Bibliografia

wybrane pozycje dotyczące języka jidysz

Agnon, Szmuel Josef 1916. "Polen. Die Legende von der Ankunft", w:  Das Buch von den polnischen Juden. Berlin.
Brzezina, Maria 1986. Polszczyzna Żydów. Warszawa: PWN.
Barnavi, Elie et Denis Charbit 1992. Histoire Universelle des Juifs. Paris: Hachette.
Bin-Nun, Jechiel 1973. Jiddisch und die deutschen Mundarten. Tübingen: M. Niemeyer.
Birnbaum, Salmo 1979. Yiddish: A survey and a grammar. Manchester: Manchester University Press.
Brenzinger, Matthias (ed.) 2007. Language diversity endangered. Berlin: Mouton de Gruyter.
Cała, Alina & Hanna Węgrzynek & Gabriela Zalewska 2000. Historia i kultura Żydów polskich. Słownik. Warszawa: WSiP.
Dyhr, Mogens & Ingeborg Zint 1988. Lubliner Jiddisch: ein Beitrag zur Sprache und Kultur des Ostjiddischen im 20. Jahrhundert anhand eines Idiolekts. Tübingen: Niemeyer.
Fader, Ayala 2009. Mitzvah Girls. New Jersey: Princeton University Press.
Fishman, Joshua A. (ed) 1981 . Never Say Die! A Thousand Years of Yiddish in Jewish Life and Letters. The Hague: Mouton.
Geller, Ewa 1994. Jidysz – język Żydów polskich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN
Geller, Ewa 2001. Warschauer Jiddisch. Tübingen: Niemeyer.
Geller, Ewa 2008. "Germanocentric vs. Slavocentric Approach to Yiddish", w: Vom Wort zum Text. Studien zur Deutschen Sprache und Kultur. Festschrift für Professor Józef Wiktorowicz zum 65. Geburtstag. Warszawa: Instytut Germanistyki, s. 681-693.
Geller, Ewa & Monika Polit 2008. Jidyszland - polskie przestrzenie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Goldsmith, Emanuel S. 1987. Modern Yiddish Culture: The Story of the Yiddish Language Movement. New York: Fordham University Press.
Harshav, Benjamin 1990. The Meaning of Yiddish. Berkeley: University of California Press.
Herzog, Marvin I. et al. (eds) 2000. The Language and Culture Atlas of Ashkenazic Jewry, vol. 1 Historical and Theoretical Foundations (Tübingen 1992), vol. 2 Research Tools (Tübingen 1995), vol. 3 The Eastern Yiddish–Western Yiddish Continuum (Tübingen-New York 2000). Tübingen-New York.
Jacobs, Neil G. 2005. Yiddish: A Linguistic Introduction. Cambridge: CUP.
Jofen, Jean 1964. A Linguistic Atlas of Eastern European Yiddish. New York.
Katz, Dovid 1983. "Zur Dialektologie des Jiddischen", w: Werner Besch & Urlich Knoop & Wolfgang Putschke & Herbert Ernst Wiegand (red.) Dialektologie. Ein Handbuch zur deutschen und allgemeinen Dialektforschung. Berlin-Nowy Jork: Walter de Gruyter, s. 1018-1041.
Katz, Dovid 1986. „Origins of Yiddish Dialectology“, w:  Dovid Katz (ed.) Dialects of the Yiddish Language. Oxford: Pergamon Press, s. 39-55.
Katz, Dovid (ed). 1987. Origins of the Yiddish Language, "Winter Studies in Yiddish 1". Oxford: Oxford Yiddish Press.
Katz, Dovid (ed). 1988. Dialects of the Yiddish Language, "Winter Studies in Yiddish 2". Oxford: Oxford Yiddish Press.
Katz, Dovid (ed). 1990-1995. Oksforder jidisz, vols. 1–3. Chur. Switz./Oxford:  Oxford Yiddish Press.
