Język czy dialekt?

W klasycznej bałtologii przeważnie mówi się o dwóch obecnie używanych językach bałtyckich: litewskim i łotewskim. Tym samym łatgalski traktowany jest jako dialekt języka łotewskiego. Jeśli w językoznawczych opracowaniach encyklopedycznych znajduje się hasło poświęcone językowi łatgalskiemu, to przeważnie opatrzone jest ono adnotacją „patrz: język łotewski” (Price 2001: 286Price 2001 / komentarz/comment/r /
Price, Glanville (red.) 2001. Encyclopedia of the Languages of Europe. Oxford: Blackwell.
), gdzie łatgalski widnieje jako jeden z dialektów, przeważnie pod nazwą ‘dialekt górnołotewski’ lub ‘dialekt wschodniołotewski’ (Lewis 2009: 560Lewis 2009 / komentarz/comment/r /
Lewis, Paul M. (red.) 2009. Ethnologue: Languages of the World. Dallas: Summer Institute of Linguistics.
).
Balode i Holvoet (2001Balode & Holvoet 2001 / komentarz/comment/r /
Balode, Laimute & Axel Holvoet 2001. „The Latvian language and its dialects”, w: Ö. Dahl & M. Koptjevskaja-Tamm (red.) Circum-Baltic Languages. vol.1. Past and Present. Amsterdam: Benjamins. 3–40.
) o dialekcie górnołotewskim piszą: „This dialect is the basis of a regional written standard, sometimes referred to as »Letgalian language«” (“Dialekt ten jest podstawą regionalnego standardu języka pisanego, czasem określanego jako »język łatgalski«”  ) (Balode & Holvoet 2001: 17Balode & Holvoet 2001 / komentarz/comment/r /
Balode, Laimute & Axel Holvoet 2001. „The Latvian language and its dialects”, w: Ö. Dahl & M. Koptjevskaja-Tamm (red.) Circum-Baltic Languages. vol.1. Past and Present. Amsterdam: Benjamins. 3–40.
). Biorąc pod uwagę kryteria językoznawcze łatgalski przyjęto traktować jako dialekt języka łotewskiego - jednakże nie jest on tożsamy z gwarami górnołotewskimi (Nau 2012)Nau 2012 / komentarz/comment/r /
Nau, Nicole 2012. “Modality in an areal context: the case of a Latgalian dialect”, w: B. Wiemer i in. (red.) Grammatical replication and borrowability in language contact. Berlin: Mouton De Gruyter. 465–508.
. Czynniki pozajęzykowe – przede wszystkim stosunek społeczności użytkowników do własnej odmiany językowej – przemawiają jednak za tym, aby łatgalski uznać za osobny język (Nau 2011: 8Nau 2011 / komentarz/comment/r /
Nau, Nicole 2011. A short grammar of Latgalian. München: Lincom Europa.
).
O łatgalskim można, nie popadając w sprzeczność, mówić zarówno z perspektywy dialektologicznej jako o wariancie języka łotewskiego, jak również, patrząc przede wszystkim na aspekt socjolingwistyczny, jako o odrębnym języku – ważnym dla Łatgalów składniku ich tożsamości.