Obecność w życiu publicznym

Status oficjalny

Gwara nie posiada statusu oficjalnego na poziomie państwowym ani w Polsce, ani na Słowacji. Inicjatywy miejscowej ludności  są jednak wspierane przez Unię Europejską poprzez dotacje na rozwój kultury regionalnej w ramach polityki rozwoju regionalnego.

Media (prasa, radio, TV)

Na Orawę docierała wydawana od 1913 r. w Nowym Targu Gazeta Podhalańska, mająca zresztą w okolicach Babiej Góry swych stałych korespondentów, często była jednak konfiskowana (Ładygin 1985: 11ffŁadygin 1985 / komentarz/comment/r /
Ładygin, Zbigniew 1985. 7 dni na Orawie polskiej. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo Turystyczne PPTK „Kraj”. URL: http://www.rj.jawnet.pl/kpb/materialy/orawa.pdf [dostęp: 25.09.2012 r.]
).
Obecnie wydawane są czasopisma podejmujące tematykę regionu, ale tylko w językach polskim (Orawa) i słowackim (Život, czasopisma Towarzystwa Słowaków w Polsce).

Szkoły

Szkoły na Orawie nauczają języka słowackiego po stronie słowackiej oraz polskiego po stronie polskiej. W gminie Jabłonka istniała szkoła podstawowa oraz liceum ze słowackim językiem nauczania, aczkolwiek oddział z językiem słowackim został zlikwidowany w roku 1966 r. z powodu braku wystarczającej liczby chętnych [22przyp22 / komentarz/comment /
http://www.nowotarski.pl/informacje-dla-stron/struktura_powiatu/szkoly/zespol-szkol-im-bohaterow-westerplatte-w-jablonce-11.html [dostęp: 29.10.2012 r.]
]. Ponadto językiem codziennej komunikacji jest dialekt orawski, co dodatkowo osłabiło motywację do utrzymania tego oddziału.
Po obu stronach granicy gwara orawska jest stopniowo wypierana przez języki literackie (Gawlasová 2012: 32Gawlasová 2012 / komentarz/comment/r /
Gawlasová, Petra 2012. Goralský dialekt jako specifický kulturní znak Oravy. Praca magisterska. Olomuc: Univerzita Palackého v Olomouci. URL: http://theses.cz/id/k18aqb/Petra_Gawlasova_bakalarska_prace3.pdf [dostęp: 26.09.2012 r.]
), także poprzez interferencję leksykalno-słowotwórczą, tj. poprzez zapożyczanie licznych słów oraz reguł tworzenia nowych słów z tych języków.

Życie religijne

Rzymskokatolickie msze święte po polskiej stronie Orawy odprawiane są w języku polskim i słowackim.

Prestiż

Dialekty orawski miał zawsze przede wszystkim znaczenie regionalne, jednak współczesna odmiana literacka języka słowackiego została utworzona na bazie dialektu orawskiego i turciańskiego (oba należą do środkowosłowackiej grupy dialektów), co uważa się za jedno z narzędzi pomocnych Słowakom w zachowaniu odrębności do Węgrów [23przyp23 / komentarz/comment /
http://dex.hlava.sk/article.php?article=256 [dostęp: 29.10.2012 r.]
].
Obecnie ze względu na podejście nauczycieli – a w rezultacie także i uczniów – gwara orawska jest traktowana jako niepoprawny język słowacki i najmłodsze pokolenie stopniowo zatraca umiejętność posługiwania się nią. Do tego procesu dodatkowo przyczynia się stereotyp niepiśmiennych górali, któremu sami górale aktywnie nie przeciwdziałają (Gawlasová 2012: 32ffGawlasová 2012 / komentarz/comment/r /
Gawlasová, Petra 2012. Goralský dialekt jako specifický kulturní znak Oravy. Praca magisterska. Olomuc: Univerzita Palackého v Olomouci. URL: http://theses.cz/id/k18aqb/Petra_Gawlasova_bakalarska_prace3.pdf [dostęp: 26.09.2012 r.]
).