Katz, Dovid 1992. Klal-takones fun jidiszn ojslejg. Oxford:  Oxford Yiddish Press.
Katz, Dovid 2005. The YIVO Encyclopedia of Jews in Eastern Europe. New Haven: Yale University
Press. online: http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Language/Yiddish [23.09.2012].
Katz, Dovid 2007. Words on Fire: The Unfinished Story of Yiddish. New York: Basic Books.
Kerler, Dov-Ber 1999. The Origins of Modern Literary Yiddish. Oxford-New York.
Kondrat, Agata 2010. "Nikt nie mówi dzisiaj w jidysz?",  Cwiszn. Żydowski kwartalnik o literaturze i sztuce 1/2.
Lehrer, Lejbusz 1941/1942. "Fun pojliszn dialect", w: Di Jidisze Szprach, t. 2, nr 3, s. 47-48, 1942; t. 2, nr 5, s. 149-151, 1942; t. 2, nr 6, 180-181, 1943; t.3, nr 1-2, s. 51-53, 1943; t. 3, nr 4-6, s. 146-148.
Niger, Szmuel 1912. "Di jidisze literatur un di lezern", Der Pinkes 1.
Pick, Hannah 2009. The Heritage Voices Language Profile on Yiddish. online:
http://www.cal.org/heritage/pdfs/Heritage-Voice-Language-Yiddish.pdf [25.09.2012].
Pryłucki, Nojech 1917. Nojech Prilutskis zamlbicher far jidiszn folklor, filologje un kultur-geszichte. Der konsonantizm. Warsze: Najer Farlag.
Pryłucki, Nojech 1921. Nojech Prilutskis zamlbicher far jidiszn folklor, filologje un kultur-geszichte.Dialektologisze paraleln un bamerkungen. Warsze: Najer Farlag.
Seidman, Naomi 2010. "Małżeństwo z przeznaczenia", Cwiszn. Żydowski kwartalnik o literaturze i sztuce 3. online: http://www.cwiszn.pl/files/files/seidman_12-14_fragment.pdf [15.09.2012].
Shmeruk, Chone 2000. Legenda o Esterce w literaturze jidysz i polskiej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Soldat-Jaffe, Tatjana 2012. Twenty-first century Yiddishism. Brighton: Sussex Academic Press.
Szmuel, Niger 1912. "Di jidisze literatur un di lezern", Der Pinkes 1.
Wexler, Paul 1991. "Yiddish – The Fifteenth Slavic Language. A Study of Partial Language Shift from
Judeo-Sorbian to German", International Journal of the Sociology of Language 1991.
YIVO encyclopedia: http://www.yivoencyclopedia.org/ [17.09.2012].
Weinreich, Max 1931. "Vos wolt jidisz gewen on hebreisz?", Di cukunft, 36/3: 194–205.
Weinreich, Max 1975. "Dajczmerisz tojg nit", Jidisze szprach 1975: 23–33.
Weinreich, Max (1973) 2008. History of the Yiddish Language. Nowy Jork: YIVO Institute for Jewish Research (Tytuł oryg. Geszichte fun der jidiszer szprach, przeł. Shlomo Noble, red. Paul Glaser).
Wodziński, Marcin 2008. "Jidysz a modernizacja. Język jidysz w myśli polskiej haskali i jej spadkobierców", w: Ewa Geller & Monika Polit (red.) Jidyszland: Polskie przestrzenie. Warszawa, s. 243-262.

Wybrane pozycje dotyczące historii żydowskich gmin na terenach polskich

Bałaban, Majer 1935. Przewodnik po żydowskich zabytkach Krakowa (Guide to Jewish Monuments in Kraków). Kraków: Solidarność-B'nei B'rith.
Bartosz, Adam 1989. Jewish Monuments in Tarnów District. Tarnów: Muzeum Regionalne.
Bersohn, Mathias 1905. Słownik biograficzny uczonych Żydów polskich: XVI, XVII i XVIII wieku. Warszawa: Druk Piotra Laskauera i S-ki.
