Religia

Religia karaimska wywodzi się z judaizmu. Wykształciła się w VIII w., a za jej założyciela i kodyfikatora uważa się Anana ben Dawida z Basry, dlatego też w początkowym okresie istnienia religii jej wyznawców nazywano ananitami. Głównym powodem oddzielenia się karaimizmu od judaizmu był ich sprzeciw wobec Talmudu i tradycji. Według Anana ben Dawida wyznawca powinien przede wszystkim kierować się zasadami zawartymi w Biblii. Ponieważ jednak nie na wszystkie życiowe problemy można było znaleźć w Biblii konkretną, jednoznaczną odpowiedź, dopuszczone zostały rozwiązania płynące z tradycji, ale w ograniczonym zakresie i tylko pod pewnymi warunkami.
W początkowym okresie na rozwój karaimizmu wpływ miały rozmaite kierunki religijne i filozoficzne, związane zarówno z judaizmem, jak i chrześcijaństwem i islamem, m. in. essenizm[11przyp11 / komentarz/comment /
Żydowskie stronnictwo religijne, istniejące od II w. p.n.e do I w. n.e.

], nestorianizm[12przyp12 / komentarz/comment /
Chrześcijańska doktryna teologiczna, wg której w Chrystusie istnieją dwie natury – boska i ludzka.
], hanafizm[13przyp13 / komentarz/comment /
Sunnicka szkoła prawa muzułmańskiego, powstała w VIII w.
]. Zasady religii i prawa kanonicznego zostały spisane w XI w.

Dziesięć artykułów wiary karaimskiej:

1. Wszechmocny Bóg (Tenri Jaratuwczu) istnieje odwiecznie.
2. Jedność i potęga boska nie mogą być przyrównane do żadnej istoty i są niepojęte dla rozumu ludzkiego.
3. Wszystko co istnieje, od aniołów począwszy, a na najniższych istotach skończywszy zostało stworzone przez Boga.
4. Opatrzność Boża czuwa nad każdą istotą.
5. Bóg natchnął duchem proroczym Mojżesza i przez niego zesłał Prawo.
6. Pięcioksięgu i zawartych w nim Dziesięciorga Przykazań nie można ani zmienić, ani uzupełnić.
7. Prorocy zawsze byli natchnieni duchem Bożym.
8. Bóg wyznaczył każdemu człowiekowi nagrodę i karę podług zasług i przewinień jego.
9. Wskrzeszenie zmarłych nastąpi w dniu Sądu Ostatecznego.
10. Bóg wybawi świat przez zesłanie Mesjasza. (Abkowicz 1987: 12-13Abkowicz 1987 / komentarz/comment /
    Abkowicz, Mariola 1987. „Główne zasady doktrynalne religii karaimskiej”, w: Dubiński i Śliwka 1987: 9–15.
    ).

Dniem świętym dla wyznawców karaimizmu jest sobota. Oprócz tego ważniejsze święta religii karaimskiej to: Wielkanoc (na pamiątkę wyzwolenia z niewoli egipskiej), Zielone Święta (nazywane też Świętem Biblii, upamiętniają otrzymanie Dekalogu), Święto Trąb, Święto Plonów, Dzień Odpuszczenia Grzechów. Święta te są wyznaczane przez kalendarz księżycowy.
Obowiązkiem karaima jest modlitwa, zarówno indywidualna, jak i zbiorowa, którą odbywa się w kienesie (świątyni karaimskiej), prowadzona przez hazzana (duchownego). Przyjęło się, że w trakcie modlitwy wierni powinni być zwróceni twarzą w stronę Jerozolimy, gdzie Anan ben Dawid zbudował świątynię.
Religia pełniła zawsze bardzo ważną rolę w życiu społecznym i kulturalnym Karaimów. Była integralną częścią tożsamości karaimskiej. Współcześnie rola religii słabnie, obecnie nie ma na terytorium Polski kienesy, ani hazzana karaimskiego. Ostatnia kienesa istniała do 1989 r., a ostatnim (i jedynym) hazzanem w powojennej Polsce był Rafał Abkowicz (zm. 1992). W Warszawie istnieje natomiast czynny cmentarz karaimski.

Fragment modlitwy karaimskiej:

Kiuczlu Tienrisi biutiuń dunjanyn, eszytkiń kołtchamny, da jałbarmahym ałnyja Sieniń kielsiń. Bar üragim była iźlejmiń sieni, chaifsunhun mieni ajtmahyja kiora. Üraťkiń maja jołłaryjny, e Tienri, ki ürugiejmiń ałar była jachszyłyhyma. Jaszyrmahyn kybłałaryjny mieńdiań, tar bołhanda maja kajirhyn eszytiuwiujniu, czahyrhan kiuniumdia tiejź karuw biergiń maja. (...)
Sieniń, e Tienrim, oł ułłułuch da oł bahatyrłych, da oł mał da oł syj ałnyjdan. Erkijdiadir Sieniń jarły eťmia da hodża eťmia, jawuz eťmia da bijik eťmia, ułhajtma da kiplamia barysyn. (...)
Atamyz, ki kioklardia, machtawłu bołhej birligi adyjnyn, da kip bołhej bijligij da klagij kioklardia johartyn da jer üśtiunia aszahartyn. Kiuńdiagi öťmiagimiźni biergiń biźgia, da boszatchyn bar jazychłarymyzny. Tiuź jołłaryjdan azasztyrmahyn biźni, anczach kutcharhyn biźni azhyrtuwczudan, ameń.

Wszechmocny Boże, Panie Wszechświata, wysłuchaj modlitwy mojej, a wołanie moje niech przyjdzie do Ciebie. Z całego serca mego szukam Cię, zmiłuj się nade mną według słowa Twego. Naucz mię, Panie, drogi Twojej, abym kroczył nią ku dobru swojemu. Nie ukrywaj oblicza Twego przede mną; w dzień ucisku mego nakłoń ku mnie ucha Twego; w dniu, w którym Cię wzywam, prędko się odezwij. (...)

Twoja jest, Boże, wielkość i potęga; i bogactwo i sława od Ciebie są. W mocy Twojej czynić ubogim i wzbogacać, poniżać i podnosić, wywyższać i utwierdzać wszystko. (...)
Ojcze nasz, któryś jest w niebie, niech będzie pochwalona jedność Imienia Twojego, niech się utwierdzi królestwo Twoje i wola Twoja jako na niebie, tak i na ziemi. Chleba naszego powszedniego daj nam i odpuść nam nasze winy. Nie pozwól nam zejść z Twoich ścieżek prostych i błądzić na manowcach, ale zbaw nas od kusiciela, amen.

Należy zaznaczyć, że karaimizm wyznawany jest nie tylko przez Karaimów. Karaimi byli tylko jedną z grup, która przyjęła tę wiarę. Na początku swojego istnienia karaimizm szybko się rozprzestrzeniał, w wyniku migracji w różnych krajach powstały liczne gminy karaimskie. Obecnie większość z nich już nie istnieje, oprócz Karaimów polsko-litewskich istnieją gminy m. in. w Turcji, Izraelu i Stanach Zjednoczonych.