jak sklepy) widnieją napisy dwujęzyczne, polskie i słowackie. W wielu domach na Polskim Spiszu można też spotkać zarówno polskie, jak i słowackie publikacje (Biały 1986: 16Biały 1986: 16 / komentarz/comment/r /
Biały, Zbigniew 1986. „Polski Spisz. Historyczne uwarunkowania kultury ludowej tego regiony i sposoby jej badania po II wojnie światowej”, w: Zbigniew Biały (red.) Polski Spisz. Jedność kultury i jej historyczne uwarunkowania. Środowisko naturalne – warunki gospodarowania. Antropologia. Gwary, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego DCCCXI, Prace Etnograficzne, Zeszyt 22, Studia Spiskie nr 1. Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego.
).

Życie religijne

Religia katolicka jest bardzo ważna na Podtatrzu. Charakteryzuje się własnymi, ludycznymi mitami o powstaniu świata, przeświadczeniem o istnieniu demonów, mitami czy przeświadczeniem o pochodzeniu i charakterze Boga, bóstw i demonów, o powstaniu i budowie świata (wszechświata).
Nie licząc pierwotnej obecności duchowieństwa polskiego w niektórych miejscowościach Górnego Spisza, do I wojny światowej posługę kapłańską pełnili tam tylko księża słowaccy, a wierni korzystali z czeskich i słowackich książeczek do nabożeństwa. Słowaccy księża byli też istotnymi promotorami budzącej się słowackiej świadomości narodowej, a od 1868 r. tamtejszy Kościół Katolicki stał się głównym ośrodkiem sprzeciwu przeciwko szeroko prowadzonej w tym okresie akcji madziaryzacyjnej. Obecnie liturgia odprawiana jest w językach polskim lub łacińskim (z nabożeństwem i modlitwami w języku słowackim) (Biały 1986: 15fBiały 1986: 15f / komentarz/comment/r /
Biały, Zbigniew 1986. „Polski Spisz. Historyczne uwarunkowania kultury ludowej tego regiony i sposoby jej badania po II wojnie światowej”, w: Zbigniew Biały (red.) Polski Spisz. Jedność kultury i jej historyczne uwarunkowania. Środowisko naturalne – warunki gospodarowania. Antropologia. Gwary, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego DCCCXI, Prace Etnograficzne, Zeszyt 22, Studia Spiskie nr 1. Kraków: Nakładem Uniwersytetu Jagiellońskiego.

).

Prestiż

Gwara ta, chociaż stanowi element kluczowy dla spiskiej odrębności kulturowej, jest wypierana przez języki literackie (polski i słowacki) i stopniowo traci swój prestiż wśród młodego pokolenia. Dodatkowo czynnikiem osłabiającym status gwary spiskiej (i nie tylko) może być stanowisko polskiego Kościoła Rzymskokatolickiego [6]przyp06 / komentarz/comment /
http://wiadomosci.wp.pl/kat,43114,title,Abp-Dziwisz-nie-modlcie-sie-po-goralsku,wid,8136486,wiadomosc.html?ticaid=1f717 [dostęp: 31.10.2012 r.]
odnośnie języka mszy świętych.