Borzymińska, Zofia 1994. Szkolnictwo żydowskie w Warszawie 1831-1870. (Jewish Schools in Warsaw: 1831-1870). Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny.
Burchard, Przemyslaw 1990. Pamiątki i zabytki kultury żydowskiej w Polsce (Jewish Culture in Poland). Warszawa.
Duda, Tadeusz 1994. Żydzi sądeccy: zarys dziejów. Nowy Sącz.
Dutkiewicz, Jozef E. 1984. Tarnów. Warszawa.
Dziadosz, Edward 1988. Masowe egzekucje Żydów. 3 listopada 1943 roku: Majdanek, Poniatowa, Trawniki. Lublin: Panstwowe Muzeum na Majdanku.
Fastnacht, Adam 1990. Sanok. Brzozów: Muzeum Regionalne.
Fijalkowski, Paweł & Stefan Rakowski 1992. People and Monuments: Jews on the Polish Soil. Warszawa: Bau-Help.
Głowacki, Kazimierz 1984. Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego. Piotrków: Towarzystwo Przyjaciół Piotrkowa Trybunalskiego.
Grynberg, Michal 1984. Żydzi w rejencji ciechanowskiej 1939-1942. (Jews in Ciechanow Region 1939-1942). Warszawa: Panstwowe Wydawnictwo Naukowe.
Hawryluk, Wojciech & Grzegorz Linkowski 1996. Żydzi lubelscy: Materiały z sesji poświęconej Żydom lubelskim. Lublin: Dabar.
Horn, Maurycy 1988. Regresy dokumentów i ekscerpty z metryki koronnej do historii Żydów w Polsce 1697-1795. T. 2: Rzady Stanislawa Augusta (1764-1795). Wroclaw: Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Jakimyszyn, Anna 2009. Żydzi krakowscy w dobie Rzeczypospolitej Krakowskiej. Kraków: Austeria.
Jaworski, Andrzej & Bohdan Strynkowski 1989. Żydzi kazimierscy: dzieje, kultura, kuchnia. (Jews in Kazimierz: History, Culture and Food). Kazimerz Dolny: Towarzystwo Przyjaciół m. Kazimierza Dolnego.
Jaworski, Wojciech 1993. Żydzi będzińscy: dzieje i Zagłada. Będzin: Muzeum Zagłębia w Będzinie.
Jews in the life in Pinczów 1993 (wznowienie 1999). Pinczów.
Kowalska, Maryla (ed.) 1987. Lublin trzech pokoleń. Lublin: Krakowa Agencja Wydawnicza.
Kulczykowski, Mariusz 1995. Żydzi–studenci Uniwersytetu Jagiellońskiego w dobie autonomicznej Galicji (1867-1918). Kraków.
Nowy Sącz: Przewodnik po zabytkach (Nowy Sącz: Guide to Monuments) 1994. Nowy Sącz: Beskid.
Penkalla, Adam 1992. Żydowskie ślady w województwie kieleckim i radomskim. Radom: Tramp.
Pilarczyk, Krzysztof 1992. Przewodnik po bibliografiach polskich Judaików. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Polak, Jerzy & Janusz Spyra 1996. Żydzi w Bielsku-Białej i okolicy. Bielsko-Biała: Muzeum Okręgowe w Bielsku-Białej.
Przemsza-Zieliński, Jan (red.) 1993. Żydzi w Zagłębiu. Sosnowiec: Sowa-Press.
Przedpelski, Jan 1993. Żydzi płoccy: dzieje i martyrologia 1939-1945. Płock: Fraza.
Urbański, Krzysztof 1989. Społeczność żydowska w Kielcach. Kielce: Muzeum Narodowe w Kielcach.
Urbański, Krzysztof 2000. Leksykon dziejów ludności żydowskiej. Kielce 1789-1999. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej.
Wierzbieniec, Wacław 1996. Społeczność żydowska Przemyśla w latach 1918-1939. Rzeszów: Wyższa Szkoły Pedagogiczna.
