Standaryzacja

Próbą standaryzacji gwar laskich był laski mikrojęzyk literacki. Różni się on od standardowego czeskiego w stopniu uniemożliwiającym większości Czechów zrozumienie (Hannan 1996b: 726Hannan 1996b: 726 / komentarz/comment/r /
Hannan, Kevin 1996b. „The Lachian Literary Language of Óndra Łysohorsky“, w: Michael M. Naydan (red.) The Slavic and East European Journal 40/4. American Association of Teachers of Slavic and East European Languages of the US, s. 726–743.

).
Początki literatury laskiej miały miejsce z inicjatywy Ervína Goja (1905-1989), piszącego pod pseudonimem Óndra Łysohorsky. Tworząc swój język literacki, Łysohorsky opierał się na pracach dialektologicznych Aloisa Vojtěcha Šembery (1864, za Hannan 1996b: 727Hannan 1996b: 727 / komentarz/comment/r /
Hannan, Kevin 1996b. „The Lachian Literary Language of Óndra Łysohorsky“, w: Michael M. Naydan (red.) The Slavic and East European Journal 40/4. American Association of Teachers of Slavic and East European Languages of the US, s. 726–743.

) oraz Františka Bartoša (1886Bartoš 1886: 97 / komentarz/comment/r /
Bartoš, František 1886. Dialektologie moravská. T. I. Brno: Matice Moravská.

, 1895Bartoš 1895 / komentarz/comment/r /
Bartoš, František 1895. Dialektologie moravská. T. II. Brno: Matice Moravská.

), J. Loriša (Duliczenko 1992: 108Duliczenko 1992: 108 / komentarz/comment/r /
Дуличенко, Александр Д. [Duličenko] 1992. „Феномен Ондры Лысогорского: Один человек - один язык”, w: Karel Bogar (red.) Umělecký a lidský odkaz básníka Óndry Łysohorského. Frýdek-Místek: Muzeum Beskyd, s. 104-113.

). Wczesne próby literackie Łysohorskiego można uznać za udane, zostały one jednak przerwane przez wybuch II wojny światowej i emigrację autora do Związku Radzieckiego.
W drugiej połowie lat 1940-tych Łysohorski podjął próbę wznowienia ruchu laskiego. Część jego współpracowników zwróciła się ku językowi czeskiemu, natomiast niektórzy podążyli za jego przykładem. Pod naciskiem władz działania ruchu laskiego zostały jednak niemal całkowicie wstrzymane, a publikacje w języku laskim pojawiały się rzadko.
Łysohorsky tworząc literacką odmianę laskiego i korzystając ze znaków diakrytycznych polskiego i czeskiego, starał się uniknąć czerpania nadmiernej liczby zapożyczeń z któregokolwiek z nich. Dlatego też ortografia języka Łysohorskiego zawiera mniej więcej tyle samo zapożyczeń z polskiego, co z czeskiego (Łysohorsky 1988: 829Łysohorsky 1988: 823 / komentarz/comment/r /
Łysohorsky, Óndra 1988. Lašsko poezyja 1931-1977. Köln: Böhlau Verlag.

). Warto zauważyć, że Łysohorski wielokrotnie zmieniał zasady ortograficzne stworzonego przez siebie języka (Hannan 1996b: 735Hannan 1996b: 735 / komentarz/comment/r /
Hannan, Kevin 1996b. „The Lachian Literary Language of Óndra Łysohorsky“, w: Michael M. Naydan (red.) The Slavic and East European Journal 40/4. American Association of Teachers of Slavic and East European Languages of the US, s. 726–743.

). Nigdy nie powstało też opracowanie, które dokładnie i całościowo przedstawiałoby gramatykę literackiego języka laskiego, z drugiej strony jednak Łysohorsky umieszczał w swoich początkowych publikacjach krótkie notatki dotyczące gramatyki oraz słowniczki lasko-czesko-polskie. Nigdy nie powstał jednak żaden słownik ani publikacja, która opisywałaby dokładnie literacki mikrojęzyk laski (Duličenko 2002: 289Duličenko 2002: 289 / komentarz/comment/r /
Дуличенко, Александр Д. [Duličenko] 2002. „Lachisch“, w: M. Okuka (red.): Lexikon der Sprachen des europäischen Ostens. Klagenfurt: Alpen-Adria-Universität Klagenfurt, s. 287-290.

). Ponadto język laski w twórczości autora w sposób ciągły ewoluował i ulegał zmianom (Duliczenko 1992: 109Duliczenko 1992: 109 / komentarz/comment/r /
Дуличенко, Александр Д. [Duličenko] 1992. „Феномен Ондры Лысогорского: Один человек - один язык”, w: Karel Bogar (red.) Umělecký a lidský odkaz básníka Óndry Łysohorského. Frýdek-Místek: Muzeum Beskyd, s. 104-113.

).
Wydaje się, że Łysohorski urodził się i pracował w okresie, który nie sprzyjał już tworzeniu nowego języka literackiego. Po II wojnie światowej warunki polityczne, ekonomiczne i społeczne nakazywały korzystanie z istniejących już języków literackich i określanie się po stronie odpowiadających im tożsamości narodowych.

Oprócz Łysohorskiego i jego współpracowników formą laskiego, opartą na ortografii czeskiej, pisało kilku innych twórców, głównie poetów – np. Ludmila Hořka (Marie Šindelařová, 1892-1966): Tesknice (1992) , Františka Pituchová (ur. 1928) Mojim rodnym (1988) (Hannan 1996b: 739Hannan 1996b: 739 / komentarz/comment/r /
Hannan, Kevin 1996b. „The Lachian Literary Language of Óndra Łysohorsky“, w: Michael M. Naydan (red.) The Slavic and East European Journal 40/4. American Association of Teachers of Slavic and East European Languages of the US, s. 726–743.

).