Przegląd lingwistyczny

Krótka charakterystyka

Podobnie jak język polski i standardowy język białoruski, przedstawione tu odmiany należą do języków fleksyjnych, w których występuje odmiana np. czasownika przez czas, osobę; rzeczownika przez liczbę, przypadek.
Do cech wyróżniających język białoruski na tle wschodniosłowiańskim należy:

• akanie, tj. dawna nieakcentowana samogłoska [o] po twardych spółgłoskach przeszła w [a], co zresztą oddaje standardowa pisownia,
• ciakanie i dziakanie, tj. afrykatywna wymowa (czyli z wykorzystaniem spółgłoski zwarto-szczelinowej) dawnego miękkiego [t'] i [d'] jako [c'] i [dz'],
• depalatalizacja, zanik zmiękczenia, tj. wymowa z miejscem artykulacji na podniebieniu twardym, dawnego [r'] w większości gwar,
• obecność spółgłoski szczelinowej [h] na miejscu prasłowiańskiego [*g] (Fałowski 2011: 146, 154, 157-159Fałowski 2011 / komentarz/comment/r /
  Fałowski, Adam 2011. „Język białoruski”, w: Barbara Oczkowa & Elżbieta Szczepańska (red.) Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny. Kraków: UJ, s. 145-160.
  ).

Na obszarze Białostocczyzny za najważniejsze cechy odróżniające dialekty białoruskie od innych odmian wschodniosłowiańskich M. Sajewicz uważa ciekanie oraz dziekanie (Sajewicz 1997Sajewicz 1997 / komentarz/comment/r /
Sajewicz, Michał 1997. „O białorusko-ukraińskiej granicy językowej na Białostocczyźnie.”, w: Feliks Czyżewski & Michał Łesiów (red.) Ze studiów nad gwarami wschodniosłowiańskimi w Polsce. Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 91-107.
).