Wijaczka, Jacek 1997. Żydzi szydłowieccy: materiały z sesji popularnonaukowej. Szydłowiec: Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych.
Włodarczyk, Edward 1993. A History of the Jews of Skierniewice. Skierniewice: Propress.
Woszczyński, Boleslaw &Violetta Urbaniak 2001. Źródła archiwalne do dziejów Żydów w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Żbikowski, Andrzej 1994. Żydzi krakowscy i ich gmina w latach 1869-1919. Warszawa: Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Zieliński, Konrad 1999. Żydzi Lubelszczyzny, 1914-1918. Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.

Wybrana literatura w jidysz

Mendele Mojcher Sforim (Szolem Jakow Abramowicz) -
http://archive.org/details/aleverk02menduoft - Dos ḳlejne menszele oder a lebensbeszrajbung fun Jiczaḳ Awraham Taḳif
http://archive.org/details/aleverk03menduoft - Fiszḳe der ḳrumer
http://archive.org/details/aleverk05menduoft - Di ḳljacze, oder, car bale-ḥajm.--bd
http://archive.org/details/aleverk10menduoft - Der priziṿ : a drama in fier aḳṭen
http://archive.org/details/nybc202706 - Winsz-fingerl
http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=6795 – Masoes Benjomin ha-szliszi (pol. Podróże Benjamina Trzeciego, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1990).

Szolem Alejchem
http://archive.org/details/nybc202583 - In zajn gezindl: Sṭempenju
http://archive.org/details/nybc202585 - Menakhem Mendl
http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=8510&from=editionindex&from=-3search&dirids=31&lang=pl - Ṭewje der milchiḳer (pol. Tewje Mleczarz, przeł. Anna Dresnerowa, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1994)
http://archive.org/details/nybc202586 - Moṭl Pejsi dem ḥazens (Motl syn Kantora, przeł. Stanisław Wygodzki, Warszawa: PIW, 1958).
http://archive.org/details/nybc202587 - Majses far jidisze ḳinder.
http://archive.org/details/nybc202596 - Blondżende szṭern
http://archive.org/details/nybc202597 - Funem jarid (pol. Z jarmarku, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1989).
http://www.polona.pl/dlibra/doccontent2?id=7259&from=editionindex&from=-3search&dirids=31&lang=pl – Marienbad (pol. Marienbad, przeł. Jan Kligert, Warszawa: PIW, 1967).
Icchok Lejb Perec
http://archive.org/details/nybc212358 - Di goldene kejt
http://archive.org/details/aleerpere09pereuoft - Baj nacht afn altn mark
http://archive.org/details/aleerpere06pereuoft – Chsidisz (pol. Opowiadania chasydzkie i ludowe, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1997).
http://archive.org/details/aleerpere07pereuoft - Folkstimliche geszichtn
http://archive.org/details/nybc210840 - Monisz
http://archive.org/details/nybc213105 - Sore bas toyvim
Perec Markisz
http://archive.org/details/nybc210688 - Nit Gedajget Poeme
http://archive.org/details/nybc210689 - Dor-ojs, dor-ajn
http://archive.org/details/nybc210704 - Far folk un hejmland
http://archive.org/details/nybc213639 - Jerusze lider un poemen
Icze Meir Wajsenberg
http://archive.org/details/nybc202797 - A szṭeṭl; Ḳrajndele. A szlechṭe froj; Mazl tow.
