Pismo i ortografia

Język karaimski był zapisywany trzema różnymi alfabetami: hebrajskim, łacińskim i cyrylicą. W żadnym z tych systemów pisma nie wykształcił się jednak spójny standard ortografii.
Pismo hebrajskie było stosowane bardzo długo, aż do lat 1920-tych. Cyrylicy zaczęto używać na przełomie XIX i XX w., i wykorzystywano go mniej więcej do czasu upadku Związku Radzieckiego. W piśmie tym używano znaku twardego do zaznaczenia spółgłosek niepalatalizowanych, zaś znaku miękkiego do oznaczania spółgłosek palatalizowanych.


Karaimski zapisywany pismem hebrajskim. Ze zbiorów M. Abkowicz.


Karaimski zapisywany cyrylicą. Ze zbiorów M. Abkowicz.

Tab. 3. Pismo cyrylickie użyte do zapisu języka zachodniokaraimskiego.

Zapis

a

б

в

г

гъ

д

дж

дз

е

ё

ж

з

и

і

ї

й

к

л

м

Głoska

a

b

v

g

h

d

ǯ

ʒ

‛e

‛o

ž

z

i

i

i̯i

i̯

k

ł

m

Zapis

н

о

ö

п

р

с

т

у

ÿ

ф

х

ц

ч

ш

ы

э

ю

я

Głoska

n

o

ö

p

r

s

t

u

ü

f

χ

c

č

š

y

e

‛u

‛a

Pismo łacińskie zaczęto stosować w podobnym czasie, co cyrylicę, stało się powszechne w okresie międzywojennym i jest używane do dziś.
Zapis alfabetem łacińskim jest oparty na polskiej ortografii, występują więc w nim znaki takie jak: ć, ł, ń, ś, w, y, ż, ź oraz dwuznaki: ch, cz, dz, dź, sz. Używane są też znaki niewystępujące w polskim alfabecie: ö, ü, ď, ť. Zapis spółgłosek karaimskich oparty na piśmie polskim przedstawiono w tabeli. Samogłoski a, e, i, y, o oraz u są zapisywane identycznie, jak w języku polskim, natomiast do zapisywania dwóch pozostałych dźwięków używa się znaków ü oraz ö.
Również na Litwie do zapisu języka karaimskiego stosuje się alfabet łaciński, przy czym wykorzystuje się zarówno znaki z ortografii polskiej (ch, ń, ś, ź), jak i litewskiej (č, ė, š, v, ž) oraz znaki dodatkowe (ľ, ö, ü, ď, ť).
Najwięcej problemów we wszystkich tych systemach pisma nastręczał zapis miękkich spółgłosek. Przy zapisie alfabetem łacińskim wykształciło się kilka sposobów na ich oznaczanie. Najczęściej wzorując się na ortografii polskiej, zmiękczenie przed samogłoską oznaczano za pomocą i (zmiękczenia przed głoską i nie zaznaczano dodatkowo), natomiast przed spółgłoską zapisywano osobną literą zmiękczone ć, ď, ľ, ń, ť, ś i ź. Zdarzało się też, że zmiękczenie było zapisywane apostrofem (a tylko w przypadku ć, ń, ś, ź osobną, polską literą), zarówno przed spółgłoską, jak i samogłoską (z wyjątkiem pozycji przed i).