Standaryzacja

Odmiany językowe wschodniosłowiańskie, a więc używane na Rusi, nazywano ogólnie językiem ruskim (руський языкъ). Do XV w. językiem pisanym w granicach Wielkiego Księstwa Litewskiego, a więc również na obszarze białoruskim, pozostawał tzw. zachodnioruski język kancelaryjny; od XVI w. upowszechniła się tzw. простая мова (prostaja mova). „Prosta mowa” przetrwała do XVIII w.w niektórych szkołach unickich (Fałowski 2011: 147-149Fałowski 2011 / komentarz/comment/r /
Fałowski, Adam 2011. „Język białoruski”, w: Barbara Oczkowa & Elżbieta Szczepańska (red.) Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny. Kraków: UJ, s. 145-160.
).
Wysiłki standaryzacyjne, które doprowadziły do ukształtowania współczesnej normy przypadają dopiero na początek XX w. – w 1918 r. wydano 5 gramatyk języka białoruskiego. Największe uznanie zdobyła publikacja Branisława Taraszkiewicza. Norma taraszkiewiczowska (taraszkiewica) legła u podstaw wszelkiej dalszej standaryzacji, choć wprowadzone w latach 1930-tych reformy wprowadziły pewne zmiany, mające służyć zbliżeniu typowego języka białoruskiego do rosyjskiego. Zmiany te nie zostały uznane przez emigrację; są też kontestowane przez współczesną opozycję polityczną na Białorusi (Fałowski 2011: 155-156Fałowski 2011 / komentarz/comment/r /
Fałowski, Adam 2011. „Język białoruski”, w: Barbara Oczkowa & Elżbieta Szczepańska (red.) Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny. Kraków: UJ, s. 145-160.
). Encyklopedyczny projekt internetowy Wikipedia funkcjonuje w języku białoruskim w dwóch odrębnych redakcjach: jednej – opartej na państwowym standardzie białoruskim, drugiej – opartej na taraszkiewicy.
Wśród pewnej części współczesnej białoruskiej elity intelektualnej zauważalne są tendencje purystyczne. Polegają one na usuwaniu elementów zbieżnych z językiem rosyjskim, które to postrzegane są jako obce, choćby były akceptowane w dotychczasowych standardowych. Z drugiej strony, przeciwstawiają się temu konserwatyści akceptujący wypracowane normy, w tym i te pochodzące z czasów radzieckich (Fałowski 2011: 155-156Fałowski 2011 / komentarz/comment/r /
Fałowski, Adam 2011. „Język białoruski”, w: Barbara Oczkowa & Elżbieta Szczepańska (red.) Słowiańskie języki literackie. Rys historyczny. Kraków: UJ, s. 145-160.
).
Podejmowana jest próba standaryzacji języka podlaskich Białorusinów – jednakże ze względu na wybraną bazę dialektalną dla tejże normy próba ta została omówiona w profilu nt.przejściowych dialektów podlaskich i poleskich.