http://archive.org/details/nybc202799 - Der moderner szed
Uri Cwi Grinberg
http://archive.org/details/farnakhtengold00gree – Farnachtengolg
Mejech Rawicz
http://www.archive.org/stream/nybc200198 – Di lider fun majne lider: a kinus, ojsgeklibn fun drajcn zamlungen 1909-1945
http://archive.org/details/nybc200286 – Dos majsebuch fun majn lebn, t. 1
http://archive.org/details/nybc200287 – Dos majsebuch fun majn lebn, t. 2
http://archive.org/details/nybc202208 – Nakete lider
Awrom Rejzen
http://archive.org/details/nybc200059 – Lider
http://archive.org/details/nybc200060 – Amolike menczn
Hirsz Dowid Nomberg
http://archive.org/details/nybc207277 – Ercejlungen, t. 1
http://archive.org/details/nybc207278 – Ercejlungen, t.2
http://archive.org/details/nybc204877 – Majne rajze iber Rusland
Aron Cejtlin
http://archive.org/details/nybc200171 – Gezamlte lider
http://archive.org/details/nybc204476 – Szotns afn sznej
http://archive.org/details/nybc209605 – Ale lider un poemes. Lider fun hurbn un fun glojbn
Alter Kacyzne
http://archive.org/details/nybc209778 – Sztarke un szwache, t.1
http://archive.org/details/nybc209779 – Sztarke un szwache, t.2
http://archive.org/details/baladnungrotes00kacy – Baladn un groteskn
Ojzer Warszawski
http://archive.org/details/nybc207281 – Di szmuglers
Jehoszua Perle
www.archive.org/details/nybc201621 – Mirl
http://archive.org/details/nybc202060 – Najn a zejger inderfri. Noweln
http://archive.org/details/nybc205133 – Jidn fun a ganc jor (pol. Żydzi dnia powszedniego, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1998).
Zusman Segałowicz
http://archive.org/details/boymfunpoyln00sega - A bojm fun Pojln
http://archive.org/details/nybc208974 - Di brider Nemzar.
http://archive.org/details/nybc200808 - Majne zibn jor in Tel-Awiw
http://archive.org/details/nybc203318 - In Kazmerz.
http://archive.org/details/nybc208975 - Di wilde Cilke.
http://archive.org/details/nybc208971 – Tlomacke 13. Fun barbrentn nechtn (pol. Tłomackie 13. Z unicestwionej przeszłości, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie)
Mojsze Broderson
http://archive.org/details/nybc201468 - Perl ojfn bruk
http://archive.org/details/nybc206317 - Dos lecte lid
http://archive.org/details/nybc212968 - Caplmenczelech
Szalom Asz
http://archive.org/details/nybc201022 – Kidesz ha-Szem
http://archive.org/details/nybc200003 – Motke Ganew (pol. Motke ganew, przeł. Jakub Appenszlak, Warszawa: Safrus, 1925).
http://archive.org/details/nybc201158 – Der man fun Nacre’s, t.1 (pol. Mąż z Nazaretu, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1990).
http://archive.org/details/nybc201159 – Der man fun Nacre’s, t.2 (pol. Mąż z Nazaretu, przeł. Michał Friedman, Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1990).
http://archive.org/details/nybc202010 – A sztedtil. A poeme fun dem jidiszen leben in Pojlen (pol. Miasteczko, przeł. Monika Adamczyk-Garbowska, Janowiec: Towarzystwo Przyjaciół Janowca nad Wisłą).
http://archive.org/details/nybc203646 – Farn mabl (Peterburg) t.1  (pol. Petersburg, przeł. z niem. Marceli Tarnowski, Warszawa: Rój, 1931).
http://archive.org/details/nybc203647 – Farn mabl (Warsze), t.2  (pol. Warszawa, przeł. z niem. Marceli Tarnowski, Warszawa: Rój, 1931).
http://archive.org/details/nybc203648 – Farn mabl (Moskwe), t.3  (pol. Moskwa, przeł. z niem. Marceli Tarnowski, Warszawa: Rój, 1932).
