Statystyki

• liczba użytkowników na świecie: 1,600,000

• dla których jest to język ojczysty: 600,000

• posługujących się językiem na co dzień: 600, 000

• podających, że znają/rozumieją język: 1,000,000 (Kondrat 2010: 62)Kondrat 2010: 62 / komentarz/comment/r /
  Kondrat, Agata 2010. Nikt nie mówi dzisiaj w jidysz?, w: Cwiszn, Żydowski kwartalnik o literaturze i sztuce 1/2.
  
  

Jak było i jak jest teraz

Przed II wojną światową jidysz był językiem ponad 10-milionowej społeczności Żydów aszkenazyjskich żyjących w Europie Wschodniej. Wystarczy wspomnieć, że co trzeci mieszkaniec przedwojennej Warszawy znał jidysz. Podobnie było w wielu innych miastach i miasteczkach w Polsce. W Izraelu oficjalnym językiem został język nowohebrajski. Tym samym nowo powstałe Państwo Izrael próbowało zerwać z przeszłością, a przede wszystkim z jidysz, kojarzonym z językiem żydowskiej biedoty i małomiasteczkowości [37]przyp37 / komentarz/comment /
Więcej na temat burzliwej historii jidysz w Izraelu por. Cwiszn 4/2011, który poświęcony jest właśnie tej tematyce.

. Jednak niektóre ortodoksyjne społeczności żydowskie tzw. charedim (największą grupę stanowią tu chasydzi) wciąż używają jidysz jako języka rodzimego.
Jidysz jest także językiem, którego uczą się osoby nim zainteresowane, szukając w nim m.in. klucza do przedwojennej kultury żydowskiej powstającej także na ziemiach polskich (Fader 2009)Fader 2009 / komentarz/comment/r /
Fader, Ayala 2009. Mitzvah Girls. New Jersey: Princeton University Press.

.

• liczba użytkowników monolingwialnych

Prawdopodobnie nie ma już monolingwalnych (=jednojęzycznych) użytkowników języka jidysz. Dziś język ten używany jest (często w dyglosji) wraz z lokalnymi językami narodowymi.
 

• wiek użytkowników (aktualnych)

Trudno oszacować wiek użytkowników jidysz. Założyć należy, że w społecznościach tzw. charedim w jidysz mówią użytkownicy w każdym wieku. Świeccy mówcy jidysz to przede wszystkim osoby w podeszłym wieku.

• procent:

• liczba Żydów w Polsce - 7000 z 38,482,919 (w Spisie Powszechnym z 2012 r. brak danych dotyczących liczby użytkowników jidysz w Polsce)
• liczba użytkowników jidysz w Polsce – 37 osób (wg Spisu Powszechnego z  2002 r.)

• multilingwialność, multiglosja (jakimi innymi językami użytkownicy tych języków posługują się na co dzień?)

Wielojęzyczność to jedna z cech wyróżniających społeczność żydowską względem innych społeczeństw. Znajomość kilku języków stała się nie tylko normą, ale też częścią żydowskiej tożsamości. Żydzi byli ludem mobilnym i z przyczyn historycznych, ekonomicznych lub prywatnych przemieszczali się pomiędzy poszczególnymi krajami, obcymi kulturami i językami. Siłą rzeczy uczyli się zatem otaczających języków i nawet jeśli ich znajomość nie była perfekcyjna, wystarczała do zapewnienia komunikacji. Wielojęzyczność przybierała różne formy w zależności od miejsca, czasu i okoliczności. Także liczba języków, którymi posługiwali się Żydzi była różna, jednakowoż ich językiem codziennej komunikacji w Europie Wschodniej był jidysz. Tradycyjne wykształcenie żydowskich mężczyzn, którzy pobierali nauki w chederach, niektórzy także w jesziwach, umożliwiało przyswojenie języka hebrajsko-aramejskiego. W wyniku różnorakich kontaktów ze społeczeństwami nieżydowskimi Żydzi posługiwali się lokalnymi językami otoczenia: językiem polskim, ukraińskim, czy też białoruskim. Po rozbiorach Polski Żydzi musieli dodatkowo nauczyć się nowych języków urzędowych – języka rosyjskiego i niemieckiego. Nie można z oczywistych względów założyć, że każdy Żyd w Europie Wschodniej w równym stopniu władał wszystkimi wymienionymi językami. Znane są jednak przypadki, że wielojęzyczność sięgała nawet kilkunastu języków.
Nadal dwujęzyczność odgrywa znaczną rolę w społecznościach żydowskich na całym świecie. Chasydzi, posługujący się na co dzień jidysz, są przynajmniej dwujęzyczni i znają również lokalne języki oficjalnie, np. w Stanach Zjednoczonych – język angielski, w Izraelu – język hebrajski. 
Lokalne języki państwowe używane są w kontaktach ze społecznością nieżydowską. Jidysz zaś, służący przede wszystkim do komunikacji wewnątrzgrupowej, znajduje się pod ich silnym wpływem, co przejawia się m.in. w przejmowaniu wielu słów oraz konstrukcji gramatycznych, które następnie stają się integralną częścią języka  (Fader 2009)Fader 2009 / komentarz/comment/r /
Fader, Ayala 2009. Mitzvah Girls. New Jersey: Princeton University Press.

.

• spisy powszechne

Trudno ocenić, ile osób faktycznie posługiwało się językiem jidysz przed II wojną światową. Należy przyjąć, że przynajmniej ¾ Żydów aszkenazyjskich znało ten język (Geller 1994Geller 1994 / komentarz/comment/r /
Geller, Ewa 1994. Jidysz – język Żydów polskich. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
). Dane z ostatniego i jedynego spisu powszechnego przeprowadzonego w niepodległej Polsce przed Zagładą w 1931 r. podają, że jidysz był językiem ojczystym dla 79,9% (2,489,034) polskich Żydów język polski – 11,9% (371,821), a język hebrajski 7,9% (243,539).

Ludność żydowska na ziemiach polskich od 1495 r. do 1765 r. (w tysiącach, na podstawie YIVO).

Ludność żydowska w okresie międzywojennym (w tysiącach, na podstawie YIVO).

Ludność żydowska w Polsce w XX wieku (w tysiącach, na podstawie YIVO).