http://archive.org/details/SholemAschaChildLeadsTheWay.ReadByShmuelRosenfeld - A Child Leads The Way – recording
I.J. Singer
http://archive.org/details/nybc201124 - Di miszpoche Karnowski
http://archive.org/details/nybc213604 - Fun a welt vos iz niszto mer
http://archive.org/details/nybc201125 - Di brider Aszkenazi I
http://archive.org/details/nybc201126 - Di brider Aszkenazi II
http://archive.org/details/nybc201127 - Di brider Aszkenazi III
http://archive.org/details/nybc213606 - Josje Kalb
Awrom Suckewer
http://archive.org/details/nybc202071 - Valdiks
http://archive.org/details/nybc208862 - In fajer-jogn
http://archive.org/details/nybc208877 - Lider fun geto
http://archive.org/details/nybc207152 - Sibir poeme
http://archive.org/details/nybc201129 – Jidisze Gas
Moskwa/Kijów
Dawid Bergelson
http://archive.org/details/nybc206370 - Arum woḳzal ; Der ṭojber ; Jordim ; Drojb
http://archive.org/details/nybc206371 - Noch alemen
http://archive.org/details/nybc206373 – Der Opgang
http://archive.org/details/nybc206374 - Szṭuremṭeg (dertseylungen)
http://archive.org/details/nybc206375 - Welṭ-ojs welṭ in (dertseylungen)
Mojsze Kulbak
http://archive.org/details/nybc210938 - Lider
http://archive.org/details/nybc213470 - Der wint, wos is gewen in kas
Lejb Kwitko
http://archive.org/details/nybc200339 – Sznej un fartog
Dawid Hofsztejn
http://archive.org/details/nybc200418 – Geklibene werk
Nowy Jork
- Di Junge(Młodzi) - Mojsze Lejb Halpern - Moyshe-Leyb Halpern
http://archive.org/details/nybc200518 -I
http://archive.org/details/nybc200519 - II
- In Zich (Introperspektywni) - Jakub Glatsztejn
http://archive.org/details/nybc200533 - Gedenklider
http://archive.org/details/nybc200541 - Emil un Karl
http://archive.org/details/nybc200542 - Dem tatns szotn. Lider
http://archive.org/details/nybc200543 - Sztralndike Jidn
http://archive.org/details/nybc200544 - Kredos
http://archive.org/details/nybc206737 - Wen Jasz iz geforn
http://archive.org/details/nybc213618 - Fraje ferzn
Kadia Molodowsky
http://archive.org/details/nybc204198 – Dżike gas. Lider
http://archive.org/details/nybc200788 – Licht fun dornbojm
http://archive.org/details/nybc208412 – A sztub mit zibn fencter
Josef Opatoszu - Joseph Opatoshu
http://archive.org/details/nybc205864 – A roman fun a ferd ganew, Af jener zajf fun brik
http://archive.org/details/nybc205866 – Hibru
http://archive.org/details/nybc205869 – In pojlisze welder
http://archive.org/details/nybc205870 - 1863

Websites consulted

http://www.msw.gov.pl/download/1/9107/Europejskak_karta_jezykow_regionalnych_lub_mniejszosciowych.pdf (data dostępu: 08.11.2012)
http://www.coe.int/t/dg4/education/minlang/statesparties/default_en.asp (data dostępu: 08.11.2012)
http://www.sztetl.org.pl/pl/term/49,emigracja-zydow-z-polski/ (data dostępu: 13.10.2012)
http://www.izrael.badacz.org/zydzi_w_polsce/dzieje.html (data dostępu: 15.09.2012)
http://www.jewishencyclopedia.com/articles/14751-wahl-saul (data dostępu: 14.10.2012)
http://www.wladcy.myslenice.net.pl/Polska/opisy/Saul%20Wahl.htm (data dostępu: 14.10.2012)
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf (data dostępu 14.10.2012)
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nsp2002_tabl5.xls (data dostępu: 14.10.2012)
http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Population_and_Migration/Population_and_Migration_before_World_War_I (data dostępu: 14.10.2012)
http://www.yivoencyclopedia.org/article.aspx/Population_and_Migration/Population_since_World_War_I (14.10.2012)

Autorzy: Michael Hornsby, Agata Kondrat, Arkadiusz Lechocki, Piotr Szczepankiewicz